راز رنگ قرمز خون انسان: چرا آبی، سبز یا خاکستری نیست؟
راز بقا نوشت: خون در داخل بدن ما وجود دارد، اما وقتی خونریزی میکنیم، آن را از بیرون میبینیم، مانند زمانیکه دچار یک بریدگی یا خونریزی بینی میشویم. اما چرا خون قرمز است؟
خون به دلیل چیزی به نام هموگلوبین قرمز است. هموگلوبین قرمز است و این باعث قرمز شدن خون بدن انسان میشود.
اما هموگلوبین برای چیست؟ خوب، ما برای حمل اکسیژن در خون به هموگلوبین نیاز داریم.
شاید کمی پیچیده به نظر برسد، پس بیایید بیشتر به این موضوع بپردازیم که چرا به اکسیژن نیاز داریم و چرا برای حمل اکسیژن در خون به هموگلوبین نیاز داریم.
ما برای کارکردن بدنمان به اکسیژن نیاز داریم
بدن ما از میلیونها و میلیونها سلول ریز تشکیل شده است. تمام سلولهای بدن ما به اکسیژن هوای تنفسی و مواد مغذی غذایی که میخوریم نیاز دارند.
سلولها از اکسیژن و مواد مغذی برای تولید انرژی استفاده میکنند تا بتوانند کار خود را انجام دهند. به عنوان مثال، سلولهای ماهیچههای ما برای حرکت ما به انرژی نیاز دارند و سلولهای مغز ما به انرژی نیاز دارند تا بتوانیم یاد بگیریم.
هر بار که نفس میکشید، اکسیژن را به ریههای خود میدمید. قلب ما خون را به ریهها پمپ میکند تا این اکسیژن را بگیرد. سپس قلب خون را با این اکسیژن به تمام سلولهای بدن پمپ میکند.
پس از اینکه خون اکسیژن را برای استفاده سلولها رها کرد، دوباره به قلب و ریهها میرود تا دوباره اکسیژن بیشتری دریافت کند. سلولهای ما همیشه به اکسیژن نیاز دارند، زیرا همیشه کار میکنند.
هموگلوبین از کجا وارد میشود؟
قلب ما خون را برای جمعآوری اکسیژن به ریهها پمپ میکند، سپس خون حاملِ اکسیژن را به تمام سلولهای بدن پمپ میکند. اکسیژن موجود خون در لولههایی به نام رگهای خونی به سلولهای ما میرسد، اما اکسیژن به خوبی در خون حل نمیشود.
اگر ما فقط اکسیژن را به خودی خود در خون خود داشتیم، حبابهای هوا ایجاد میشد! این حبابها به کنارههای رگهای خونی میچسبند. این بدان معناست که اکسیژن ممکن است گیر کند و به سلولهای ما راه پیدا نکند.
خوشبختانه، هموگلوبین اکسیژن را در خون ما حمل میکند، بنابراین حبابهای هوا تشکیل نمیشود و گیر نمیکند.
برای اینکه پاسخ این سوال شفاف شود، میتوانیم چنین تصور کنیم که داریم تلاش میکنیم که یک سنگ را به پایین رودخانه منتقل کنیم. این سنگ نمیتواند در رودخانه شناور شود، زیرا به ته رود فرو میرود. اما اگر سنگ را در ظرفی قرار دهیم که شناور است، ظرف میتواند در رودخانه شناور شود و سنگ را با خود حمل کند.
هموگلوبین مانند یک ظرف قرمز رنگ برای اکسیژن است. این حامل اکسیژن ماست. بنابراین، چون هموگلوبین قرمز در خون برای حمل اکسیژن داریم، خون ما قرمز است.
خون میتواند قرمز روشن یا قرمز تیره باشد
وقتی هموگلوبین اکسیژن بیشتری را حمل میکند، قرمز روشنتر است. این به این معنی است که خونی که از قلب و ریهها به سلولها با اکسیژن زیاد میرود قرمز روشن است.
پس از اینکه هموگلوبین اکسیژن خود را به سلولها میریزد، رنگ آن قرمز تیره و کدر میشود. این بدان معنی است که خونی که با اکسیژن کمتر به قلب و ریهها برمی گردد قرمز تیرهتر است.
اگر تا به حال مجبور به انجام آزمایش خون شده اید، ممکن است متوجه رنگ خون خود شده باشید.
ما میتوانیم برخی از رگهای خود (رگهای خونی که خون را به قلب برمیگردانند) درست زیر پوست خود ببینیم. مثلاً پشت دستمان.
خون در این رگها میتواند به رنگ سبز-آبی ظاهر شود. این به این دلیل است که ما از طریق پوست خود به این خون نگاه میکنیم. این رنگی که ما میبینیم را تغییر میدهد. اما میدانیم که وقتی خونریزی میکنیم، خون ما آبی یا سبز نیست – قطعا قرمز است.
همه حیوانات خون قرمز ندارند
یک اختاپوس میتواند خون آبی و برخی از مارمولکها نیز میتوانند حتی خون سبز داشته باشند. این خون آبی و سبز نیز به دلیل رنگ حامل اکسیژن آنهاست. این حیوانات مانند ما هموگلوبین قرمز ندارند. آنها حامل اکسیژن آبی یا سبز هستند. این باعث میشود خون آنها آبی یا سبز باشد.
راضیه میرزاحیدری