آیا باید در صرافی‌های ارز دیجیتال احراز هویت کرد؟
اگر تاکنون در صرافی‌های ارز دیجیتال خریدوفروش کرده باشید، احتمالاً می‌دانید که به‌جز تعداد محدودی از آن‌ها، مابقی از شما می‌خواهند برای تبادلات حتماً مراحل احراز هویت (KYC) را انجام دهید. هدف از احراز هویت در صرافی، افزایش امنیت و جلوگیری از فعالیت‌های مجرمانه و غیرقانونی است. درواقع، احراز هویت به ایجاد اعتماد و شفافیت در اکوسیستم ارز دیجیتال می‌انجامد؛ اکوسیستمی که بر‌پایه ناشناس‌بودن و حفظ حریم خصوصی کاربران بنا شده است.
در این مقاله، درباره احراز هویت، مراحل آن، مزایا و معایبش صحبت و سپس آن دسته از صرافی‌های خارجی و داخلی را بررسی می‌کنیم که به احراز هویت نیاز دارند. اگر احراز هویت برایتان مشکل‌ساز شده است و دوست دارید بدانید چطور می‌توان این کار را انجام داد یا می‌توان بدون احراز هویت هم ترید کرد یا خیر، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
احراز هویت در صرافی‌های ارز دیجیتال چیست؟
احراز هویت یا فرایند شناخت مشتری (Know Your Customer) مجموعه‌ای از روش‌هایی است که مؤسسه‌های مالی از آن‌ها برای تأیید هویت مشتریانشان استفاده می‌کنند. فرایند احراز هویت اولین مرحله در ارزیابی بایسته در مبارزه با پول‌شویی (AML) است و به مؤسسه‌های مالی کمک می‌کند تا تعیین کنند هر کاربر چقدر احتمال دارد مرتکب فعالیت‌های مجرمانه شود. از مدت‌ها پیش، بسیاری از صرافی‌های ارز دیجیتال، مخصوصاً آن‌هایی که در آمریکا مستقر هستند، به‌منظور رعایت مقررات جهانی مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم، احراز هویت را در پلتفرم‌های خود الزامی کرده‌اند.
آشنایی با مفاهیم مبارزه با پول‌شویی (AML) و تأمین مالی تروریسم (CFT) در ارزهای دیجیتال
اصطلاح پول‌شویی به روش‌هایی اطلاق می‌شود که مجرمان از آن‌ها برای پنهان‌کردن منشأ پول‌هایی استفاده می‌کنند که از فعالیت‌های غیرقانونی نظیر قاچاق کالا و فرار مالیاتی و دست‌کاری بازارها به‌دست آورده‌اند. تأمین مالی تروریسم نیز همان‌طور‌که از نامش پیداست، به‌معنای حمایت مالی از سازمان‌های تروریستی است. این فعالیت‌ها غیرقانونی هستند و می‌توانند تهدیدی جدی برای امنیت جهانی باشند. مبارزه با پول‌شویی (Anti-Money Laundering) یا AML و مقابله با تأمین مالی تروریسم (Counter Financing of Terrorism) یا CFT، شامل رویه‌ها و مقرراتی برای شناسایی این مجرمان و جلوگیری از فعالیت‌های آن‌هاست.
همان‌طور‌که می‌دانیم، هدف صنعت ارزهای دیجیتال از ابتدا کوتاه‌کردن دست دولت‌ها از دارایی‌های مردم و در‌نتیجه تسهیل تراکنش‌های بین‌المللی سریع‌تر و ارزان‌تر بود. علاوه‌براین، این ارزها امکان انجام معاملات ناشناس و حفظ حریم خصوصی کاربران را فراهم می‌کنند. متأسفانه این ویژگی‌های کم‌نظیر ارزهای دیجیتال پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم را نیز تسهیل و محیطی برای مجرمان فراهم می‌کند تا به‌صورت ناشناس فعالیت‌های مجرمانه‌شان را انجام دهند. ازاین‌رو، بسیاری از صرافی‌های ارز دیجیتال با هدف مطابقت با مقررات ضدپولشویی و تأمین مالی تروریسم، فرایند احراز هویت را الزامی کرده‌اند.
