۴ علت متداول ناباروری در میان مردان + راهکارهایی برای افزایش شانس پدر شدن
طبق جدیدترین آمار‌ها، نرخ باروری در چند دهه گذشته به کمترین حد خود رسیده است. زنان اکنون کمتر از هر زمان دیگری صاحب فرزند می‌شوند و میانگین تعداد فرزندان به ۱.۴۴ رسیده است. این کمترین میزان باروری ثبت‌شده از سال ۱۹۳۸ تاکنون است.
به گفته کارشناسان، این موضوع بازتاب‌دهنده این واقعیت است که اکنون زنان بیشتری در حال تحصیل، تمرکز بر شغل و به تعویق انداختن مادر شدن هستند.
همچنین، وقتی زنان به اواسط دهه سوم زندگی خود می‌رسند، احتمال باروری آن‌ها سریع‌تر کاهش می‌یابد؛ به طوری که در ۴۰ سالگی تنها ۵ درصد شانس بارداری در هر ماه را دارند.
تخمین زده شده که یک زوج از هر هفت زوج با مشکل در باروری مواجه می‌شوند.
دکتر آمیت شاه، متخصص باروری و بنیان‌گذار Fertility Plus، در مصاحبه‌ای با بخش سلامت نشریه Sun on Sunday گفته است:
حدود یک‌سوم مشکلات باروری مربوط به مردان است. بنابراین از هر ده زوجی که به من مراجعه می‌کنند، انتظار دارم که در دستکم سه مورد مشکل از سمت مردان باشد.
با این حال، مسائل و مشکلات باروری مردان چندان مورد بحث قرار نمی‌گیرد.
مردان معمولاً درباره مشکلات خود صحبت نمی‌کنند، زیرا این کار را مخالف با تصور رایج از مردانگی می‌دانند.
به طور کلی، اگر زوجی تا یک سال نتوانند موفق به بارداری شوند، باید به دنبال مشاوره تخصصی باشند.
آزمایشات مردان در این زمینه از تجزیه و تحلیل منی آغاز می‌شود که شامل بررسی تعداد، حرکت و شکل اسپرم است و همچنین درباره سبک زندگی و سوابق پزشکی از آن‌ها سؤال می‌شود.
هرچه اطلاعات دقیق‌تر باشند، تشخیص مشکلات احتمالی آسان‌تر خواهد بود.
در ادامه، برخی از دلایل احتمالی ناباروری مردان را بررسی می‌کنیم.
اسپرم‌های ضعیف
برآورد می‌شود که در هر ۲۰ مورد ناباروری مردان، یک مورد به دلیل کمبود تعداد اسپرم یا «الیگواسپرمی» است؛ به این معنا که تعداد اسپرم‌ها کمتر از ۱۵ میلیون در هر میلی‌لیتر منی است.
چاقی، سیگار کشیدن، عدم تعادل هورمونی و جراحی یا آسیب به ناحیه بیضه می‌توانند بر تولید اسپرم تأثیر بگذارند. همچنین مصرف استروئید‌ها و دارو‌های ریزش مو و آلوپسی نیز در این زمینه تأثیرگذار هستند.
عفونت‌ها هم می‌توانند کیفیت اسپرم را کاهش دهند و شیمی‌درمانی و پرتودرمانی ممکن است عملکرد بیضه‌ها را تضعیف کند.
یک درصد از مردان دارای ناهنجاری‌های ژنتیکی خاصی هستند و برخی با شرایطی به نام «بیضه نزول‌نکرده» متولد می‌شوند که به معنای قرار نگرفتن بیضه‌ها در موقعیت مناسب است.
خوشبختانه، مردان می‌توانند با پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش برای حفظ وزن مناسب، تا حد زیادی به تقویت اسپرم‌ها کمک کنند. در صورت لزوم، روش‌هایی مانند لقاح مصنوعی یا IVF نیز وجود دارد.
فقدان اسپرم
تخمین زده شده که یک درصد از مردان هنگام انزال اسپرم تولید نمی‌کنند؛ شرایطی که به آن «آزواسپرمی» گفته می‌شود.
