امکان دادن رأی توسط همه شهروندان در دور دوم انتخابات؛ واقعیت یا افسانه؟
به گزارش سلام نو، کشیده شدن انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری به دور دوم، این پرسش را برای بسیاری مطرح کرده است: کسانی که در دور نخست این انتخابات در پای صندوق‌های رأی حاضر نشدند، می‌توانند در دور دوم رأی خود را به صندوق بیندازند یا نه؟
به نظر می‌رسد ریشه این ابهام به قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی باز می‌گردد؛ چرا که مطابق صدر تبصره «۴» ماده ۱۰ این قانون، چنانچه انتخابات حوزه انتخابیه به دور دوم کشیده شود، رأی‌دهندگان دور اول انتخابات منحصراً در همان حوزه انتخابیه‌ای که در مرحله اول انتخابات رأی داده‌اند، می‌توانند در انتخابات شرکت کنند.
به عبارت دیگر، صدر تبصره مقرر کرده است اگر شخصی در دور اول انتخابات مجلس در حوزه انتخابیه نجف‌آباد رأی داده و تکلیف انتخابات در آن حوزه انتخابیه در دور اول مشخص شده است، نمی‌تواند در انتخابات حوزه انتخابیه اصفهان که به دور دوم کشیده شده است، رأی دهد. همچنین حتی اگر انتخابات در نجف‌آباد نیز به دور دوم کشیده شده باشد، کسی که در دور نخست در این حوزه انتخابیه رأی خود را به صندوق انداخته است، نمی‌تواند در دور دوم در اصفهان رأی دهد.
به همین دلیل ذهنیتی برای برخی شکل گرفته است که ممکن است کسانی که در دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری مشارکت نکرده‌اند، در دور دوم هم حق رأی‌دهی نخواهند داشت. این در حالی است که حتی در انتخابات مجلس نیز چنین قاعده‌ای وجود ندارد، چه رسد به انتخابات ریاست‌جمهوری.
در ادامه همان تبصره «۴» ماده ۱۰ قانون انتخابات مجلس که بخش اولش در سطرهای پیشین تشریح شد، تصریح شده است «کسانی که در مرحله اول در هیچ یک از حوزه‌های انتخابیه رأی نداده باشند در مرحله دوم انتخابات می‌توانند شرکت کنند.»؛ اما این بخش از تبصره مذکور چندان در ذهن‌ها نمانده است.
حال برسیم به انتخابات ریاست‌جمهوری؛ نخست باید یادآور شد که در این انتخابات کل کشور یک حوزه انتخابیه بیشتر نیست. دوم اینکه در قانون اساسی و قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، هیچ محدودیتی درباره کسانی که در مرحله نخست انتخابات مشارکت نکرده‌اند، وضع نشده است. بنابراین، بی‌شک همه واجدان صلاحیت رأی دادن، اعم از اینکه در مرحله نخست رأی داده باشند یا نه، می‌توانند در انتخابات دور دوم رأی بدهند.
اساساً فلسفه تقنین اصل ۱۱۷ قانون اساسی که مقرر کرده است چنانچه هیچ یک از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری نتوانند اکثریت مطلق آراء (نصف کل آرای صحیح و باطله به اضافه یک رأی) را به دست آورند، انتخابات با حضور دو نامزد دارای بیشترین رأی، به دور دوم کشیده شود، سه چیز است:
۱- آن دسته از رأی‌دهندگانی که انتخاب نخست‌شان نامزدی غیر از دو نامزد حائز بیشترین آراء بود، بتوانند با توجه به وضع جدید، دست به انتخاب مجدد بزنند.
۲- رأی‌دهندگانی که در دور نخست انتخابات ترجیح داده‌اند از حق رأی خود صرف نظر کنند، با توجه به وضع جدید، مجال دوباره‌ای برای تصمیم‌گیری درباره مشارکت کردن یا نکردن در انتخابات پیدا کنند.
۳- شخصی که ردای ریاست‌جمهوری را بر تن می‌کند، ولو در انتخاباتی دو نفره، حمایت اکثریت مطلق رأی‌دهندگان را به‌دست آورده باشد.
در پایان ذکر این نکته خالی از لطف نیست: نه‌تن‌ها کسانی که در دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری رأی نداده‌اند در دور دوم انتخابات می‌توانند در پای صندوق‌ها حاضر شوند، بلکه کسانی که در حد فاصل دور نخست و دور دوم انتخابات به سن قانونی رأی دادن (۱۸ سال تمام) می‌رسند، هم می‌توانند در انتخابات دور دوم شرکت کنند.
*محمود پوررضائی فشخامی/ دانشجوی دکتری حقوق عمومی
