اختلال مکرر در جایگاه‌های سوخت/ درگاه‌های پرداخت پمپ‌های بنزین در انحصار بانک ملت!
به گزارش تجارت نیوز،
موضوع بروز اختلال در جایگاه‌های سوخت، سوالات متعددی را در ذهن بسیاری از شهروندان برانگیخته است. روز شنبه 19 آبان ماه، اختلالاتی در برخی از جایگاه‌های سوخت کشور گزارش شد که نگرانی شهروندان را به دنبال داشت. شهروندان با مراجعه به پمپ‌های بنزین دریافتند که قادر به سوخت‌گیری نیستند، چراکه سیستم پرداخت‌ها در جایگاه‌های سوخت با اختلال مواجه شده بود.
کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، در یک گفت‌وگوی تلویزیونی با صداوسیما اعلام کرد که مشکلی که در جایگاه‌های سوخت ایجاد شده، مربوط به سامانه پرداخت الکترونیکی بانک ملت است.
در همان روز، رسول لطفی‌آذر، معاون فناوری و اطلاعات بانک ملت، در شبکه خبر صداوسیما، دلیل مشکل به‌وجود آمده را اختلال زیرساختی دانست و عنوان کرد که مجموعه مشتریان بانک ملت دچار مشکل شده‌اند.
با توجه به بروز اختلال در جایگاه‌های سوخت و چرایی انحصار سیستم پرداخت بانک ملت، نیاز است که به پیشینه بروز اختلالات در جایگاه‌های سوخت توجه شود.
پیشینه اختلالات جایگاه‌های سوخت
اختلال روز شنبه که بیش از دو ساعت مردم را درگیر کرده بود، یادآور اختلالات مشابهی در سال‌های گذشته است.
در آبان ماه ۱۴۰۰، دستگاه‌های نازل بنزین و سیستم توزیع بنزین از کار افتاد. ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر وقت شورای عالی فضای مجازی، علت اختلال در سیستم توزیع را حمله سایبری دانست که بیش از 4300 جایگاه سوختی در ایران را دچار اختلال کرد.
بروز مشکل در جایگاه‌های سوخت، محدود به سال 1400 نمی‌شود. 27 آذر سال گذشته نیز اختلال گسترده‌ای در روند سوخت‌رسانی در برخی جایگاه‌های پمپ‌بنزین رخ داد. در آن مقطع، اختلالات گسترده در جایگاه‌ها، به هک شدن سیستم پرداخت‌ها نیز نسبت داده می‌شد. موضوعی که روابط عمومی سازمان پدافند غیرعامل کشور با انتشار اطلاعیه‌ای هک و نفوذ به جایگاه‌های سوخت‌رسانی را رد کرد.
لازم به ذکر است که جلیل سالاری، مدیرعامل وقت شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در رابطه با اختلال به وجود آمده عنوان کرده بود: با توجه به آفلاین بودن سامانه، امکان هک خارج از شبکه وجود ندارد، اما مسئله پرداخت از طریق نظام بانکی باید توسط مسئولان امر بررسی شود. او در پاییز سال گذشته، مشکلات به وجود آمده را متوجه پدافند غیرعامل و بانک ملت دانست.
لازم به ذکر است که آن طور که تسنیم گزارش داده، جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم، در همان زمان علت اختلال در پمپ‌های بنزین را حمله سایبری عنوان کرده بود.
نگرانی‌های جدی در مورد امنیت اطلاعات
تکرار اختلالات سوخت‌رسانی در بازه‌های زمانی مختلف، پرسش‌های جدی را در مورد امنیت سیستم‌های پرداخت الکترونیکی در جایگاه‌ها مطرح می‌کند. چراکه علاوه بر ایجاد مشکل در سوخت‌گیری خودروها، نگرانی‌هایی جدی در مورد امنیت اطلاعات مالی شهروندان را هم به دنبال دارد.
بروز مشکلات متعدد در جایگاه‌های سوخت ایران، نشان از وجود مشکلات جدی در زیرساخت‌های پرداخت الکترونیکی و ضعف در حوزه امنیت سایبری دارد.
مسئولان شرکت پخش فرآورده‌های نفتی در هر دو مورد، مسئولیت اصلی اختلال را متوجه سامانه‌های پرداخت بانک ملت دانستند. این موضوع بدان معناست که چه سامانه هک شود و چه هک نشود، مشکلی در حوزه پرداخت‌ها وجود دارد که بروز اختلال را تسریع می‌کند.
