کدام نقاط جهان جنگنده‌های اف-16 را در اختیار اوکراین قرار می‌دهند؟

بلژیک به تازگی اعلام کرده است که ۳۰ جت جنگنده بازنشسته F-16 خود را از پایان سال ۲۰۲۴ و تا سال ۲۰۲۸ به اوکراین هدیه خواهد کرد. انتظار می رود اولین جت های جنگنده F-16 در تابستان امسال از دانمارک به اوکراین برسند. اف-۱۶دارای تاریخچه رزمی برجسته ای است (اگرچه اکنون دیگر یک جت جنگنده قدیمی به شمار می آید). این خبر در حالی منتشر می شود که الکساندر دی کرو، نخست وزیر بلژیک و ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، توافقنامه ای امنیتی امضا کرده اند.

بر اساس گزارش ها، این تعداد جت های اهدایی بلژیک، تعداد کل جت های F-16 اعلام شده برای اهدا به اوکراین را به ۸۵ فروند می رساند.

از امتناع تا بزرگترین اهدا کننده F-16

سال گذشته، هلند، دانمارک و نروژ ائتلافی را برای اهدای F-16 فایتینگ فالکون های قدیمی و بازنشسته خود به اوکراین را ایجاد کردند. این کشورها جت‌های F-16 Block 15-25 خود را (با بروزرسانی‌های میان‌دوره‌ای) با دریافت جنگنده‌های F-35 بازنشسته می‌کنند. بلژیک در مقایسه با سایر کشورهای اروپای غربی، تجهیزات نسبتاً کمی به اوکراین اهدا کرده است. بلژیک مانند سایر کشورها، F-16 های خود را بازنشسته می کند و F-35 را جایگزین آن ها می کند.

«جت های F-16 در اسرع وقت در اختیار اوکراین قرار خواهند گرفت. هدف ما این است که بتوانیم اولین هواپیما را قبل از پایان سال جاری، ۲۰۲۴ فراهم کنیم. تمام چیزهایی که این توافق پوشش می دهد کاملاً مشخص است. این برای استفاده نیروهای دفاعی اوکراین در خاک اوکراین است». الکساندر دی کرو، نخست وزیر بلژیک (به نقل از بیزینس اینسایدر)

در ابتدا به نظر می رسید بلژیک تمایلی به اهدای F-16 های بازنشسته خود ندارد و بهانه های زیادی را برای این تصمیم مطرح می کرد. در سپتامبر ۲۰۲۳، بروکسل تایمز گزارش داد که وزیر دفاع بلژیک، لودیوین ددوندر، گفت: «این طور نیست که من فی نفسه نمی‌خواهم F-16 تهیه کنم، بلکه از نقطه نظر عملیاتی، این کار به سادگی در شرایط کنونی امکان‌پذیر نیست». با این حال، فشارهایی بر بلژیک وارد شد تا مسیر کشورهای دیگر را دنبال کند و مدتی بعد، این کشور اعلام کرد که این جت ها را به اوکراین اهدا خواهد کرد. با این حال، تا کنون مشخص نبود که چه تعداد جنگنده اف-۱۶ به اوکراین خواهد داد.

روز سه شنبه اعلام شد که بلژیک بین سال های ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۸ دستکم ۳۰ فروند F-16 Fighting Falcon را به اوکراین اهدا خواهد کرد و اولین جت ها احتمالاً در ادامه سال ۲۰۲۴ وارد اوکراین خواهند شد. این بدان معنی است که بلژیک اکنون بیشترین جت های F-16 را به اوکراین اهدا می کند.

طبق ادعای وبلاگ Oryx، جنگنده های F-16 اعلام شده برای تحویل به اوکراین تاکنون شامل بیش از ۲۴ فروند F-16 A/B از هلند، ۱۹ فروند F-16 AM/BM از دانمارک و ۲۲ فروند F-16 AM/BM از نروژ (از جت های نروژی، ۱۲ فروند عملیاتی هستند و ۱۰ فروند می توانند به عنوان منبع قطعات یدکی استفاده شوند) خواهند بود. فقط تعدادی از ناوگان بازنشسته F-16 های این کشورها به اوکراین اهدا می شود (به عنوان مثال، دانمارک برخی از F-16 های قدیمی خود را به آرژانتین می فروشد).