آیا باید در صرافی‌های ارز دیجیتال احراز هویت کرد؟
هرچند هنوز تعداد محدودی صرافی ارز دیجیتال وجود دارند که در آن‌ها به احراز هویت نیازی نیست، به‌دلیل مقررات سخت‌گیرانه مبارزه با پول‌شویی، تقریباً تمام صرافی‌های معتبر ارز دیجیتال کاربران را به احراز هویت ملزم می‌کنند. برخی از صرافی‌های مطرح ازجمله بایننس ممکن است چند سطح احراز هویت داشته باشند که هریک دسترسی مشخصی به کاربران ارائه می‌کند. برای نمونه، در این صرافی سه سطح پایه و متوسط و پیشرفته برای احراز هویت وجود دارد. اگر کاربری بخواهد به‌طور‌نامحدود از خدمات این صرافی استفاده کند، فقط زمانی می‌تواند این کار را انجام دهد که احراز هویت سطح پیشرفته را تکمیل کرده باشد.
مراحل احراز هویت در صرافی‌های ارز دیجیتال
مراحل احراز هویت در صرافی‌های ارز دیجیتال (طراحی: فرشاد متکلمی © ارزدیجیتال)
صرافی‌های ارز دیجیتال به‌منظور رعایت مقررات مبارزه با پول‌شویی باید اطلاعات خاصی را از مشتریان جمع‌آوری و آن‌ها را تأیید کنند. مراحل احراز هویت در صرافی‌های ارز دیجیتال عبارت‌اند از:
مرحله اول:
کاربر باید اطلاعات شخصی خود ازجمله نام کامل و نشانی ایمیل و تاریخ تولدش را به‌همراه اصل مدارک شناسایی به صرافی ارسال کند.
مرحله دوم:
صرافی با استفاده از مدارک شناسایی رسمی کاربر، اطلاعات هویتی او را راستی‌آزمایی می‌کند. این‌ها مدارکی هستند که دولت کشور مبدأ کاربر صادر کرده که ممکن است شامل گواهینامه رانندگی (در ایالت‌های آمریکا)، گذرنامه، مدارک تابعیت یا قبض آب و برق باشد.
مرحله سوم:
صرافی هویت مشتری را با استفاده از پایگاه‌های داده رسمی حاوی اطلاعات مرتبط تأیید می‌کند.
مرحله چهارم:
در این مرحله، هویت مشتری مشخص شده است. حال صرافی باید میزان ریسک مرتبط با کاربر را تعیین کند؛ یعنی آیا احتمال دارد این مشتری باتوجه‌به سوابقش در فعالیت‌هایی مانند پول‌شویی یا سایر فعالیت‌های مجرمانه مشارکت کند یا نه.
مرحله پنجم:
اگر هیچ مشکلی در سوابق مشتری وجود نداشته باشد، صرافی به او اجازه فعالیت‌هایی ازجمله ترید را خواهد داد؛ وگرنه مشتری اجازه نخواهد داشت در آن صرافی ترید کند.
بسیاری از کاربران ارز دیجیتال به‌دلیل حفظ حریم خصوصی خود، همچنان به‌دنبال صرافی‌هایی هستند که در آن‌ها بتوانند بدون انجام مراحل احراز هویت معامله کنند. مخصوصاً کاربران ایرانی با مشکل بزرگی در این زمینه مواجه هستند؛ چراکه کشورمان جزو کشورهای تحریم‌شده است و آنان نمی‌توانند در بیشتر صرافی‌های معتبر احراز هویت کنند.
