لیکوئید استیکینگ چیست؟ نگاهی به پلتفرم‌های سهام‌گذاری نقدینه در اتریوم
یکی از مشکلات بزرگ افرادی که در شبکه‌های اثبات سهام مانند اتریوم سهام‌گذاری (Staking) می‌کنند، این است که از دارایی سهام‌گذاری‌شده تا زمان قفل‌بودن در شبکه قفل نمی‌توانند استفاده کنند. اگرچه کاربران اتریوم می‌توانند از سود سهام‌گذاری برخوردار شوند، حین سهام‌گذاری از فرصت سرمایه‌گذاری در دیفای باز می‌مانند. بااینحال، پلتفرم‌های لیکوئید استیکینگ (Liquid Staking) این مشکل را رفع کرده‌اند.
لیکوئید استیکینگ به‌معنای «سهام‌گذاری نقدینه» است و به‌نوعی از سهام‌گذاری گفته می‌شود که نقدینگی دارایی کاربران را با وجود قفل‌شدن در پلتفرم‌های سهام‌گذاری حفظ می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، کاربران به‌کمک پروتکل‌های لیکوئید استیکینگ می‌توانند با دارایی خود هم‌زمان سهام‌گذاری و در فعالیت‌های دیفای مشارکت کنند.
در این مقاله به‌کمک مطلبی از وب‌سایت کوین‌گیکو، ابتدا به عملکرد پروتکل‌های لیکوئید استیکینگ و اهمیت آن‌ها در افزایش تمایل کاربران به سهام‌گذاری نگاهی می‌اندازیم. سپس، عملکرد پنج پلتفرم ارائه‌دهنده لیکوئید استیکینگ، یعنی لیدو فایننس، راکت پول، فراکس فایننس، استِیفای و استِیدِر را بررسی می‌کنیم. اگر برایتان جالب است که بدانید چگونه می‌توان هم‌زمان با سهام‌گذاری در دیفای هم سرمایه‌گذاری کرد، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
لیکوئید استیکینگ چیست؟
کاربران با سهام‌گذاری خود در شبکه‌های اثبات سهام می‌توانند در پاداش سهام‌گذاری سهیم باشند. بااینحال، دارایی‌های سهام‌گذاری‌شده در شبکه قفل می‌شوند و کارایی دیگری ندارند. لیکوئید استیکینگ این مشکل را با ارائه توکن‌های مشتقه‌ای که معادل با دارایی‌های سهام‌گذاری‌شده هستند، حل می‌کند. کاربران می‌توانند از این توکن‌ها در فعالیت‌های دیفای استفاده و علاوهبر دریافت پاداش سهام‌گذاری، ازطریق آن‌ها هم کسب سود کنند.
واژه لیکوئید (Liquid) در لغت به‌معنای «نقدینه» است؛ بنابراین، لیکوئید استیکینگ را می‌توانیم «سهام‌گذاری نقدینه» معنی کنیم. به‌عبارت‌دیگر، به‌کمک پلتفرم‌های لیکوئید استیکینگ نقدینگی دارایی‌های سهام‌گذاری‌شده حفظ می‌شود و هنوز می‌توان از آن‌ها در سایر فرایندهای دیفای بهره برد.
لیکوئید استیکینگ جدیدترین و داغ‌ترین موضوع در فضای امور مالی غیرمتمرکز است؛ زیرا به کاربران اجازه می‌دهد تا سود حاصل از سهام‌گذاری خود را در این شبکه به‌حداکثر برسانند. حال لیکوئید استیکینگ چگونه می‌تواند به بلاک چین اتریوم و فرایند سهام‌گذاری و افزایش مشارکت کاربران کمک کند؟ برای پاسخ به این پرسش، بد نیست به سازوکار فعلی الگوریتم اجماع بلاک چین اتریوم نگاهی اجمالی بیندازیم.
لیکوئید استیکینگ و اتریوم
با به‌روزرسانی مرج (The Merge) اتریوم ۲.۰، این بلاک چین به‌طور کامل به زنجیره اثبات سهام تبدیل شد. اکنون، کاربران می‌توانند با سهام‌گذاری اتر علاوهبر تأمین امنیت شبکه، پاداش سهام‌گذاری دریافت کنند که سالانه سودی بین ۳ تا ۶ درصد ارائه می‌کند.
بیشتر بخوانید: بهترین استخر استیکینگ برای سهام‌گذاری؛ کجا ارزهایم را استیک کنم؟
سود حاصل از سهام‌گذاری بخشی از اقتصاد توکنی (توکنومیکس) اتریوم است که در لایه اجماع برای اعتبارسنجی و تولید بلاک طراحی شده است. این سود متشکل از کوین‌های جدید اتر به‌عنوان پاداش بلاک و بخشی از کارمزد تراکنش‌هایی است که به‌واسطه الگوریتم اثبات سهام اعتبارسنجی می‌شوند.
این مسئله مدل امنیتی اتریوم را کاملاً تغییر داده است. پیش‌تر در مدل اثبات کار اتریوم، فقط ماینرهای متخصص می‌توانستند پاداش دریافت کنند. پس از به‌روزرسانی مرج و تغییر الگوریتم از اثبات کار به اثبات سهام، اکنون هرکسی که دارایی اتر خود را به‌واسطه هر اعتبارسنجی سهام‌گذاری کند، می‌تواند پاداش به‌دست آورد.