در زمینه فقدان اسپرم، مشکل به عدم تولید یا انسداد دستگاه تناسلی مربوط می‌شود.
در واقع، یا عملکرد بیضه‌ها متوقف شده و بیضه‌ها هیچ اسپرمی تولید نمی‌کنند یا مسیر‌های لوله‌ای که اسپرم‌ها را انتقال می‌دهند، مسدود شده‌اند. این مسأله ممکن است به دلیل ناهنجاری ژنتیکی، وازکتومی یا عفونت باشد.
عمل وازکتومی قابل بازگشت است. در روش جراحی برای بازیابی اسپرم، می‌توان اسپرم را از بیضه‌ها استخراج و از آن‌ها برای لقاح آزمایشگاهی استفاده کرد.
اما اگر در بیضه‌ها هیچ اسپرمی تولید نمی‌شود، بازیابی آن ممکن نخواهد بود. در چنین شرایطی، استفاده از اسپرم اهدایی یک گزینه است.
اختلال نعوظ
اختلال نعوظ که مانع از برقراری رابطه جنسی می‌شود، بیشتر از آنچه که مردان فکر می‌کنند، شایع است.
این مشکل حدود نیمی از مردان بین سنین ۴۰ تا ۷۰ سال را به درجات مختلفی تحت تأثیر قرار می‌دهد و مردان جوان‌تر هم می‌توانند به این اختلال دچار شوند.
چاقی و مصرف بیش از حد الکل از دلایل رایج ابتلا اختلال نعوظ هستند.
همچنین، دیابت می‌تواند با باریک کردن رگ‌های خونی به آلت تناسلی، باعث اختلال نعوظ شود. برخی از مردان نیز به دلیل آسیب‌های نخاعی این مشکل را تجربه می‌کنند.
در برخی موارد، علت اختلال نعوظ ممکن است روانی باشد؛ مانند افسردگی و اضطراب.
درمان این مشکل براساس علت آن مشخص می‌شود.
این درمان می‌تواند شامل بازنگری در سبک زندگی باشد که به بهبود شرایطی مانند دیابت کمک می‌کند. همچنین، دارو‌هایی مانند ویاگرا وجود دارند که به نعوظ کمک می‌کنند تا فرد بتواند به طور طبیعی انزال داشته باشد.
در صورتی که ریشه این مشکل روانی باشد، درمان‌هایی مانند رفتاردرمانی شناختی (CBT) می‌توانند مفید باشند.
کمبود تستوسترون
کمبود تستوسترون تنها یکی از عوارض جانبی پیری نیست و به «یائسگی مردان» معروف است.
مردانی که قصد تشکیل خانواده دارند، ممکن است مبتلا به «هیپوگنادیسم» باشند؛ یک وضعیت نادر که در آن به دلیل مشکل در بیضه‌ها (هیپوگنادیسم اولیه) یا غده هیپوفیز مغز (هیپوگنادیسم ثانویه)، بیضه‌ها تستوسترون کافی را تولید نمی‌کنند.
بیضه‌ها وابسته به غده هیپوفیز در مغز هستند که تمامی سیگنال‌های هورمونی لازم برای تولید اسپرم را ارسال می‌کند.
در برخی از مردان، غدد هیپوفیز تومور‌های خوش‌خیم دارند یا به‌خوبی رشد نکرده‌اند.
ممکن است که مردان با هیپوگنادیسم متولد شوند، نشانه‌های آن در دوران بلوغ ظاهر شود یا این وضعیت بعد‌ها بر اثر آسیب یا ابتلا به عفونت ایجاد شود.
نشانه‌های هیپوگنادیسم در بزرگسالی شامل کاهش میل جنسی، انرژی، رشد مو و توده عضلانی، افسردگی، اختلال نعوظ و رشد بافت سینه است.
در برخی موارد، می‌توان به مردان درمان‌های هورمونی داد تا تولید اسپرم در بیضه‌ها را تحریک کنند.
با این حال، این درمان برای مردانی که دچار هیپوگنادیسم اولیه هستند، کارساز نخواهد بود.
در این صورت، باید گزینه‌های دیگری مانند اسپرم اهدایی را در نظر گرفت.