به‌عنوان مثال، صرافی بایننس از ۲۷مهر۱۴۰۰ قانونی را اجرا کرد که همه کاربران برای بهره‌مندی از خدمات این صرافی باید مرحله متوسط احراز هویت را تکمیل کنند. این بدان‌معناست که برای احراز هویت باید کارت شناسایی ملی و عکس خودتان را هم ارسال کنید. مسلماً می‌دانید که این امکان برای کاربران ایرانی وجود ندارد و صرافی بلافاصله حساب شما را خواهد بست. استفاده از هویت جعلی هم بسیار خطرناک است و خطر مسدودشدن سرمایه را به‌دنبال دارد.
مزایا و معایب احراز هویت
طراحی: فرشاد متکلمی © ارزدیجیتال
رعایت مقررات مربوط به احراز هویت برای کاربران و صرافی‌ها مزایا و معایبی دارد که در‌ادامه، به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
مزایای احراز هویت
ایجاد اعتماد و شفافیت: از زمان ظهور صنعت ارز دیجیتال تاکنون، بارها شاهد به‌سرقت‌رفتن دارایی‌های کاربران از صرافی‌ها بوده‌ایم؛ به‌همین‌دلیل، صرافی‌ها باید با ایجاد اعتماد و شفافیت ازطریق احراز هویت، به کاربران اطمینان دهند که دارایی‌های دیجیتالشان از امنیت کافی برخوردار است. سیستم‌های تأیید هویت به دور نگه‌داشتن مجرمان از صرافی‌ها و کاربرها کمک می‌کنند. همچنین، درصورت بروز هک یا رخنه امنیتی، صرافی راحت‌تر می‌تواند برای مسدودکردن حساب‌های مرتبط با فعالیت‌های مجرمانه اقدام کند.
کاهش ریسک قانونی: صرافی‌های ارز دیجیتال با انجام روش‌های دقیق احراز هویت، می‌توانند احتمال درگیری قانونی با سازمانی‌های نظارت بر جرایم مالی را کاهش دهند. با این کار، فرصت بیشتری برای تمرکز بر امور مهم‌تر، ازجمله افزایش نرخ تبدیل و اطمینان از مطابقت با استانداردهای بین‌المللی خواهند داشت.
افزایش ثبات بازار: تراکنش‌هایی که به‌طور‌ناشناس و با اسم مستعار انجام می‌شوند، می‌توانند یکی از دلایل بی‌ثباتی در بازار ارزهای دیجیتال باشند. برنامه‌های احراز هویت نظیر تأیید هویت پیشرفته به حفظ ثبات کلی بازار و ایجاد اعتماد در بین سرمایه‌گذاران کمک می‌کند.
کاهش خطر کلاه‌برداری و پول‌شویی: یکی دیگر از مزایای مهم احراز هویت کاهش خطر پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم و کلاه‌برداری است. فقط در سال ۲۰۲۱، معادل ۸.۶میلیارد دلار ازطریق ارزهای دیجیتال پول‌شویی شده است. این موضوع نشان می‌دهد که رعایت قوانین احراز هویت در این صنعت چقدر برای کاربرها و صرافی‌ها اهمیت دارد.
معایب احراز هویت
فرایند احراز هویت علاوه‌بر مزایایش، معایبی نیز دارد. تعدادی از معایب احراز هویت ازاین‌قرارند:
اطلاعاتی که صرافی‌ها از کاربران درخواست می‌کنند، محرمانه و حساس هستند و درصورت هک‌شدن صرافی، خطر دزدیده‌شدن یا افشای اطلاعات کاربران وجود دارد.فرایند احراز هویت باعث می‌شود کاربران ساکن کشورهای تحریم‌شده از خدمات صرافی‌ها محروم بمانند.احراز هویت با ماهیت اصلی صنعت ارز دیجیتال که بر‌پایه ناشناس‌بودن و محرمانگی بنا شده است، منافات دارد.
