چگونه با قدرت ویژه جلوی بی‌بندوباری اینترنتی را بگیریم؟ کلیدهای طلایی برای کنترل دسترسی
به گزارش تجارت‌نیوز، در تب و تاب انتخابات پیش‌رو کاندیداها برای رقابت و کسب جایگاه و مقام ریاست جمهوری در روزهای آتی با ارائه برنامه‌ها و سیاست‌های خود در حوزه‌های مختلف، با یکدیگر به جهت کسب آرا بیشتر به رقابت می‌پردازند. حال که بحث ارائه برنامه‌ها داغ است هر فرد باید با بیان دیدگاه خود، ذهنیت شفافی از چشم‌انداز خود به مردم نشان دهد.
نگاه به اینترنت با تغییر دولت‌ها تغییر نکرده است
بحث اینترنت نه فقط در کشور ما، بلکه یک مسئله جهانی‌ست. پیشرفت روزافزون و تکنولوژی و صنایع اینترنتی شکل جهان را دهه‌های اخیر دگرگون و بر زندگی مردم جهان تاثیر بسیار زیادی گذاشته است. کافی‌ست به روزمره افراد در ده سال گذشته نگاه کنید و آن را با شکل امروزی‌اش قیاس کنید. اینترنت در لایه‌های عمیقی از زندگی افراد نفوذ کرده است. حالا می‌توان اکثریتی در جامعه شکل گرفته است که از اینترنت و مزایا آن در حال استفاده‌اند. البته که اینترنت مانند هر چیز دیگری مضراتی هم به همراه دارد. همین مضرات است که شاید باعث می‌شود اقلیتی هم به صورت پراکنده در جامعه شکل بگیرد که از اینترنت و متعلقاتش دوری و پرهیز می‌کنند. رویکرد افراد با یکدیگر در این مورد متفاوت است. به همین ترتیب رویکرد دولت‌ها هم دارای تفاوت‌های مشهودی است. دولت را اگر نهاد اداره کننده جامعه یا تنظیم‌کننده آن بدانیم، نقش حیاتی آن در تشکیل و فراهم آوردن ساخت‌ها و زیرساخت‌ها تعریف می‌گردد.
در کشور ما نگاه حکمرانی به مسئله اینترنت در شرایط گوناگون تعریف شده است. می‌توان گفت این نگاه در طول سالیان تغییر نکرده‌اند. ممکن است در نقاطی شاید تلطیف‌سازی این نگاه بوده باشیم، اما به طور کلی نمی‌توان تغییر واضح و قطعی یافت. بسیاری از تصمیمات حتی از قبل در شواری عالی فضای مجازی و دیگر کارگروه‌ها و نهادهای مربوطه اتخاذ شده و حالا در حال عملی شدن هستند. بنابراین سبک و سیاق برخورد با این دست از مسائل تغییر نکرده است. حتی با اینکه در دولت سیزدهم تلاش‌هایی برای رفع فیلتر گوگل‌پلی شد اما به نتیجه‌ای نرسید.
فیلترینگ چگونه به اکوسیستم‌ها آسیب می‌زند؟
فیلترینگ به عنوان یک ابزار بازدارنده برای جلوگیری از دسترسی‌پذیر بودن برخی از محتواهای حساس به کار برده می‌شود. اما این ابزار امروزه دچار تغییر در شکل استفاده شده است. در بسیاری از کشورها برای حفظ سلامت روانی افراد، محتواهای حساس فیلتر می‌شود. از آنجایی فیلترینگ در کشور ما کمی دچار تغییر هویت شده است زیرا حتی برخی از شبکه‌هایی اجتماعی که به صورت روزانه مورد استفاده مردم قرار می‌گیرند هم از دسترس عادی خارج و فیلتر شده‌اند. هر چند که نمی‌توان یک طرفه به این مسئله نگاه کرد اما نهادهای مربوطه در طول زمان شبکه‌های اجتماعی مختلفی مثل تلگرام، اینستاگرام، یوتیوب، ایکس یا همان توئیتر سابق را فیلتر کرده‌اند. این درحالی‌ست که شبکه‌ای مثل اینستاگرام در گذشته‌ای نه چندان به محلی برای کسب درآمد تبدیل شده بود و افراد زیادی کسب و کار مجازی خود را در آن بستر راه انداخته بودند.