سهام‌گذاران در فاز مرج نمی‌توانستند اترهای سهام‌گذاری‌شده خود را برداشت کنند؛ ولی مرحله بعدی تکامل اتریوم به نام به‌روزرسانی شانگهای (Shanghai Upgrade) این اختیار را به سهام‌گذاران داد تا اترهای سهام‌گذاری‌شده خود را برداشت کنند.
به‌روزرسانی شانگهای و تأثیر آن بر سهام‌گذاری اتریوم
اگرچه بعد از به‌روزرسانی شانگهای سهام‌گذاران توانستند در زمان دلخواهشان اترهای سهام‌گذاری‌شده خود را برداشت کنند، بازهم اترهایی که سهام‌گذاری می‌شوند، بلااستفاده باقی می‌مانند و کاربرد خاصی در دیفای یا حوزه‌های مشابه ندارند. این مسئله ازنظر کارایی سرمایه چندان باب میل سهام‌گذاران نیست.
براساس آمار پلتفرم استیکینگ‌ریواردز (StakingRewards)، درحالحاضر حتی پس از به‌روزرسانی شانگهای فقط ۱۴.۸۷درصد از کل عرضه اتر درگردش است. این میزان درمقایسهبا سایر کوین‌ها و توکن‌های مبتنی‌بر اثبات سهام بسیار کمتر است.
به‌نظر می‌رسد پس از به‌روزرسانی شانگهای، لیکوئید استیکینگ اتریوم روندی روبه‌رشد را طی می‌کند؛ زیرا هرفردی می‌تواند به‌راحتی وارد سهام‌گذاری شود یا سرمایه خود را برداشت کند. مسئله برداشت سهام تا پیش از به‌روزرسانی شانگهای یکی از موانع اصلی دربرابر سهام‌گذاری اتر بود.
ناگفته نماند که هنوز این احتمال وجود دارد بسیاری از افرادی که پیش‌تر اتریوم سهام‌گذاری کرده بودند، بخواهند دارایی‌شان را برداشت کنند و بالاخره پس از چند سال قفل‌بودن، آن‌ها را بفروشند. این مسئله ممکن است تا حدی باعث افت قیمت و منفی‌شدن احساسات بازار در کوتاه‌مدت شود. بااین‌همه، باید ببینیم داده‌ها چه چیزی را نشان می‌دهند.
با مقایسه قیمت اتریوم در زمان سهام‌گذاری اتر و حال‌حاضر، مشخص می‌شود اکثر افرادی که اتر سهام‌گذاری کرده بودند، اکنون در ضرر هستند. این وضعیت ممکن است آن‌ها را به ادامه نگه‌داری دارایی خود تشویق کند و به‌طور بالقوه روایت صعودی برای اتریوم را ادامه دهد.
مقایسه قیمت اتریوم در زمان سهام‌گذاری با قیمت حال‌حاضر
چرا تقاضا برای لیکوئید استیکینگ زیاد است؟
ماهیت قفل‌شده اتر به سهام‌گذاران اجازه نمی‌دهد تا دارایی خود را حین سهام‌گذاری برداشت کنند و آن را دراختیار داشته باشند؛ بنابراین، پلتفرم‌های لیکوئید استیکینگ ابداع شدند تا به کاربران نوعی توکن به‌عنوان رسید سهام‌گذاری ارائه دهند. این توکن رسید نوعی دارایی مشتق‌شده از اترهای سهام‌گذاری‌شده کاربران است و مشتق سهام‌گذاری نقدینه (Liquid Staked Derivative) یا به‌اختصار LSD نامیده می‌شود.
توکن LSD توکنی نقدینه و مشابه سایر توکن‌های دیجیتال، کاملاً تعویض‌پذیر و انتقال‌دادنی است. این توکن مشتق‌شده نقدینگی اتر سهام‌گذاری‌شده را به کاربر بازمی‌گرداند؛ زیرا ارزشی مشابه با اتر سهام‌گذاری‌شده (دارایی پایه) دارد.
با توکن LSD کاربر می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم از اتر سهام‌گذاری‌شده خود در فعالیت‌های دیفای مانند تأمین نقدینگی و وام‌دهی و وثیقه‌گذاری استفاده کند. بدین‌ترتیب علاوهبر سود حاصل از سهام‌گذاری، امکان کسب سود بیشتر ازطریق توکن LSD هم فراهم می‌شود.
پروتکل‌های لیکوئید استیکینگ
پروتکل‌های ارائه‌دهنده لیکوئید استیکینگ در ازای کمکی که به شما می‌کنند تا نقدینگی دارایی‌های سهام‌گذاری‌شده‌تان را دراختیار داشته باشید، بین ۵ تا ۱۰درصد از پاداش سهام‌گذاری شما را به‌عنوان کارمزد خدمات دریافت می‌کنند. بااینحال، این پلتفرم‌های خطرها و دردسرهای ناشی از سهام‌گذاری را کاهش و امکان به‌حداکثررساندن سود سهام‌گذاری را افزایش می‌دهند.
درمجموع، هرچه توکن‌های LSD اتر بیشتر شوند، سود بیشتری عاید پلتفرم‌های سهام‌گذاری نقدینه می‌شود که درمجموع برای این صنعت عاملی صعودی و مثبت است. گفتنی است در همین راستا، کیف پول متامسک نیز به‌صورت مستقیم ویژگی لیکوئید استیکینگ را به قابلیت‌های کیف پول خود افزوده است تا کاربران راحت‌تر اتر سهام‌گذاری کنند.