مشکلات احراز هویت
احراز هویت در صرافی‌های ارز دیجیتال با مشکلاتی نیز مواجه است که باید در آینده رفع شود. برخی از این مشکلات عبارت‌اند از:
پرهزینه‌بودن روش‌های احراز هویت سنتی: احراز هویت هزینه‌های زیادی به صرافی‌ها تحمیل می‌کند. پرداخت هزینه ثبت‌نام در نهادهای نظارتی، اختصاص بودجه به تیم‌های احراز هویت که فرایند تأیید را انجام می‌دهند، پوشش هزینه‌های مربوط به سازمان‌های شخص ثالث برای تأیید هویت کاربران درصورت برون‌سپاری و نظایر آن‌ها، فقط برخی از این هزینه‌هاست.
زمان‌بر‌بودن فرایند احراز هویت: فرایند احراز هویت زمان‌بر و خسته‌کننده است. ازآن‌جاکه این فرایند بین سازمان‌ها انتقال‌دادنی نیست، کاربران برای هر صرافی باید به‌‌طورجداگانه احراز هویت کنند. گاهی حتی زمان انتظار تأیید هویت کاربر به ۳۰ روز می‌رسد. در بازاری که حتی یک ساعت بعد را نمی‌توان پیش‌بینی کرد، این زمان انتظار واقعاً زیاد است.
مشکلات امنیتی در فرایند سنتی احراز هویت: جمع‌آوری و ذخیره و به‌اشتراک‌گذاری داده‌های مهم بدون تضمین امنیت داده‌ها با سیستم‌های قوی، ممکن است خطر هک و افشای اطلاعات هویتی کاربران را به‌همراه داشته باشد. افزون‌براین، برون‌سپاری فرایندهای احراز هویت ممکن است خطرناک باشد. برای مثال، مدتی پیش یکی از شرکت‌های مدیریت داده شخص ثالث که با بایننس کار می‌کرد، بیش از ۱۰٬۰۰۰ عکس شخصی را از این صرافی به‌سرقت برد و در ازای افشانکردن آن‌ها، ۳۰۰ بیت کوین از صرافی باج درخواست کرد.
وضعیت احراز هویت در صرافی‌های معتبر خارجی
در بیشتر صرافی‌های ارز دیجیتال معتبر، مراحل احراز هویت ضروری است.
بیشتر صرافی‌های بزرگ و معتبر ارز دیجیتال فرایند احراز هویت را اجرا می‌کنند. با وجود تفاوت در جزئیات، روند کلی کار در همه آن‌ها مشابه است. در‌ادامه، روند احراز هویت در چند صرافی بزرگ ارز دیجیتال را بررسی می‌کنیم.
توجه کنید ورود سرمایه به صرافی‌های خارجی خطر بسیاری دارد و اطلاعات این بخش فقط با هدف آگاهی بیشتر ارائه شده‌اند و هر کاربر باید با تحقیق و بررسی دقیق، سرمایه خود را وارد این صرافی‌ها کند.
بایننس
فرایند احراز هویت بایننس در سه سطح پایه و متوسط و پیشرفته انجام می‌شود؛ البته از ۲۷مهر۱۴۰۰، قانون احراز هویت را از سطح پایه به سطح متوسط ارتقا داده است. به‌موجب این قانون، فقط کاربرانی که احراز هویت سطح متوسط را تکمیل کرده باشند، می‌توانند در این صرافی فعالیت کنند. همچنین، بایننس به‌صراحت اعلام کرده است که به کاربران کشورهای تحریم‌شده هیچ‌گونه خدماتی ارائه نخواهد کرد.
کاربران فقط در‌صورتی می‌توانند از پلتفرم این صرافی استفاده کنند که حتماً تمام بخش‌های PII را تکمیل کرده باشند. PII کوتاه‌شده عبارت «اطلاعات شناسایی‌شدنی شخصی» است و شامل نام، شماره‌تلفن، آدرس، اطلاعات کارت اعتباری، شماره تأمین اجتماعی، شناسه دولتی و نظایر آن است. بعد از واردکردن اطلاعات، کاربر باید مدارک رسمی خود را برای تأیید اطلاعات واردشده در بخش PII ارائه کند.
