4 کاندید اصلی به دنبال راه‌حل‌هایی فراتر از رفع تحریم نفتی هستند
به گزارش تجارت‌نیوز، در جریان مناظرات انتخاباتی، کاندیداهای مختلفی در رابطه با افزایش فروش نفت در دولت سیزدهم و لزوم دور زدن تحریم اشاره کردند. این در حالی است که ادعاهای متناقض فراوانی در جریان این مناظره مطرح شد.
امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی با اشاره به عملکرد دولت سیزدهم در حوزه نفت، اظهار کرد که در زمان دولت سیزدهم در فروش نفت تحریم‌ها بیشتر ولی فروش نفت چند برابر و روابط با همسایگان که در قبل دچار مشکل شده بود، در دولت سیزدهم حل شد. تحریم‌ها بیشتر شد، ولی فروش نفت هم افزایش یافت؛ این کار با روابط همسایگان انجام شد.
ادعای قاضی‌زاده‌هاشمی در رابطه با افزایش فروش نفت در دولت سیزدهم، بدون توجه به دلایل اساسی آن گمراه‌کننده خواهد بود. افزایش فروش نفت در دولت سیزدهم نسبت به دولت دوازدهم که از سوی کاندیداهای مختلفی مانند قاضی‌زاده‌هاشمی و زاکانی مطرح شد، دلایل متعددی دارد که از بین آن‌ها می‌توان به ارزان‌فروشی نفت، جنگ روسیه و اوکراین، پاندمی کرونا و … اشاره کرد.
افزایش فروش نفت بدون رشد درآمد
یکی از مهم‌ترین نکات مغفول در بحث افزایش صادرات نفت، موضوع ارزان‌فروشی است. به گزارش رویترز، در سال 2023، چین با خرید نفت خام از کشورهای تحریم‌شده مانند ایران و روسیه، 10 میلیارد دلار پس‌انداز کرده است.
به نظر می‌رسد با افزایش تحریم‌های نفتی و از سوی دیگر انحصار واردات از سوی چین، ایران وادار به فروش نفت به قیمت پایین‌تر شده است. افزایش فروش نفت به‌رغم تحریم لزوماً به معنای افزایش درآمدهای نفتی نیست. چین حدود 90 درصد از صادرات نفت خام ایران را خریده و پالایشگاه‌های مستقل در این کشور اغلب با تخفیف‌های زیاد نفت را خریداری می‌کنند.
یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل افزایش فروش نفت، رکود پس از دوران پاندمی کرونا بوده است. افزایش صادرات نفت باید نسبت به دوره‌ای پایدار سنجیده شود. سنجیدن آن با دوره قبلی، یعنی زمانی که پاندمی کرونا کل جهان را درگیر کرد و قیمت جهانی نفت حتی به زیر صفر رسید، گمراه‌کننده خواهد بود. البته در آن زمان نیز بحث دور زدن تحریم مطرح می‌شد و مسئولان به فکر رفع موانع موجود نبودند.
نکته مورد توجه دیگر که به آن اشاره شد، جنگ روسیه و اوکراین است. در خلال این موضوع، صادرات نفت روسیه متوقف شد و در چنین شرایطی ایران فرصت را به جهت افزایش صادرات نفت، غنیمت شمرد. در این شرایط، چین که بزرگ‌ترین واردکننده نفت است، نفت موردنیاز خود را با قیمت‌هایی بسیار پایین‌تر از قیمت جهانی، از ایران خریداری کرد.
در چنین شرایطی افزایش فروش نفت منطقی به نظر می‌رسد چرا که تحت تاثیر موضوعاتی مانند جنگ و پاندمی بود. اما افزایش صادرات لزوما با افزایش درآمد همراه نبود که از مهم‌ترین دلایل این موضوع می‌توان به ارزان‌فروشی اشاره کرد.
تاکید بر دور زدن تحریم بدون توجه به رفع آن
در حالی کاندیداهای مختلفی مانند پزشکیان و زاکانی در رابطه با لزوم دور زدن تحریم صحبت کردند که به نظر می‌رسد در افق دید هیچ یک از آن‌ها، رفع موانع بین‌المللی وجود ندارد و تنها به فکر دور زدن این موانع هستند.
یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش درآمدهای نفتی، تحریم‌های بین‌المللی بوده و این موضوع در سال‌های گذشته، بسیاری از کشورها را در رابطه با برقراری ارتباط با ایران دچار تردید کرد. این که کاندیداهای ریاست جمهوری حتی در وعده و وعید دادن نیز بهبود روابط بین‌المللی و رفع این موانع را در نظر نمی‌گیرند، نشان از بحرانی بزرگ دارد.
علیرضا زاکانی، دیگر کاندیدای ریاست جمهوری، در اولین مناظره بیان کرد که باید روند خام‌فروشی متوقف شود. اگر محصول نهایی با ارزش بالا مبتنی بر دانش، تولید و صادر شود، دیگر تحریم‌پذیر هم نیست. تحریم‌پذیر نبودن محصولات با ارزش افزوده بالا، ادعای مطرح‌شده توسط زاکانی است.
نکته مورد توجه در رابطه با این موضوع آن است که تولید محصولات با ارزش بالا نیازمند واردات تکنولوژی و جذب سرمایه‌گذار خارجی است. در شرایط تحریمی چطور می‌توان نسبت به تولید فرآورده‌های نفتی با ارزش افزوده بالا امیدوار بود؟ در شرایطی می‌توان گفت که محصولات با ارزش افزوده بالا تحریم‌پذیر نیستند که تکنولوژی و سرمایه موردنیاز هبه جهت ارتقا تولید آن نیز وجود داشته باشد.
در سالیان گذشته بدون توجه به مشکلات و موانع بین‌المللی و بازدهی و تکنولوژی پایین موجود در صنعت نفت، راه‌کارهای پیشنهادشده توسط مسئولان عمدتا به جهت دور زدن این موانع بوده است. رفع این موانع و به دنبال آن توسعه و ارتقا تکنولوژی موردنیاز اگر انجام نشود، صادرات فرآورده‌های نفتی با ارزش افزوده بالا در حد یک رویا باقی خواهد ماند.
برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.