درحالحاضر، متامسک از پلتفرم‌های لیکوئید استیکینگ لیدو و راکت پول پشتیبانی می‌کند. همچنین، انتظار می‌رود این کیف پول در آینده از پروتکل‌های بیشتری پشتیبانی کند.
تصویری از گزینه لیکوئید استیکینگ در کیف پول متامسک
اگر شما نیز به قابلیت‌های توکن‌های LSD علاقه‌مند شده‌اید، بیایید چند نمونه از پروتکل‌های موفق سهام‌گذاری نقدینه را باهم مرور کنیم.
لیدوفایننس (Lido Finance)
بدون شک پلتفرم لیدوفایننس درحالحاضر پیشتاز صنعت لیکوئید استیکینگ محسوب می‌شود. لیدو اولین ارائه‌دهنده لیکوئید استیکینگ بود که در سال ۲۰۲۰ پس از فعال‌شدن زنجیره بیکن اتریوم به‌راه افتاد و تابه‌امروز، اکثر بازار را در دست دارد.
لیدوفایننس چگونه کار می‌کند؟
در ازای واریز اتر در صفحه سهام‌گذاری لیدو، توکن‌های stETH دریافت می‌کنید که نوعی رسید از پلتفرم لیدو محسوب می‌شوند و نشان‌دهنده میزان اتر سهام‌گذاری‌شده شما هستند. توکن‌های stETH درواقع همان توکن‌های LSD پلتفرم لیدو هستند. این توکن‌ها به شما اجازه می‌دهند تا در پلتفرم‌های دیفای مشارکت کنید.
همچنین، توکن‌های stETH را می‌توانید نگه دارید تا پاداش‌های سهام‌گذاری اتر را به‌صورت خودکار در قالب stETH در کیف پول خود جمع کنید. لیدو ۱۰درصد از پاداش سهام‌گذاری اتر را دریافت و آن را بین اپراتورهای نود و خزانه دائوِ خود تقسیم می‌کند.
شایان ذکر است است که توکن stETH توکنی ریبیس (Rebase) است؛ یعنی عرضه درگردش آن متناسب با کاهش یا افزایش قیمت، کم یا زیاد می‌شود تا درنهایت، ارزشی معادل با ارزش اتریوم داشته باشد. این ویژگی سبب بروز مشکلاتی در شیوه عرضه توکن stETH شد؛ چراکه پاداش سهام‌گذاری در قالب stETH سبب افزایش موجودی این توکن می‌شد.
در این صورت برای ایجاد تعادل قیمت، موجودی توکن باید کاهش می‌یافت؛ اما کاهش عرضه توکن stETH پس از به‌کارگیری توکن در استخرهای تأمین نقدینگی که باید موجودی ثابتی داشته باشند، با موانعی همراه بود. ازاین‌رو، لیدو نوعی توکن stETH رپدشده به نام wstETH عرضه کرد که به‌جای افزایش موجودی، فقط ارزش آن به‌مرور‌زمان بیشتر می‌شود.
توکن LSD لیدوفایننس چقدر موفق بوده است؟
براساس آمار پلتفرم دون (Dune)، درحالحاضر لیدو بیش از ۴.۶۴میلیون اتر سهام‌گذاری‌شده دارد که اگر قیمت دلاری اتر را ۱,۵۵۰ دلار در نظر بگیریم، ارزش دلاری اترهای سهام‌گذاری‌شده در لیدوفاینس معادل حدود ۷میلیارد و ۱۹۲میلیون دلار است. این میزان را باید در بازده سهام‌گذاری فعلی ۵درصدی و کارمزد کمیسیون ۱۰درصدی این پلتفرم ضرب کنیم تا بازده سالانه لیدوفایننس به‌دست آید. نتیجه خیره‌کننده برای این پلتفرم بیش از ۳۲میلیون دلار بازده سالانه و ۸۷هزار دلار بازده روزانه است.
آمار پلتفرم دون درباره لیدوفایننس
درحالحاضر، لیدو با بیش از ۱۱میلیارد دلار ارزش کل قفل‌شده برترین پروتکل دیفای اتریوم محسوب می‌شود. این میزان پنج برابر ارزش کل ۲.۳۳میلیارد‌دلاری رقیب بعدی لیدو، یعنی کوین‌بیس است. همچنین، باید اضافه کنیم که لیدو حدود ۳۱درصد از کل اتر سهام‌گذاری‌شده و ۷۲.۹درصد از سهم بازار پروتکل‌های لیکوئید استیکینگ را دراختیار دارد.
رتبه‌بندی پلتفرم‌های دیفای اتریوم ازنظر ارزش کل قفل‌شده
بد نیست به این نکته اشاره کنیم که لیدوفایننس توکنی بومی به نام LDO نیز دارد که از ابتدای سال تاکنون، روند روبه‌رشدی را تجربه کرده و ارزشش از ۱ به حدود ۳.۳ دلار رسیده است. هنگام نگارش مقاله حاضر، این توکن با قیمت ۱.۹ دلار معامله می‌شود. همچنین، حدود ۸۷درصد از توکن‌های LDO درگردش است و فقط ۱۳درصد از عرضه کل این توکن هنوز عرضه نشده که درمقایسهبا سایر توکن‌های LSD رقم کمتری محسوب می‌شود.
نمودار قیمت توکن LDO از اوایل سال ۲۰۲۳ تاکنون
خطرهای لیدو
اگرچه آمار و ارقام اشاره‌شده چشمگیر و حاکی از موفقیت پلتفرم لیکوئید استیکینگ لیدوفایننس هستند، دغدغه مهمی برای جامعه اتریوم ایجاد کرده‌اند؛ زیرا نهاد واحدی که مقدار زیادی اتر در دست دارد، ممکن است امنیت کل شبکه را تهدید کند.