جمینی
در صرافی جمینای، وقتی کاربر برای اولین‌بار ثبت‌نام می‌کند، به احراز هویت کامل نیازی ندارد؛ بنابراین، کافی است نام کامل، تاریخ تولد، آدرس، شماره‌تلفن معتبر، ایمیل و شماره تأمین اجتماعی‌اش را ارائه دهد.
بااینحال، برای برداشت ارائه مدارک شناسایی دولتی مانند گذرنامه یا گواهینامه رانندگی ضروری خواهد بود.
کوین بیس
این صرافی معتبر آمریکایی به کاربران امکان می‌دهد بدون نیاز به کامل‌کردن روند احراز هویت، ارزهای دیجیتال را ارسال و ذخیره کنند. برای این کار واردکردن نام کامل و ایمیل کافی است. بااینحال، برای خریدوفروش کاربر باید مدارک رسمی ارائه دهد و فرم PII شامل نام کامل، تاریخ تولد، آدرس، شماره تأمین اجتماعی، شماره‌تلفن و ایمیل را تکمیل کند.
کوین بیس برای سرعت‌بخشیدن به این فرایند از شناسه دیجیتالی استفاده می‌کند که شامل عکس کاربر و اثبات زنده‌بودن اوست. همچنین، این صرافی به‌تازگی سیستم ارزیابی ریسک خودکاری پیاده‌سازی کرده است که با امتیازدهی به کاربران، افرادی که واجدشرایط نیستند، به‌طورخودکار حذف می‌کند.
بیتفنیکس
بیتفنیکس مشکل احراز هویت را به روشی کاملاً متفاوت حل می‌کند. کاربرانی که در این صرافی ارزهای دیجیتال را صرفاً ذخیره و معامله و برداشت می‌کنند، به تکمیل فرایند احراز هویت نیازی ندارند. این در حالی است که کاربرانی که با معامله یا واریز ارزهای فیات یا ترکیبی از ارز فیات و ارز دیجیتال سروکار دارند، باید آدرس، شماره‌تلفن، مدارک رسمی و شناسه‌های دولتی را ارائه دهند.
هیت بی تی سی (HitBTC)
این صرافی محبوب کاربران را به احراز هویت ملزم نمی‌کند؛ اما توصیه می‌کند که بهتر است این کار را انجام دهند. ازآن‌جاکه هیت بی تی سی هنوز کاربران ایرانی را تحریم نکرده است، ایرانی‌ها هم می‌توانند در این صرافی احراز هویت کنند و به سپرده‌گذاری یا معامله ارزهای دیجیتال بپردازند. صرافی کوینکس نیز همین شرایط را دارد.
هوبی
صرافی هوبی (Huobi Global) صرافی محبوب دیگری است که به احراز هویت نیاز ندارد. بااینحال، برای برداشت مقادیر زیاد ارز دیجیتال کاربران باید روند احراز هویت را طی و PII را تکمیل کنند.
در مراحل پیشرفته‌تر، کاربر باید عکس سلفی ارسال کند یا اقداماتی برای تشخیص زنده‌بودن انجام دهد؛ مثلاً پلک بزند و ابروها را بالا ببرد یا سرش را از چپ به راست بچرخاند.
کوکوین
صرافی کوکوین از مردادماه سال ۱۴۰۲ احراز هویت را اجباری کرده است. اکنون استفاده از خدمات و خریدوفروش نیازمند احراز هویت در صرافی کوکوین است و بدون تکمیل این فرایند امکان‌پذیر نیست. به‌دلیل تحریم‌های بین المللی و پیروی کوکوین از این تحریم‌ها، کاربران ساکن ایران امکان احراز هویت در این صرافی را ندارند، اما ایرانیان ساکن کشورهای دیگر می‌توانند با مدارک هویتی آن کشور در صرافی کوکوین احراز هویت کنند.