فیلتر شدن پیامدهای بسیاری دارد. اولا سوال اینجاست که آیا راه جایگزینی که همان نیاز سابق را برآورده کند و در همان سطح کیفیت باشد معرفی یا پیدا نمی‌شود و این در نهایت منجر به نارضایتی می‌شود. دوما فیلترینگ به صنایع مختلف هم ضربه می‌زند. اخیرا با فیلتر شدن دیسکورد، آخرین پلتفرم حوزه گیمینگ هم فیلتر شد. جمعیت گیمرها که البته تعدادشان هم کم نیستند -افزایش این جمعیت هم نکته‌ایست که حائز اهمیت است. اما به نظر نمی‌رسد دولت‌ها و دولت‌مردان نگاهی جدی و عمیق به این بخش از جامعه داشته باشند- حالا با فیلتر شدن تمام پلتفرم‌ها به مشکلات بیشتری برمی‌خورند. نمی‌توان این جمعیت را جدی نگرفت. از طرفی ما با اکوسیستم گیمینگ طرف هستیم. یعنی در کنار گیمرها، بازی‌سازانی وجود دارند یا به طور کلی صنعتی وجود دارد که حالا با بحران روبه‌روست.
فیلترینگ در تناقض با آزادی بیان و حقوق شهروندی است
در گفتگو اختصاصی تجارت‌نیوز با ابوالفضل صادق، رئیس کمیسیون بازی‌های رایانه‌ای، به جوانب پیرامون بحث فیلترینگ و مسئه روز که فیلترینگ دیسکورد به حساب می‌آمد پرداخته شد. وی به طور کلی در این باره گفت: «فیلترینگ در تناقض با آزادی بیان و حق شهروندی است.» 34 میلیون گیمر در ایران طبق آما منتشر شده مشغول فعالیت هستند. فیلترینگ دیسکورد به اکوسیستم گیمینگ در ایران ضربات جدی‌ای وارد کرده است و این صنعت را می‌توان در حال مرگ تصور کرد. شما می‌توانید شرح این گفتگو را از اینجا بخوایند.
فیلترینگ در طول این چند سال گذشته بیشتر از آن که رویداد و حاصل رویکردی مثبت تلقی شود، موجب نارضایتی عمومی بین مردم گشته است. سرعت پایین اینترنت، پهنای باند کم و محدودیت‌هایی برای سقف اینترنت بین‌المللی از دیگر مسائل‌ست و حالا مدتی می‌شود که زمزمه‌هایی از طرح صیانت به گوش مردم می‌رسد. با وجود فیلترینگ مردم تنها دسترسی سخت‌تری نسبت به گذشته به اپلیکیشن‌های مورد نظر خود پیدا کرده‌اند. حالا می‌توان گفت که بازار فیلترشکن‌ها داغ‌تر از همیشه است.
حکمرانی به اینترنت یک نگاه امنتی دارد
در گفتگو اختصاصی تجارت‌نیوز با حامد بیدی، مدیرعامل کارزار، نقش دولت را در حیطه فیلترینگ بررسی کردیم و مباحث طرح شده پیرامون آن پرداختیم. به طور کلی دولت‌ها نقش موثری در تغییر رویه اعمال فیلترینگ ندارد. شما می‌توانید شرح کامل این گزارش را از اینجا بخوانید. به گفته بیدی، نگاه حکمرانی به اینترنت، اصولا یک نگاه امنیتی است. نگاهی که باعث می‌شود شبکه اجتماعی‌ای مانند هوس‌کلاب در بدو معرفی توسط نهادهای مربوطه در ایران فیلتر شود. همانطور که ذکر شد دولت‌ها نمی‌توانند تغییرات زیادی و چشم‌گیری در این رویه ایجاد کنند. تغییری به این معنا که روند فیلترینگ متوقف شود. اما دوباره با ارجاع به صحبت‌های بیدی، دولت‌ها می‌توانند در بدتر اجرا کردن مصوبه‌های ابلاغ شده اثرگذار باشند. بنابراین آن‌ها قادر خواهند بود که شرایط را از آنچه امروز می‌بینیند بدتر کنند. برای بهتر توضیح دادن این عبارات باید توجه داشت که بخش مهمی از اختلالات شبکه اینترنت در ایران منشا در قدیمی بودن زیرساخت‌ها و تجهیزات شبکه است. تجهیزاتی که به دلیل تحریم‌ها به‌روز نگشته و حالا می‌توان گفت که با توجه به نیاز کشور و شبکه اینترنت کشور از رده خارج به حساب می‌آیند.