دنی رایان (Danny Ryan)، محقق بنیاد اتریوم، نیز در مقاله اخیر خود درباره خطر توکن‌های LSD صحبت و اعلام کرد ازآنجاکه اکثر قدرت سهام‌گذاری حال‌حاضر اتریوم در پلتفرم لیدو متمرکز شده، اگر کنترل این شبکه از ۳۳درصد بیشتر شود، حمله متمرکز به شبکه امکان‌پذیر می‌شود.
این حمله با عنوان «حمله متمرکز یک‌سوم» هم شناخته می‌شود و یکی از ایرادهای اکوسیستم اثبات سهام اتریوم است؛ ازاین‌رو، لیدو و جامعه اتریوم در حال مذاکره بر سر روش‌هایی به‌منظور افزایش تمرکززدایی این پروتکل هستند.
مقایسه سهم بازار پروتکل‌های سهام‌گذاری اتریوم
راکت پول (Rocket Pool)
پس از لیدو فایننس، راکت پول یکی از پروتکل‌های مهم لیکوئید استیکینگ اتریوم محسوب می‌شود که بیشتر روی تمرکززدایی کار می‌کند؛ مسئله‌ای که فعلاً گریبان‌گیر لیدو فایننس است.
درحالحاضر، ارزش کل قفل‌شده در راکت پول حدود ۱.۲۴میلیون دلار است که حدود ۵.۵درصد از واریزی‌های سهام‌گذاری اتر را شامل می‌شود. گفتنی است این میزان به‌‌سرعت درحال رشد است.
ارزش کل قفل‌شده در راکت پول
راکت پول چگونه کار می‌کند؟
برای بررسی شیوه عملکرد راکت پول، بهتر است از زاویه‌دید اپراتورهای نود به ماجرای سهام‌گذاری نگاه کنیم. درحالحاضر، هر کاربر می‌تواند با سهام‌گذاری ۳۲ اتر، به نود سهام‌گذار بلاک چین اتریوم تبدیل شود. بااینحال، خرید و سهام‌گذاری ۳۲ اتر برای بسیاری از علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال تصمیم دشواری است؛ زیرا با قیمت فعلی اتریوم مبلغی حدود ۶۰ هزار دلار (۲میلیارد و ۹۰۰میلیون تومان) تمام می‌شود.
نقدینگی و زیرساخت راکت پول به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به دانش فنی، کار سهام‌گذاری یا برداشت سهام خود را انجام دهند. مهم‌تر از این، کاربران راکت پول به‌راحتی می‌توانند یک نود راکت پول را اجرا کنند؛ درست برخلاف پلتفرم لیدو که فقط به دارندگان توکن LDO اجازه می‌دهد تا اپراتور نود جدید اضافه کنند.
برای تبدیل‌شدن به نود راکت پول، به حداقل ۱۶ اتر و مقداری توکن بومی RPL به ارزش ۱.۶ اتر احتیاج است. این میزان فقط نیمی از مقدار اتر موردنیاز برای تبدیل‌شدن به یک نود اتریوم خارج از این پروتکل است. در آینده، قرار است میزان اتر لازم برای ایجاد یک نود در راکت پول کاهش یابد تا موانع ورود کاربران کمتر و شبکه هم غیرمتمرکزتر شود.
باید اشاره کنیم که ۱۶ اتر باقی‌مانده برای سهام‌گذاری با دارایی سهام‌گذاران دیگری ادغام می‌شود که به‌دنبال پیوستن به این شبکه غیرمتمرکز از نودهای اتریوم هستند. همچنین، سهام‌گذاران در ازای قفل‌کردن دارایی خود در پروتکل راکت پول، توکن rETH دریافت می‌کنند که ارزش آن مشابه توکن wstETH در پلتفرم لیدو، پیوسته افزایش می‌یابد.
همچنین علاوهبر پاداش سهام‌گذاری ۱۶ اتر، اپراتورهای نود راکت پول پاداش اضافه‌ای در قالب توکن RPL دریافت می‌کنند که درمقایسهبا سهام‌گذاری انفرادی سود بیشتری محسوب می‌شود. البته باید اشاره کنیم که این پلتفرم بین ۵ تا ۲۰درصد کارمزد خدمات هم از پاداش سهام‌گذاری کسر و تمام آن را بین اپراتورهای نود پلتفرم توزیع می‌کند.
توکن RPL به روند مدیریت غیرمتمرکز این پروتکل کمک می‌کند و برای دسترسی آسان‌تر، از اواسط ژانویه۲۰۲۳ در صرافی بایننس فهرست شده است.
رشد قیمت توکن RPL از اوایل سال ۲۰۲۳ تاکنون
خطرهای راکت پول
ازآنجاکه راکت پول پلتفرمی بدون نیاز به مجوز است، هر فردی می‌تواند به این شبکه ملحق شود. بااینحال، این ویژگی ممکن است خطر پیوستن کاربران مخرب را هم افزایش دهد؛ بنابراین به‌منظور محافظت از امنیت شبکه، اپراتورهای نود در راکت پول باید حداقل ۱۰درصد و حداکثر ۱۵۰درصد از مقدار اتر سهام‌گذاری‌شده خود را در قالب توکن RPL به‌عنوان بیمه دربرابر اسلشینگ (Slashing) یا جریمه‌های دیگر واریز کنند. اسلشینگ جریمه شبکه برای نودهایی است که عملکرد صادقانه‌ای ندارند.