انحصار بانک ملت در سیستم پرداخت‌ها
موضوع دیگری که در این زمینه باید به آن توجه کرد، انحصار سیستم پرداخت بانک ملت در جایگاه‌هاست. آن طور که پیداست، انحصار ایجادشده برای بانک ملت در سیستم پرداخت سوخت‌رسانی، امکان بروز این اختلالات را بالا برده است.
در چنین شرایطی اگر بانک ملت با مشکل مواجه شود و انحصار در سیستم پرداخت‌ها وجود نداشته باشد، از طریق سامانه دیگر بانک‌ها می‌توان بحران را مدیریت کرد. اما انحصار سیستم پرداخت بانک ملت خود یکی از مهم‌ترین عوامل بروز این بحران است.
انحصار بانک ملت، نه‌تنها هک شدن سامانه را سهل کرده، بلکه منجر به ایجاد اختلال در روند سوخت‌رسانی کشور خواهد شد. مشخص نیست که اصرار مسئولان نسبت به تداوم انحصار سیستم پرداخت بانک ملت چیست؟ اما این انحصار، امنیت شبکه را به خطر می‌اندازد و افشای اطلاعات شهروندان را راحت می‌کند.
حال اگر سیستم پرداخت‌ها انحصاری در دست بانک ملت نبود، با بروز اختلال در سیستم این بانک دولتی، سوخت‌گیری در جایگاه‌ها از طریق دیگر بانک‌ها انجام می‌شد و اختلالی در این زمینه به‌وجود نمی‌آمد.
با توجه به پیگیری‌های تجارت‌نیوز مشخص شد که در حال حاضر پایانه ثابت پرداخت در جایگاه‌ها تنها مربوط به بانک ملت است و بانک‌های دیگر تنها از طریق پوز سیار خود در جایگاه‌های سوخت حضور دارند.
درواقع، بیش از 60 درصد از جایگاه‌ها علاوه بر کارت‌خوان ثابت، پوز سیار دیگر بانک‌ها را دارند. اما بیش از 30 درصد از جایگاه‌ها، تنها پوز ثابت یا سیار بانک ملت را دارند که همین جایگاه‌ها با مشکل مواجه شده بودند.
چرا امن‌سازی ارتباط بین سیستم پرداخت و کارت سوخت رخ نمی‌دهد؟
علیرضا بزرگمهری، عضو هیئت مدیره انجمن تحول دیجیتال، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز عنوان کرد: مشکل صرفاً ایجاد انحصار نیست. زیرا به هر حال دولت می‌تواند تصمیم بگیرد که یک سیستم پرداختی را انتخاب و بستر ارتباطی و امنیت خاصی را ایجاد کند. یعنی خود این موضوع که تنها با یکی از ۱۲ PSP یا شرکت پرداخت الکترونیک کار پرداخت سوخت را انجام بدهند، موضوع دارای اهمیتی نیست.
به گفته او، مشکل آن جاست که این بستر در دو سال گذشته از لحاظ امنیتی با مشکل مواجه بوده است. در سال گذشته نیز مشکلی برای کارت‌های سوخت اتفاق افتاد که به اتصال آن‌ها به سیستم پرداخت‌ها مربوط بود. همچنان این وضعیت وجود دارد. مشکل آن است که چرا همچنان این بستر پرداخت با اختلال مواجه می‌شود؟ امن‌سازی ارتباط بین سیستم پرداخت و کارت سوخت رخ نمی‌دهد و دلیل آن با توجه به وجود نهادهای ناظر بر موضوع امنیت، مشخص نیست.
وی افزود: در حال حاضر، سیستم پرداخت در جایگاه‌ها متعلق به شرکت به‌پرداخت ملت است. اگر باقی شرکت‌های پرداخت الکترونیک هم با همین مشکل مواجه باشند، جلوگیری از انحصار نمی‌تواند مشکل را حل کند. اما همچنان مشخص نیست که مشکل مربوط به سیستم اتصال بوده یا پردازش‌گر مالی در سمت کارت سوخت با مشکل مواجه است.
بزرگمهری در نهایت خاطرنشان کرد: مطالبه مهم باید آن باشد که چرا در دو سال گذشته در مورد چرایی اختلال به‌وجود آمده اطلاع‌رسانی نشده و چرا با توجه به وجود نهادهای ناظر بر امنیت، مشکل برطرف نشده است؟
برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.