وضعیت احراز هویت صرافی‌های داخلی
تقریباً تمام صرافی‌های ارز دیجیتال معتبر داخل کشور به‌جز تعدادی انگشت‌شمار، به احراز هویت نیاز دارند. این صرافی‌ها به‌منظور رعایت قوانین ضدپولشویی در کشور و ساختارهای شرکتی، به درخواست اطلاعات هویتی از کاربران خود و مشخص‌کردن حقیقی یا حقوقی بودن آنان ملزم هستند.
جزئیات فرایند احراز هویت و سطوح آن در هر صرافی متفاوت است؛ بااینحال، به‌طورکلی در همه صرافی‌ها کاربر موظف است نام کامل، کد ملی، شماره تلفن‌همراه، شماره تلفن ثابت، اطلاعات مالی و آدرس منزلش را ارائه کند. سپس، برای تشخیص هویت بیومتریک کاربر باید عکس سلفی یا عکسی از خود به‌همراه کارت ملی‌اش و دست‌نوشته‌ای که آن را امضا کرده، در وب‌سایت صرافی بارگذاری کند. تصویر شخص و کارت ملی و دست‌نوشته باید کاملاً واضح باشد. پس‌ازآن، کاربر باید منتظر دریافت پیامکی بماند که مدیریت صرافی برای او ارسال می‌کند. چنانچه هویت او تأیید شود، می‌تواند به خریدوفروش یا فعالیت‌های دیگر در این صرافی بپردازد.
آیا صرافی‌های ارز دیجیتال بدون احراز هویت وجود دارند؟
صرافی‌های غیرمتمرکز شامل یونی‌سواپ V۳ و پنکیک‌سواپ و dYdX Exchange برخلاف صرافی‌های سنتی به احراز هویت نیازی ندارند؛ البته ممکن است گاهی از کاربران بخواهند که هنگام برداشت وجه اطلاعات شخصی خود را ارائه دهند یا فقط تا سقف مشخصی مجاز به برداشت خواهند بود.
آیا می‌توان بدون احراز هویت ارز دیجیتال خرید؟
روش‌های مختلفی برای خرید ارز دیجیتال بدون احراز هویت وجود دارد. برای مثال، می‌توانید از صرافی‌های همتا‌به‌همتا مانند لوکال بیت کوینز (LocalBitcoins) یا پکسفول (Paxful) استفاده کنید. البته همان‌طور‌که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، این روش‌ها ریسک زیادی دارند و به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شوند.
البته بد نیست بدانید در کشورهایی که دستگاه خودپرداز (ATM) برای ارزهای دیجیتال وجود دارد، خرید ارز دیجیتال با پول نقد امکان‌پذیر است و احراز هویت هم در آن‌ها الزامی نیست.
جمع‌بندی
احراز هویت فرایندی است که بسیاری از صرافی‌های ارز دیجیتال معتبر در سراسر جهان به‌منظور مطابقت با قوانین ضدپولشویی و تأمین مالی تروریسم، از آن برای تأیید هویت کاربران استفاده می‌کنند.
هرچند بسیاری احراز هویت را نوعی تجاوز به حریم خصوصی کاربران تلقی می‌کنند، مزایای این کار و فشارهای وارده مقام‌های نظارت بر جرایم مالی، صرافی‌ها را به پیروی از مقررات وادار کرده است؛ مقرراتی که کاربران ساکن مناطق تحریم‌شده را از خدمات صرافی‌های بزرگی مانند بایننس و کوین‌بیس محروم می‌کند و اگر بخواهند آن‌ها را دور بزنند، خطر مسدودشدن حساب و ازدست‌دادن سرمایه‌شان را در پی دارد.
اکنون شما به ما بگویید: آیا صرافی ارز دیجیتالی که از آن استفاده می‌کنید، به احراز هویت نیاز دارد؟ آیا قبلاً با احراز هویت به مشکل برخورده‌اید؟ تجربیات خود از مشکلات موجود بر سر راه کاربران ایرانی برای احراز هویت را با ما به‌اشتراک بگذارید.
