شیدایی و افسردگی؛ چگونه اختلال دوقطبی را شناسایی کنیم؟
فرارو- اختلال دوقطبی که پیش‌تر به نام افسردگی شیدایی شناخته می‌شد، یک بیماری روانی با نوسانات خلقی شدید است که از حالت شیدایی (هیجان بالا) تا افسردگی (ناامیدی عمیق) متغیر است. این نوسانات معمولاً هفته‌ها یا ماه‌ها طول می‌کشند و تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد می‌گذارند.
شیوع اختلال دوقطبی
به گزارش فرارو، طبق آمارها، حدود 1 نفر از هر 100 بزرگسال در طول زندگی خود به اختلال دوقطبی مبتلا می‌شود. این اختلال معمولاً پس از دوران نوجوانی آغاز می‌شود و پس از 40 سالگی کمتر رخ می‌دهد. این بیماری به طور مساوی در میان زنان و مردان مشاهده می‌شود.
انواع اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی نوع اول
ویژگی اصلی این نوع، دوره‌های شیدایی شدید است که حداقل یک هفته طول می‌کشد و ممکن است با دوره‌های افسردگی همراه باشد. علائم اصلی شامل:
افزایش اعتمادبه‌نفس یا خودبزرگ‌بینی
کاهش نیاز به خواب
پرحرفی و پرش افکار
فعالیت‌های بی‌هدف یا خطرناک (مانند ولخرجی یا رفتارهای بی‌ملاحظه جنسی)
اختلال دوقطبی نوع دوم
در این نوع، فرد دوره‌های افسردگی شدید و شیدایی خفیف (هیپومانیا) را تجربه می‌کند. دوره هیپومانیا معمولاً کوتاه‌تر است و تأثیر کمتری بر کارکرد روزانه دارد.
اختلال خلق ادواری (Cyclothymia)
این نوع با نوسانات خلقی ملایم‌تر اما مداوم مشخص می‌شود. علائم هیپومانیا و افسردگی هرگز به شدت دوره‌های اختلال دوقطبی نوع اول یا دوم نیستند.
اختلال دوقطبی با تناوب سریع
این نوع شامل بیش از چهار دوره نوسان خلقی در طول یک سال است و حدود 10 درصد افراد مبتلا به اختلال دوقطبی را در بر می‌گیرد.
علل اختلال دوقطبی
علت دقیق اختلال دوقطبی هنوز مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهد:
عوامل ژنتیکی: وراثت نقش مهمی در بروز این اختلال دارد.
عدم تعادل شیمیایی در مغز: ممکن است تغییرات در عملکرد مغز باعث ایجاد نوسانات خلقی شود.
استرس و عوامل محیطی: رویدادهای استرس‌زا می‌توانند محرک نوسانات خلقی باشند.
علائم اختلال دوقطبی
علائم دوره افسردگی:
احساس غمگینی مداوم
از دست دادن علاقه به فعالیت‌های لذت‌بخش
کاهش یا افزایش وزن
اختلال خواب (بی‌خوابی یا پرخوابی)
خستگی و کاهش انرژی
احساس بی‌ارزشی یا گناه
افکار مکرر درباره مرگ یا خودکشی
علائم دوره شیدایی:
افزایش غیرطبیعی شادی یا تحریک‌پذیری
اعتمادبه‌نفس بیش از حد
کاهش نیاز به خواب
پرحرفی و پرش افکار
رفتارهای پرخطر مانند ولخرجی یا تصمیم‌گیری‌های عجولانه
درمان اختلال دوقطبی
دارودرمانی
لیتیوم:
مؤثرترین دارو برای تثبیت خلق.
نیاز به آزمایش‌های منظم خون برای تنظیم دوز.
داروهای ضدتشنج:
مانند سدیم والپروات و کاربامازپین.
بیشتر برای موارد نوسانات خلقی سریع استفاده می‌شوند.
داروهای ضدافسردگی:
معمولاً همراه با داروهای تثبیت‌کننده خلقی تجویز می‌شوند تا از بروز شیدایی جلوگیری کنند.
مراقبت‌های شخصی
رعایت رژیم غذایی متعادل و نوشیدن مایعات کافی.
کاهش مصرف کافئین.
خواب منظم و کافی.
درمان‌های روانشناختی
آموزش روانی: افزایش آگاهی در مورد اختلال.
درمان شناختی-رفتاری (CBT): کمک به مدیریت علائم افسردگی.
استراتژی‌های پیشگیری: شناسایی علائم اولیه برای جلوگیری از بروز نوسانات خلقی.
اختلال دوقطبی در کودکان
در کودکان، این اختلال علائم متفاوتی دارد و به عنوان اختلال مخرب خلقی در هم گسیخته شناخته می‌شود. درمان زودهنگام بسیار ضروری است تا از بدتر شدن علائم جلوگیری شود.