پیگیری‌های تجارت‌نیوز در مورد وعده‌های انتخاباتی زمانی آغاز گردید تا وعده‌های کاندیداها را در مورد اینترنت اعتبارسنجی کنیم. در مصاحبه با بیدی، مدیرعامل کارزار، به این مسئله پرداخته شد که دولت‌ها چگونه نقش عمده‌ای در این ساز و کار ندارند. اما همانطور که ذکر شد آن‌ها می‌توانند شرایط را این بدتر کنند. اما بدتر شدند به چه معناست؟ به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما برای آگاه شدن از این ساز و کار نگاهی اجمالی به گزارش تجارت‌نیوز و مصاحبه با حامد بیدی بیاندازید تا در روزهای منتهی به انتخابات، دیدگاه بهتری نسبت به این مسئله داشته باشید. شما می‌توانید شرح کامل این گفتگو را از اینجا بخوانید.
حضور قدرتمندانه و جلوگیری از ولنگاری/ اسم رمز محدودیت بیشتر؟
محمدباقر قالبیاف یکی دیگر از کاندیداهای ریاست جمهوری در برنامه میزگرد فرهنگی که از شبکه دو صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد در مورد اینترنت و فضای مجازی نظراتی را اظهار کرد که بحث برانگیزد بود. وی در این باره اظهار داشت: «شفاف بگویم باید حتما حضور قدرتمندانه‌ای در فضای مجازی داشته باشیم وگرنه حتما ولنگاری خواهد بود».
در این عبارت اصطلاحاتی وجود دارد که باید بهتر و عمیق‌تر تعریف شوند. حضور قدرتمندانه در فضای مجازی اولین این ترم‌ها یا اصطلاحات است. منظور محمدباقر قالیباف رئیس مجلس دوره دوازدهم و کاندید مقام ریاست جمهوری در تاکید بر حضور قدرتمندانه، نقدی بر حضور ضعیف دولت در گذشته دارد. همانطور که اشاره شد در تمام این سال‌ها نگاه حکمرانی به حوزه اینترنت همراه با جبهه‌گیری‌های فراوان بوده‌ست و از اساس امنیتی تلقی می‌گردد. نگاهی که کنترل‌گر به نظر می‌آید. قالیباف در ادامه افزود: «هیچ کجای دنیا را نمی‌توان پیدا کرد که اجازه داده شود حکمرانی در فضای مجازی نباشد.»
وی در ادامه با اشاره به تجربه سفرش به پایتخت یکی از کشورهای اسکاندیناوی گفت: «در آن جا اگر کسی مدرسه نرود پدر و مادرش را توبیخ می‌کنند. پدر فرزند زیر ۱۸ سال اجازه دارد تمام کارهایش را کنترل کند و محدودیت دسترسی بدهد پس کسی مانع حکمرانی نمی‌شود.»