کشورهای دیگری مانند لهستان، اسلواکی و مقدونیه شمالی جت های قدیمی دوران شوروی (مانند Su-25 و MiG-29) را به اوکراین اهدا کرده اند. از آنجایی که اوکراین همیشه از این جت‌ها استفاده می‌کرده است، می‌توان آن‌ها را بلافاصله بدون آموزش خاصی به کی‌یف ارسال کرد. با این حال، از آنجایی که F-16 ها نوع جدیدی از پلتفرم جت های جنگنده هستند، خلبانان، مکانیک ها و خدمه اوکراینی باید به طور گسترده ای آموزش ببینند تا آنها را به طور موثر مدیریت و نگهداری کنند. تعدادی از کشورها نیز هلیکوپترهایی را برای اوکراین تامین کرده اند.

قابل استفاده بر فراز روسیه نیستند

اینکه بگوییم اوکراین در یک مخمصه قرار گرفته است، حق مطلب را ادا نکرده ایم. روسیه برای حمله به اوکراین تقریباً به هر شکل و از هر کجا که بخواهد دستش باز است. با این حال، شرکای غربی اوکراین به دلیل ترس از تشدید درگیری با روسیه، اندازه و شیوه دفاع اوکراین از خود را محدود کرده اند. متحدان غربی می خواهند که اوکراین بتواند از خود دفاع کند؛ اما نمی خواهند مستقیماً خود را در یک جنگ بزرگ با روسیه ببینند.

در حال حاضر بحث گسترده‌ای در غرب در جریان است که آیا اوکراین باید بتواند از سلاح‌های اهدایی غرب برای شلیک مستقیم به روسیه استفاده کند یا فقط به سمت نیروهای و موشک‌های روسی شلیک کند که از مرزهای بین المللی به رسمیت شناخته شده در سال ۱۹۹۱ عبور کرده باشند. برخی از کشورها مانند بریتانیا و فرانسه اظهار داشته اند که با این که اوکراین از سلاح های خود برای شلیک مستقیم به روسیه استفاده می کند مشکلی ندارند. دیگران مانند ایالات متحده و آلمان می گویند نه. بلژیک نیز قاطعانه در این اردوگاه دوم قرار دارد.

آنطور که بیزینس اینسایدر مدعی شده، «بلژیک موافقت کرده است تا ۳۰ جت جنگنده F-16 ساخت آمریکا را به اوکراین بفرستد، تا زمانی که آنها در داخل خاک روسیه پرواز نکنند». این امر، در اختیار گرفتن ابتکار عمل و حمله به اهداف با ارزش در داخل روسیه را قبل از مورد حمله قرار گرفتن، برای اوکراین بسیار دشوار می کند.

سوئد تحویل جنگنده های گریپن را متوقف کرد

گریپن های سوئدی به عنوان یکی دیگر از جت های جنگنده غربی در نظر گرفته می شود که می تواند برای اوکراین بسیار مفید باشد. اکنون مشخص شده است که سوئد به دنبال تامین آنها به اوکراین به صورت موازی با جت های جنگنده F-16 آمریکایی بوده است. با این حال، در همان روز اعلام شد که بلژیک F-16 هایش را در اختیار اوکراین قرار می دهد، سوئد نیز اعلام کرد که برنامه ارسال جت های گریپن به اوکراین را متوقف می کند.

دلیل رسمی این است که سوئد تحویل جت های F-16 به اوکراین را در اولویت قرار داده است. دیفنس پست به نقل از پال جانسون، وزیر دفاع سوئد نوشت: «دیگر کشورهای ائتلاف نیروی هوایی از ما خواسته اند قبل از اهدای سیستم گریپن منتظر بمانیم». وی ادامه داد که «پیچیدگی های قابل توجهی» در اهدای همزمان دو سامانه جت جنگنده وجود دارد. سوئد هنوز تصمیمی رسمی برای اهدای گریپن نگرفته است، اگرچه خلبانان اوکراینی آموزش های اولیه در مورد این جت را در مدت انتظار دریافت آن گذرانده اند. ممکن است گریپن ها همچنان در مراحل بعدی به اوکراین تحویل داده شوند.