پروتکل راکت پول برای تشویق اپراتورهای نود به وثیقه‌گذاری مقدار بیشتری توکن RPL، پاداش بیشتری در نظر گرفته است. باید اشاره کنیم که توکن RPL هیچ عرضه ثابتی ندارد و ۷۰درصد از عرضه کل آن صرف ارائه پاداش به کاربران می‌شود. همچنین، ۱۵درصد از عرضه کل به دائو اوراکل (Oracle DAO) راکت پول تعلق می‌گیرد و ۱۵درصد دیگر به خزانه پروتکل ارسال می‌شود.
ناگفته نماند که رشد قیمت توکن RPL درمقایسهبا توکن لیدو کمتر است؛ زیرا راکت پول ۱۰۰درصد از کارمزد کمیسیون خود را به اپراتورهای نود اختصاص می‌دهد و فقط از عرضه توکن RPL درآمد کسب می‌کند. اگرچه این شیوه کسب درآمد پروتکل راکت پول درمقایسهبا پروتکل لیدو چندان کارآمد به‌نظر نمی‌رسد، همین امر راکت پول را به جایگزینی جذاب برای اعتبارسنج‌هایی تبدیل کرده است که به‌دنبال کسب سود بیشتر هستند.
اگر ارزش توکن RPL بهدلیل ارائه پاداش زیاد افت کند، اپراتورهای نود مجبور می‌شوند برای وثیقه‌گذاری توکن RPL بیشتری بخرند. این مسئله چندان به‌نفع سهام‌گذاران نیست و کاهش قیمت RPL هم می‌تواند اعتبار و اعتماد به پروتکل را کمتر کند. نتیجه این مسئله کاهش تعداد اپراتورهای نود راکت پول خواهد بود.
باوجوداین، راکت پول هنوز‌هم به‌اندازه‌ای محبوبیت دارد که در جایگاه دومین ارائه‌دهنده خدمات لیکوئید استیکینگ اتریوم جای بگیرد. همچنین، به‌منظور کاهش خطر متمرکزشدن پلتفرم لیدو، احتمال دارد بخشی از سهم بازار لیدو به راکت پول تعلق بگیرد. باوجوداین، هنگامی‌که پای رقبای جذاب‌تری مانند فراکس فایننس به میدان باز می‌شود، آیا راکت پول بازهم می‌تواند به پیشتازی ادامه دهد؟ برای پاسخ به این پرسش، بهتر است نگاهی به فراکس فایننس بیندازیم.
فراکس فایننس (Frax Finance)
توکن بومی فراکس شِیر (Frax Share) با نماد FXS کار خود را به‌عنوان استیبل کوین FRAX آغاز کرد؛ اما تیم توسعه فراکس به یک محصول بسنده نکرد و به‌تدریج، صرافی غیرمتمرکز مبتنی‌بر بازارساز خودکار فراکس سواپ (Fraxswap) و بازار پول فراکس‌لِند (Fraxlend) و استیبل کوین وابسته به تورم فراکس پرایس ایندکس (Frax Price Index) را ساخت. جدیدترین محصول این مجموعه سرویس سهام‌گذاری نقدینه اتریوم است که در ازای اترهای سهام‌گذاری‌شده کاربران، توکن LSD به نام frxETH ارائه می‌دهد.
در ژانویه۲۰۲۳، اتر سهام‌گذاری‌شده در فراکس فایننس تا ۴۰درصد افزایش یافت که رشد چشمگیری را درمقایسهبا پروتکل‌های LSD دیگر نشان می‌دهد. از آن زمان، فراکس جایگاه خود را به‌عنوان یکی از ارائه‌دهندگان برتر لیکوئید استیکینگ به‌دست آورده است.
رتبه‌بندی پروتکل‌های لیکوئید استیکینگ
یکی از دلایل رشد فراکس، بازده ۶ تا ۱۰درصدی سهام‌گذاری است که از پاداش ۵درصدی سایر پروتکل‌های لیکوئید استیکینگ بیشتر است علاوه‌براین، تأمین نقدینگی استخر frxETH/ETH حدود ۱۰درصد بازده به‌همراه دارد که در قالب توکن‌های CVX و CRV و FXS پرداخت می‌شود. بنابراین، این پروتکل به افزایش عرضه توکن FXS نیاز چندانی ندارد و خطر تورم بیش‌ازحد آن و کاهش قیمتش هم کمتر می‌شود.
بد نیست اشاره کنیم که توکن CVX دارایی بومی پروتکل دیفای کانوکس فایننس (Convex Finance) و توکن CRV دارایی بومی صرافی غیرمتمرکز کِروفای (Curve.fi) است که همکاری‌های نزدیکی با پروتکل فراکس فایننس دارند.
سود سالانه و ارزش کل قفل‌شده در فراکس فایننس
فراموش نکنید که سود حاصل از سهام‌گذاری در پروتکل فراکس شامل درصد کمی پاداش FXS می‌شود. این میزان برای ایجاد حلقه بازخوردی مثبت در حدی که بتواند قیمت FXS را افزایش و سود سهام‌گذاری را بیشتر کند، کافی است. نتیجه چنین فرایندی، افزایش تمایل سهام‌گذاران به سهام‌گذاری ازطریق پروتکل فراکس است که می‌تواند ارزش این پروتکل را افزایش دهد.
