افسانه‌ای تازه برای سلامت: شگفتی‌های قلیان اکسیژن؛ آیا عصر جدیدی در جایگزینی دخانیات و نیکوتین فرا رسیده است؟
به تازگی موضوعی تحت عنوان قلیان اکسیژن مطرح شده و مخالفان و موافقان متعددی به خود جذب کرده است؛ طبق اعلام مسئولان وزارت بهداشت، «پاکدم» یا همان «قلیان اکسیژن» ثبت اختراع شده و بر اساس یک طرح مطالعاتی، در حال عرضه است.
به گزارش ایمنا، در واقع مسئولان مربوطه برای کاهش مصرف دخانیات میان جوانان، در یک طرح بالینی و آزمایشی از ترکیب گاز‌های شیمیایی N ۲ O و اکسیژن استفاده کردند که به گواه مصرف‌کنندگان موجب احساس سرخوشی و خلسه موقتی می‌شود؛ بهزاد، ولی زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت در این زمینه می‌گوید: طرح مطالعاتی دستگاه پاک دم یا قلیان اکسیژن اکنون به‌صورت آزمایشی، تحت نظارت وزارت بهداشت حدود دو سال است که در ۱۰ استان کشور در حال اجرا است.
وی می‌افزاید: این وسیله ثبت اختراع شده است و پس از اینکه تاییدیه آن از سازمان غذا و دارو گرفته شد به‌عنوان تجهیزات پزشکی ثبت و در سازمان غذا و دارو استاندارد‌هایی برای آن در نظر گرفته شده است، در این وسیله از ترکیب گاز‌های اکسیژن و N ۲ O با رعایت حدود تعیین‌شده در سازمان غذا و دارو برای اطمینان از اینکه ضرری برای سلامتی افراد نداشته باشد، استفاده می‌شود.
رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت ادامه می‌دهد: اجازه داده شد که طرح بررسی دستگاه پاکدم در ۱۰ استان کشور شامل تهران، آذربایجان شرقی، البرز، فارس، خوزستان، گیلان، مازندران، کرمان، بوشهر و سیستان و بلوچستان آغاز شود و در ادامه با درخواست دانشگاه‌های دیگر، هماهنگی برای توسعه مرحله آزمایشی طرح در استان‌های خراسان شمالی، اصفهان و زنجان انجام شد.
ولی زاده می‌گوید: این طرح در مرحله آزمایشی قرار دارد و بعد از مشخص شدن نتایج مطالعه که تحت نظارت دانشگاه‌های علوم پزشکی مرتبط انجام می‌شود؛ در صورت اثبات اثربخشی و تأثیر آن بر کاهش مصرف قلیان دخانی، به‌صورت سراسری اجرا خواهد شد.
وی می‌افزاید: وزارت کشور نیز به استان‌های مجری طرح، این موضوع را ابلاغ کرده است و نمونه‌برداری‌ها از استان‌های تحت پوشش این طرح در حال انجام است، در مراحل اولیه مطالعه، شاخص‌های سلامتی هنگام استفاده از این دستگاه مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد بر اساس شاخص‌های مدنظر، استفاده از دستگاه پاکدم یا قلیان اکسیژن ضرری را از نظر سلامتی افراد ندارد.
رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت ادامه می‌دهد: در این دستگاه گاز N ۲ O به‌عنوان گاز خنده و شادی‌آور در ترکیب با اکسیژن مورد استفاده قرار گرفته است و احتمال می‌رود که این ترکیب بتواند جایگزین اعتیاد به نیکوتین و تنباکو باشد، شواهد تاکنون نشان داده است افرادی که این وسیله را مصرف کرده‌اند پس از مصرف قلیان اکسیژن تمایل چندانی به مصرف مواد دخانی ندارند، البته باز هم باید نتایج آزمایش به‌طور قطعی مشخص شود.
وی تاکید می‌کند: انتظار داریم که با پایان یافتن مرحله آزمایشی این طرح، علاوه بر مشخص شدن اثرات مرتبط با سلامتی، درباره بحث جایگزینی آن با مواد اعتیادآوری همچون نیکوتین و تنباکو نیز به نتیجه برسیم، گاز‌های اکسیژن و N ۲ O اعتیادی برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کند و به‌محض اینکه مصرف متوقف می‌شود فرد نیازی برای مصرف مجدد احساس نمی‌کند، بنابراین مصرف قلیان اکسیژن وابستگی‌آور نیست.
حسن آذری‌پور، عضو کمیته کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت درباره خطرات قلیان اکسیژن اظهار کرده است: با توجه به اینکه اکسیژن خالص در حد مشخصی به‌لحاظ پزشکی عوارضی را برای فرد به‌همراه دارد، باید مصرف آن تحت‌نظر کارشناسان و مقدار اکسیژن آن مشخص باشد، چراکه اکسیژن خالص منجر به مسمومیت می‌شود و در فرد استعمال‌کننده سردرد ایجاد می‌کند و منجر به اتساع عروق مغزی می‌شود و برای فرد مشکلات چشمی به‌همراه می‌آورد.
پیش از این، حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به نتایج اولیه طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن اظهار کرده بود: دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، طرح تحقیقاتی قلیان اکسیژن را ارائه کرده و این طرح با هدف کنترل مصرف دخانیات در حال اجرا است، طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن در ۱۰ استان کشور اجرایی شده است و اگرچه نتایج نهایی این مطالعه مشخص نشده، اما نتایج گزارش اولیه مطلوب است، این قلیان وابستگی ایجاد نمی‌کند و اگر نتایج این مطالعه مثبت قلمداد شود، قلیان اکسیژن جایگزین قلیان دخانی می‌شود.
تاکنون اثرات زیانباری از قلیان اکسیژن گزارش نشده است
با توجه به مورد توجه قرار گرفتن قلیان اکسیژن در بازه زمانی اخیر، فرید حسامی، کارشناس برنامه کنترل دخانیات معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفتگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به طرح پاکدم اظهار کرد: طرح پاکدم یا قلیان اکسیژن، طرحی آزمایشی است که در چند استان کشور زیر نظر وزارت بهداشت در حال اجرا است و گاز‌های موجود در پاکدم شامل اکسیژن و گاز خنده‌آور نیتروس اکسید (N۲O) است که پس از مصرف می‌تواند حالت سرخوشی در مصرف‌کننده ایجاد کند و میل به مصرف دخانیات را کاهش دهد.
وی با بیان اینکه دز گاز مصرفی مورد تأیید وزارت بهداشت است، افزود: بر اساس اعلام کارشناسان وزارت بهداشت، در این طرح تاکنون اثرات زیانباری گزارش نشده، اما مطالعات در حال انجام است و اظهار نظر قطعی منوط به دریافت نتایج طرح خواهد بود.
کارشناس برنامه کنترل دخانیات معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه این طرح در صورت موفقیت، می‌تواند جایگزینی برای دخانیات و نیکوتین باشد، تصریح کرد: در صورت مصرف زیاد و بی‌ضابطه گاز اکسیژن خالص و گاز خنده‌آور نیتروس اکسید (N۲O)، شاهد ایجاد اثرات سوء حاد و مزمنی بر سلامت مصرف‌کنندگان خواهیم بود.
حسامی با اشاره به اجرایی شدن طرح پاکدم در شهر اصفهان خاطرنشان کرد: مجوز‌های لازم از وزارت بهداشت جهت اجرای این طرح در شهر اصفهان اتخاذ شده است و در حال پیگیری این موضوع هستیم.