قالیباف در طی صحبت‌های خود از فعالیت‌هایش در مجلس و شواری عالی فضای مجازی گفت و در نهایت به شرح این فعالیت‌ها افزود که: «این موارد برای نظم و انضباط در فضای مجازی است.» در ادامه هم به این مسئله پرداخت که: «باید در حوزه فضای مجازی محدودیت‌هایی ایجاد کرد به اندازه کنترلی که ولنگاری نبینم و در عین حال هم باید گشایشی داشت»
پس از حضور قدرتمندانه در فضای مجازی با ولنگاری مواجه می‌شویم. از طرفی باید در جهت ایجاد نظم و انظباط کوشید. نظم و انظباط در فضای مجازی و نبودن ولنگاری در همان نگاه امنیتی به اینترنت خلاصه می‌شود. اما آیا کنترل شدیدتر و حضور قدرتمندانه‌تر در فضای مجازی می‌توانند مشکلاتی که در تلاش برای حل ان‌ها هستیم را رفع و شرایط را بهتر از این کند؟
آیا فیلترینگ و محدودسازی تنها راه حل است؟
سوال اما اینجاست. حلقه مفقودی بزرگی از تمام این تلاش‌ها برای تصویب قوانین وجود دارد. آموزش و فرهنگسازی برای استفاد از فضای مجازی در چارچوب کدام بخش از برنامه‌های هر دولتی قرار می‌گیرد. فضای مجازی به شکل امروزی خود باقی نخواهد ماند. ما به حضور قاطعانه قانون برای مبارزه با جرم و مجرمان احتیاج داریم. اما از رطفی به همان میزان یا حتی بیشتر ما احتیاج داریم تا آموزش‌های لازم را به مردم ارائه دهیم. بخش کثیری از مردم هنوز با مسائل ابتدایی حقوقی و عمومی استفاده از فضای مجازی ناآشنا هستند و همین مسئله باعث می‌شود تا کلاهبرداری‌های متعددی در اشکال و زمان‌های مختلف رخ دهد. شکل اینترنت در زندگی افراد این چنین باقی نخواهد ماند. در سال‌های هر دولتی در جهان با مسئله هوش مصنوعی روبه‌رو خواهد شد. آیا می‌توان با ابزار قانون بر تمام معضلات پیش آمده و در معرض ظهور غلبه کرد؟ به نظر می‌رسد یک نگاه عمیق به معضلات و بحران‌هایی که در هر جامعه وجود دارد راه‌حل بهتری برای حل آن را به ما ارائه دهد.
به عنوان مثال در کشور نروژ به عنوان یکی از کشورهای حوزه اسکاندیناوی، همه دانش‌آموزان حق بهره‌مندی از محیطی ایمن و سازنده را دارند. محیطی که مروج سلامتی، رفاه و یادگیری باشد. آیا عدالت آموزشی در کشور ما برقرار گشته است؟ واقعا فیلتر کردن و محدودساختن شبکه‌های اجتماعی و سود نبردن از تمام مزایایی که این پدیده‌ها با خود به همراه دارند کار ساده‌تر یا بهتر یا جمع مفیدتری است یا ساختن پایه‌های فرهنگی لازم از طریق بهبود بخشیدن شرایط آموزشی برای سنین مختلف. احتمالا راهی برای درمان آفت‌ها وجود دارد. فیلتر کردن چه بسا به معنی قطع کردن یک درخت باشد. باید به فکر راه حلی بود که ضرر کمتری برای اقشار مختلف جامعه داشته باشد. در این گزارش به برخی از آسیب‌هایی که اعمال فیلترینگ به بدنه صنایع و عام مردم وارد می‌کند پرداختیم. آسیب‌هایی که تعدادشان بیشتر از این است شمردن آن‌ها در چارچوب یک گزارش خبری نمی‌گنجد.
انتخابات پیش‌رو
محمد باقر قالیباف رئیس مجلس دوازدهم و کاندید ریاست جمهوری در برنامه میزگرد فرهنگی، در کنار مشاوران خود روبه‌روی دوربین حاضر شد تا از برنامه‌ها و سیاست‌های کلان خود به دلیل شرکت در انتخابات بگوید. وی در مورد بحث‌های مربوط به صنعت بازی‌های رایانه‌ای، فیلترینگ و مباحث متعدد دیگری سخن راند و نظرات خود را بیان کرد.
دولت‌ها ابزار ایجاد تغییرات بزرگ در مورد فیلترینگ را ندارند. شواری عالی فضای مجازی و دیگر کارگروه‌های مربوطه در مقام تصمیم‌گیری در این مورد قرار دارند. دولت به شکل مستقیم نمی‌تواند مانع یا باعث فیلتر شدن یا حتی محدود شدن یک اپلیکیشن شود.
باید دید تا در ادامه مسیر انتخابات دیگر کاندیداها چگونه در این مورد اظهار نظر خواهند کرد.
برای مشاهده اخبار حوزه تکنولوژی و فناوری اطلاعات صفحه استارتاپ تجارت‌نیوز را بخوانید.