بعید نیست رشد حیرت‌انگیز ۳۰۰درصدی سه‌ماهه اول توکن مذکور بهدلیل این ویژگی پروتکل باشد. همچنین، باید اشاره کنیم از عرضه کل FXS، حدود ۷۲درصد درگردش است.
نمودار قیمت توکن FXS از ابتدای سال ۲۰۲۳ تاکنون
فراکس فایننس چگونه کار می‌کند؟
با سهام‌گذاری اتر در فراکس فایننس، توکن frxETH دریافت می‌کنید که توکن LSD این پروتکل است. بااینحال برخلاف لیدو فایننس یا راکت پول، ارزش و موجودی توکن‌های frxETH با فرایند خاصی مانند ریبیس تنظیم نمی‌شود. برای کسب بازده با توکن frxETH، باید آن را در پروتکل فراکس سهام‌گذاری کنید تا sfrxETH به‌دست آورید. این توکن سالانه رشد قیمت حدوداً ۶.۶۳درصدی را تجربه می‌کند که درمقایسهبا رشد ۵درصدی توکن wstETH پلتفرم لیدو و رشد ۴.۴درصدی توکن rETH پلتفرم راکت پول، رقم بیشتری محسوب می‌شود.
دلیل برتری سود توکن sfrxETH درمقایسهبا سایر توکن‌های LSD اتریوم، نیازنداشتن به سهام‌گذاری frxETH در نود اعتبارسنج برای دریافت پاداش است. درواقع، تمام سود حاصل از توکن‌های سهام‌گذاری‌نشده frxETH به sfrxETH تعلق می‌گیرد؛ بنابراین، هرچه frxETH کمتری سهام‌گذاری شود، سود سالانه sfrxETH بیشتر می‌شود.
علاوه‌براین، فراکس درمقایسهبا پلتفرم‌های LSD رقیب از مقادیر زیادی جفت‌ارز CRV/CVX در خزانه شرکت خود سود می‌برد. فراکس این دارایی‌ها را در پروتکل کانوکس فایننس سرمایه‌گذاری می‌کند تا سود بیشتری به‌دست آورد. بنابراین، می‌توانیم بگوییم که درحالحاضر، درآمد توکن LSD فراکس درآمد بیشتر از محصولات رقیب بازار است. همچنین، این توکن نقدینگی در پلتفرم کِرو را افزایش می‌دهد.
برای کسب سود بیشتر نیز، کاربران می‌توانند توکن‌های frxETH خود را در کانوکس سرمایه‌گذاری کنند تا از سود سالانه ۱۰درصدی بهره‌مند شوند. با‌توجه‌به سود درخورتوجه این فرایند، برخی کاربران آن را به سهام‌گذاری frxETH و دریافت sfrxETH ترجیح می‌دهند که همان‌طور‌که اشاره کردیم، به افزایش سود سالانه برای sfrxETH می‌انجامد.
سهام‌گذاری توکن‌های فراکس در پروتکل کانوکس
علاوه‌براین برخلاف لیدو یا راکت پول، پروتکل فراکس محصول وام‌دهی ویژه خود را دارد که به این پروتکل اجازه می‌دهد تا کارمزد وام‌دهی را نگه دارد و آن را به خزانه فراکس اضافه کند. همچنین، فراکس الگویی برای توزیع کارمزد سهام‌گذاری دارد که ۸۰درصد از آن را به دارندگان توکن دیفای veFXS پروتکل فراکس اختصاص می‌دهد و ۲۰درصد را به استخر بیمه‌ای می‌فرستد که مدیریت ریسک پروتکل را برعهده دارد.
خطرهای فراکس
فراکس اولین پروتکل استیبل کوین الگوریتمی کسری بود که دارایی یواس‌دی کوین کاربران را دریافت و با سوزاندن FXS توکن FRAX ایجاد می‌کرد. پس از ماجرای پرحاشیه سقوط لونا، به‌خوبی می‌دانیم که استیبل کوین‌های الگوریتمی با چه خطرهای بالقوه‌ای همراه هستند. بااین‌همه، ۹۰درصد از وثیقه مدل کسری فراکس از یواس‌دی کوین تأمین می‌شود. بدین‌ترتیب، در بدترین حالت اگر ارزش FXS به صفر برسد، فراکس فقط ۱۰درصد دچار افت قیمت می‌شود.
علاوه‌براین، نقدینگی فراکس در پروتکل کِرو درخورملاحظه است و به حفظ ثبات قیمت این دارایی می‌تواند کمک کند. نکته دیگر اینکه همکاری فراکس و پروتکل کِرو سبب افزایش تقاضا و دسترس‌پذیری توکن FRAX و جذب کاربران بیشتر به این پروتکل می‌شود که عامل مؤثر دیگری در حفظ ثبات قیمت دارایی است.
جالب است بدانید که میزان انحراف ۰.۵درصدی قیمت فراکس در سه ماه گذشته کمتر از ۰.۶۶درصد بوده که حتی از ثبات ۰.۸۴درصدی یواس‌دی کوین هم بیشتر است. علاوه‌براین، ارزش فراکس در طول بحران استیبل کوین ترا ثابت باقی ماند که اعتماد سرمایه‌گذاران را به این دارایی می‌تواند بیشتر کند.
میزان ثبات استیبل کوین‌ها
خطر دیگر این است که با افزایش ارزش کل قفل‌شده استخر frxETH/ETH در پلتفرم کِرو، پاداش بین افراد بیشتری توزیع می‌شود که به کاهش سود سالانه پروتکل می‌تواند بینجامد و سرمایه‌گذاران کمتری را به سهام‌گذاری در فراکس ترغیب کند. بااینحال، سهم فعلی بازار frxETH هنوز تک‌رقمی و نشان‌دهنده ظرفیت رشد این توکن است. گفتنی است سازوکار توکن frxETH نیز در اکوسیستم فراکس فعلاً برای دارندگان این توکن و توکن FXS کاملاً مفید و سودآور است.
