چرا اورست هر روز قد می کشد؟

صعود به قله اورست با ارتفاع ۸,۸۴۹ متری همواره یکی از چالش‌های اصلی کوهنوردی بوده است.

اما طبق گفته کارشناسان، احتمالاً کوهنوردان در آینده چالش سخت‌تری برای فتح این قله داشته باشند؛ چرا که بلندترین کوه جهان هر روز در حال قد کشیدن است.

پژوهشگران کالج دانشگاهی لندن متوجه شده‌اند که ارتفاع اورست در طول ۸۹ هزار سال گذشته ۱۵ تا ۵۰ متر بیشتر شده است.

آن‌ها این افزایش ارتفاع را به فرسایش شدید ناشی از عبور یک رودخانه در نزدیکی اورست نسبت داده‌اند که باعث شده این کوه سبک‌تر شود و هر سال حدود ۲ میلی‌متر به سمت بالا حرکت ‌کند.

آدام اسمیت، یکی از نویسندگان این پژوهش گفته است:

کوه اورست که همواره با افسانه‌ها و اسطوره‌های زیادی همراه بوده، همچنان در حال رشد است.

به طور معمول، بلندترین قله‌های یک رشته‌کوه ارتفاع نسبتاً نزدیکی به هم دارند.

اما اورست ۲۵۰ متر بلندتر از «کی۲»، دومین قله بلند روی زمین است؛ در حالی که کی۲ و قله‌های دیگر تنها ۵۰ تا ۱۰۰ متر بلندتر از سایر قله‌ها هستند. به همین دلیل، اورست یک استثنا محسوب می‌شود.

علاوه بر این که اورست به طور غیرعادی ارتفاع زیادی دارد، دانشمندان به تازگی کشف کرده‌اند که هر سال به ارتفاع این کوه افزوده می‌شود.

اما تاکنون توضیح مشخصی برای این که چرا اورست بسیار بلندتر از قله‌های همجوار خود یا چگونه همچنان در حال رشد است، وجود نداشت.

پژوهشگران در مجله «نیچر ژئوساینس» توضیح داده‌اند که افزایش ارتفاع اورست در واقع به خود این کوه ربطی ندارد، بلکه ناشی از تأثیرات یک رودخانه در نزدیکی‌اش است.

یک سیستم رودخانه‌ای خاص در منطقه اورست وجود دارد؛ رودخانه آرون در ارتفاعات به سمت شرق جریان دارد و دره‌ای هموار ایجاد کرده است. سپس این رودخانه به طور ناگهانی به سمت جنوب تغییر جهت داده و به رودخانه کوسی می‌پیوندد و شیب بیشتری پیدا می‌کند.

محققان با بررسی میزان فرسایش رودخانه‌های این منطقه دریافتند که رودخانه‌های آرون و کوسی حدود ۸۹٬۰۰۰ سال پیش به هم پیوسته‌اند. این پیوستگی باعث شده که حجم آب بسیار بیشتری از طریق رودخانه شیب‌دار کوسی جریان یابد و قدرت فرسایشی آن به طرز قابل توجهی افزایش پیدا کند.

با اینکه این تغییرات در مقیاس زمانی انسانی نامحسوس هستند، اما طی هزاران سال باعث جابه‌جایی میلیاردها تن سنگ و رسوبات از اطراف اورست شده اند.

در نهایت، این کاهش وزن منجر به بالارفتن تدریجی اورست از طریق فرآیندی به نام «بازگشت ایزواستاتیک» شده است.

پوسته زمین که لایه بیرونی این کُره است، روی گوشته نیمه‌مایع زیرین خود شناور است. این موضوع شبیه به نحوه شناوری کوه‌های یخی روی آب است. هرچه یک ماده سبک‌تر باشد، بیشتر روی آب یا گوشته شناور می‌شود.

یک شناور در استخر را تجسم کنید که روی سطح آب قرار دارد. اگر وزنه‌هایی را روی شناور قرار دهید، نیروی جاذبه آن را به سمت پایین می‌کشد و شناور پایین‌تر می‌رود. اما اگر به تدریج وزنه‌ها را بردارید، شناور به تدریج بالاتر می‌آید.

همین اتفاق برای اورست رخ داده است؛ با شسته شدن مواد و رسوبات اطراف این کوه، اورست به تدریج بالاتر رفته و پدیده بازگشت ایزواستاتیک رخ داده است.

طبق تحقیقات، در طی ۸۹٬۰۰۰ سال گذشته، فرسایش مواد اطراف اورست باعث شده این کوه بین ۱۵ تا ۵۰ متر قد بکشد.

از آنجایی که این فرسایش نزدیک به اورست رخ داده، پژوهشگران باور دارند که این یکی از دلایل اصلی اختلاف ارتفاع زیاد اورست نسبت به قله‌هایی مانند کی۲ است. با این حال، رشد کوه‌ها بی‌پایان نخواهد بود.

اورست نمی‌تواند تا ابد رشد کند. ارتفاع اورست به قدرت سنگ‌ها و مقدار موادی که برای ساخت آن وجود دارد، وابسته است و این منابع محدود هستند.

البته، اورست تنها کوهی نیست که در این منطقه در حال قد کشیدن است؛ پدیده بازگشت ایزواستاتیک روی کوه‌های اطراف هم تأثیر گذاشته است.

سریع‌ترین کوه در حال رشد در این منطقه «ماکالو» است که با ارتفاع ۸٬۴۸۵ متر، پنجمین کوه بلند جهان است و از زمان پیوستن رودخانه‌ها حدود ۶۰ متر رشد کرده است.

با این وجود، میزان رشد ماکالو به اندازه ای نیست که بتواند از اورست پیشی بگیرد و بلندترین قله جهان شود.