استِیفای (StaFi)
پروتکل استیفای یکی از اولین پلتفرم‌های لیکوئید استیکینگ است که کارش را از سال ۲۰۲۰ آغاز کرد. واژه استیفای درواقع مخفف عبارت «استیکینگ فایننس» است. استیفای صرافی غیرمتمرکزی به نام آرسواپ (rSwap) روی اتریوم دارد؛ بااینحال، بخش زیادی از نقدینگی آن در پلتفرم کِرو سرمایه‌گذاری شده است. همچنین، استیفای حدود ۲۷میلیون دلار (۰.۳درصد) از ارزش کل سهام‌گذاری‌شده اتریوم را دراختیار دارد.
ارزش کل سهام‌گذاری‌شده اتریوم در پلتفرم استیفای
توکن بومی FIS استیفای نیز طی یک ماه اول سال با رشدی چهاربرابری به سقف ۸۰ سنت رسید؛ البته در زمان نگارش این مقاله، این توکن با قیمتی درحدود ۳۰ سنت معامله می‌شود.
نمودار قیمت توکن FIS
استیفای چگونه کار می‌کند؟
در این پلتفرم، کاربران می‌توانند با سهام‌گذاری توکن‌های اتر خود، توکن‌های پاداش rETH دریافت کنند. همچنین، اعتبارسنج‌ها می‌توانند شبیه به پروتکل راکت پول نود راه‌اندازی کنند، با این تفاوت که در استیفای کاربران فقط به ۴ اتر برای راه‌اندازی نود احتیاج دارند و ۲۸ اتر دیگر را کاربران دیگر تأمین می‌کنند.
سود سالانه سهام‌گذاری در استیفای نسبتاً اندک و ۳.۴درصد است و سود سالانه اعتبارسنجی ۵.۲۵درصد محاسبه می‌شود. بااینحال، استیفای به دارایی کمتری (یک‌چهارم دارایی موردنیاز در راکت پول) برای اعتبارسنجی احتیاج دارد.
علاوه‌براین، این پروتکل گزینه اعتبارسنج مطمئنی ارائه می‌دهد که نیازمند سرمایه نیست؛ ولی این گزینه به مجوز و اپلیکیشنی خاص احتیاج دارد. گفتنی است ازنظر کارمزد، کمیسیون استیفای با فرمول ۱۰درصد از پاداش سهام‌گذاری منهای کمیسیون اعتبارسنجی محاسبه می‌شود که مشابه سایر پروتکل‌های لیکوئید استیکینگ است. باید اشاره کنیم این پلتفرم ۰.۲درصد کارمزد هم از توکن‌های بازیابی‌شده کسر می‌کند.
خطرهای استیفای
ازآنجاکه استیفای فقط به ۴ اتر برای اعتبارسنجی احتیاج دارد و حد نصاب شبکه اتریوم برای اعتبارسنج‌شدن ۳۲ اتر است، تأمین ۲۸ اتر بعدی ممکن است کمی زمان‌بر باشد. در مدتی که فرایند تأمین ۲۸ اتر طول می‌کشد، دارایی اعتبارسنج‌ها و کاربران پاداشی کسب نخواهد کرد. بااین‌همه، توکن‌های اتر تمام سرمایه‌گذاران بلافاصله به rETH تبدیل می‌شوند و در طول زمان، ارزش بیشتری پیدا می‌کنند.
ازنظر اقتصاد توکنی، حدود ۵۰درصد از توکن‌های استیفای هنوز عرضه نشده است که درمقایسهبا همین میزان در توکن‌های بومی لیدو و فراکس، به‌ترتیب ۱۷ و ۲۸ درصد بیشتر است.
استِیدر (Stader)
پروتکل استِیدر کار خود را ابتدا با ارائه راهکارهای لیکوئید استیکینگ در بلاک چین ترا آغاز کرد. پس از سقوط این بلاک چین در می۲۰۲۲، تیم استِیدر فرمان را به‌سمت چندزنجیره‌ای‌شدن چرخاند. درحالحاضر، استیدر از بلاک چین‌های زنجیره هوشمند بایننس، نیِر، هدرا، فنتوم، نسخه دوم ترا و البته اتریوم پشتیبانی می‌کند. این پلتفرم برای سهام‌گذاری اتر به کاربران خود توکن ETHx به‌عنوان توکن LSD ارائه می‌کند.
نکته مهم دیگر این است که ارزش بازار استِیدر حدود ۲۲.۲۷میلیون دلار و ارزش کل قفل‌شده آن نزدیک به ۸۹.۷۷میلیون دلار است.
ارزش کل قفل‌شده استِیدر
قیمت توکن بومی SD این پلتفرم نیز از ابتدای سال تاکنون رشد چشمگیری را تجربه کرده است.
نمودار قیمت توکن SD
استِیدر چگونه کار می‌کند؟
پروتکل استِیدر از معماری چنداستخری در لایه اپراتور نود استفاده می‌کند. این استخرها شامل استخر بدون نیاز به مجوز (Permissionless Pool) و استخر مجوزدار (Permissioned Pool) و استخر فناوری اعتبارسنجی توزیع‌شده (DVT Pool) می‌شوند.
استخر بدون نیاز به مجوز بیشتر مخصوص اپراتورهای نود مستقل یا سهام‌گذاران خانگی است که هدف تمرکززدایی شبکه را نیز به پیش می‌برند. هر کاربر فقط با ۴ اتر می‌تواند در این استخر نود اجرا کند. در استخر مجوزدار، نودها باید مورد‌تأیید جامعه باشند. این نودها نهادهای معتبری هستند که کارایی کم‌نظیر و نیت صادقانه خود را پیش‌تر اثبات کرده‌اند.
همچنین، در استخر فناوری اعتبارسنجی توزیع‌شده وظایف هر اعتبارسنج بین چندین اپراتور نود تقسیم می‌شود. نودهای این استخر به سرمایه کمتری برای شروع کار احتیاج دارند و تا حد بیشتری می‌توانند از خطرهایی مانند اسلشینگ در امان بمانند.
خطرهای استِیدر
برخی از خطرهای استِیدر مشابه پلتفرم استیفای هستند؛ زیرا این دو پروتکل مانند یکدیگر فقط به ۴ اتر برای ورود کاربران به دنیای اعتبارسنجی احتیاج دارند. علاوه‌براین، تنها ۱۶درصد از عرضه کل توکن استِیدر درگردش است و بیش از ۸۴درصد از آن در سال‌های آینده عرضه خواهد شد. این مسئله می‌تواند تورم‌زا باشد و با افت قیمت فشار فروش توکن را نیز افزایش دهد.
درهرصورت، باید منتظر بمانیم و ببینیم توکن‌های ETHx چقدر در به‌دست‌آوردن سهمی از بازار و جذب سرمایه نهادهای موجود موفق عمل می‌کنند. درواقع، نباید فراموش کنیم که این پروتکل و توکن‌های SD آن هنوز ارزش کل بازار اندک و نقدینگی کمی دارند و بهتر است فعلاً خارج از گود بایستیم و نظاره‌گر عملکرد آن‌ها باشیم.
کدام پلتفرم لیکوئید استیکینگ را انتخاب کنیم؟
در جدول زیر، داده‌های آماری هریک از پلتفرم‌های بررسی‌شده در این مقاله را خلاصه کرده‌ایم. همان‌طور‌که ملاحظه می‌کنید، سهم زیادی از بازار در دست پروتکل لیدو است.
جدول
در مقایسه نسبت بازار به ارزش بازار هرچه با رقم بیشتری سروکار داشته باشیم، پلتفرم عملکرد بهتری دارد. درمقابل، بهترین عملکرد مربوط به کمترین نسبت قیمت به فروش است.
در جدول بالا، پروتکل فراکس در رتبه‌های پایین‌تر قرار گرفته است. بااین‌همه، نباید از یاد ببریم که اگرچه این پروتکل و محصولات متنوع آن به‌تازگی وارد دنیای دیفای شده است، قطب قدرتمندی در این حوزه محسوب می‌شود.
درمجموع، هنگامی‌که یکی از پلتفرم‌های سهام‌گذاری نقدینه را انتخاب می‌کنیم، به‌غیر از سود ارائه‌شده، بهتر است حداقل میزان سرمایه برای ورود، مشوق‌های اضافه به‌غیر از سود اصلی، عملکرد پلتفرم و مشکلات احتمالی سابق را هم بررسی کنیم.
نسبت سهم بازار به ارزش بازار پلتفرم‌های لیکوئید استیکینگ
همچنین، کافی‌بودن نقدینگی پلتفرم برای کاربران به‌منظور برداشت سهام یا مبادله توکن در صرافی‌های غیرمتمرکز مسئله مهم دیگری است که باید به آن توجه کنیم. نکته مهم بعدی ارزش بازار و نقدینگی توکن بومی پلتفرم است که می‌تواند عامل مهمی در پیش‌بینی حرکات صعودی یا نزولی بعدی قیمت توکن و درنتیجه، سقوط یا صعود ارزش پروتکل باشد.
ارزش بازار توکن در پلتفرم‌های لیکوئید استیکینگ
جمع‌بندی
درحالحاضر، لیدو بهترین عملکرد را در میان پروتکل‌های سهام‌گذاری نقدینه ازآنِ خود کرده است. بااینحال، باید این نکته را در نظر بگیریم که این شبکه حدود یک‌سوم شبکه لیکوئید استیکینگ را دراختیار دارد؛ ازاین‌رو، نگرانی‌هایی را در میان جامعه اتریوم برانگیخته است.
علاوه‌براین، فراکس بهترین پاداش سهام‌گذاری را ارائه می‌دهد؛ اما در‌این‌باره هم نباید فراموش کنیم که هرچه ارزش قفل‌شده اتر در این پلتفرم افزایش پیدا کند، سود سالانه و مشوق‌های کاربران باید بین افراد بیشتری تقسیم شود. در این صورت، سهم هر کاربر از پاداش پلتفرم کمتر می‌شود؛ مگر اینکه قیمت فراکس روند صعودی خود را حفظ کند تا سود سالانه هم دچار افت نشود.
درهرصورت، واکنش جامعه اتریوم به به‌روزرسانی شانگهای و گسترش پروتکل‌های لیکوئید استیکینگ در آینده می‌تواند یکی از موضوعات جذاب در تمام فضای کریپتو باشد. باید ببینیم آیا پلتفرم لیدو به پیشتازی خود ادامه می‌دهد یا نهایتاً تسلیم رقبای فعلی و جدید خود می‌شود.
