اگر هر روز قهوه بنوشیم، بدن‌مان چه تغییری می‌کند؟
راهنماتو-آن قهوه‌ای که هر روز صبح می‌نوشید فقط بیدارتان نمی‌کند، بلکه باعث تقویت میلیاردها میکروب دوستانه‌ای می‌شود که در سیستم گوارش‌تان زندگی می‌کنند. زیرا، بر طبق پژوهش‌هایی که آمار آن رو به افزایش است، شواهدی هست که نشان می‌دهد اسپرسو احتمالا به شکلی مثبت روی میکروبیوم ـ محیط باکتریایی سیستم گوارش ـ اثر می‌گذارد و سلامت عمومی و حتی طول عمر را افزایش می‌دهد.
به گزارش راهنماتو، به گفته نیکولا شوبروک، متخصص علوم تغذیه، «میکروبیوم متشکل از خیل عظیمی از گونه‌های «باکتری خوب» است که به صورت جمعی و انفرادی برای تقویت سلامتی کار می‌کنند.»
او می‌افزاید: «هر روز بیش‌تر بر نقش این میکروب‌ها در سلامت متابولیکی، مدیریت وزن و سلامت ذهنی تأکید می‌شود.»
«قهوه حاوی ترکیبات متعددی است که به مثابه پری‌بیوتیک عمل می‌کنند، که یعنی با مهیا کردن مواد مغذی برای رشد و عملکرد باکتری‌های مفید پروبوتیک به آن‌ها کمک می‌کنند.»
اثر قهوه روی ریزاندام‌های روده (فلور روده) دو-برابری است. نخست، کافئین خودش به مثابه یک محرک عمل می‌کند و تعداد باکتری‌های خوب را در روده افزایش می‌دهد. شوبروک می‌گوید: «هر چه تنوع در سیستم گوارش بیش‌تر باشد، بهتر است.»
مطالعه‌ای که در سال 2023 انجام و در نشریه تغذیه منتشر شده است به ارتباط بین کافئین، مصرف قهوه و تجمع میکروبیوم روده بزرگ پرداخته است. نتایج نشان داد که افرادی که به طور منظم قهوه می‌نوشیدند، از میکروبیوم غنی‌تری برخوردار بودند که باعث شده بود تعداد دو نوع باکتری شامل آلیستیپس و فکالی باکتر در روده افزایش پیدا کند. گمان می‌رود که این دو نوع باکتری در پیشگیری از فیبروز کبد و بیماری‌های قلبی-عروقی نقش دارند. در عوض، سطح باکتری مضر Erysipelatoclostridium که برای روده مشکل ایجاد می‌کند، کاهش پیدا کرده بود. یک مطالعه دیگر که قبل‌تر انجام شده بود نیز نشان داده بود که مصرف قهوه با افزایش میزان میکروب‌هایی با عنوان bifidobacterium مرتبط است که می‌توانند به هضم فیبر و پیشگیری از عفونت کمک کنند.
قهوه همچنین حاوی ترکیبات گیاهی به نام پلی‌فنول‌ها است که طبقه‌ای از ترکیباتی هستند که به صورت طبیعی در غذاهای گیاهی مثل میوه، سبزی، گیاهان، ادویه‌ها، چای، شکلات تلخ و …یافت می‌شوند. شوبروک می‌گوید:
«پلی‌فنول‌ها از طریق خنثی کردن رادیکال‌های آزاد، مواد شیمیایی‌ای که به سلول‌ها آسیب می‌زنند، به کاهش خطر سرطان کمک می‌کنند.»
پلی‌فنول ویژه قهوه به نام اسید کلروژنیک اسید شناخته می‌شود. بر طبق مطالعه‌ای که در سال 2020 در نشریه علوم بالینی و تجربی منتشر شد، در بیمارانی که قهوه غنی‌شده با اسید کلروژنیک مصرف کرده بودند، خطر ابتلا به دیابت نوع دوم و بیماری کبد چرب غیرالکلی کاهش یافته بود و وزن‌شان نیز کم شده بود. دانشمندان نتیجه‌گیری کردند که این امر احتمالا با افزایش یکی از باکتری‌های خوب روده کوچک به نام بی‌فیدو باکتر مرتبط است.
مطالعات اثبات‌شده همچنین نشان می‌دهند که کافئین برای روده مفید است، روده بزرگ را تحریک می‌کند و حرکات روده را منظم می‌کند. مطالعه‌ای که در سال 1990 انجام شد نشان داد افرادی که قهوه می‌نوشیدند ظرف 30دقیقه به دستشویی نیاز پیدا می‌کردند.
قهوه تلخ یا با شیر؟
کارشناسان متفق‌القول هستند که قهوه تلخ از کاپوچینو، لاته یا قهوه فلت وایت برایتان مفیدتر است. جولیا کاپژینسکا، میکروبیولوژیست در موسسه لهستانی بیوشیمی و بیوفیزیک در ورشو، می‌گوید:
«نشان داده شده که شیر مانع جذب پلی‌فنول‌ها می‌شود. افزودن مقادیر زیاد خامه و شکر قهوه را به دسر تبدیل می‌کند. میزان ضرری که از افزایش سطح قند خون می‌بینید، بیش‌تر از فواید قهوه است.»
چه نوع قهوه‌ای مصرف کنیم؟
دو نوع اصلی دانه قهوه وجود دارد: عربیکا و روبوستا. کاپژیسنکا می‌گوید: «هر کدام از دانه‌ها که در مرحله تفت‌دادن به وجود می‌آیند، کیفیات متفاوتی دارند. هرچند تفت سبک‌تر باشد، دانه قهوه حاوی کافئین بالاتری است و میزان آنتی‌اکسیدان‌های آن بیش‌تر از تفت بیش‌تر، در آن حفظ می‌شود. دانه‌های روبوستا که کم‌تر تفت داده شده‌اند آنتی‌اکسیدان‌های بیش‌تری در مقایسه با دانه‌های طلایی قهوه عربیکا دارند.»
مدت زمان انبار کردن دانه قهوه نیز می‌تواند روی سطح پلی‌فنول آن اثر بگذارد و دانه‌های قهوه که بیش‌تر از 12ماه انبار می شوند، میزان پلی‌فنول‌هایشان کاهش پیدا می‌کند.
قهوه فوری چه؟
هرچند مطالعاتی نشان داده‌اند که قهوه فوری در مقایسه با دانه آسیا شده قهوه، احتمالا حاوی پلی‌فنول‌ها و مواد معدنی بیش‌تری است، اما 100درصد بیش‌تر نیز حاوی یک نوع ماده شیمیایی به نام آکلریلامید است. جایگزین‌های قهوه که 300درصد به بالا حاوی این ماده شیمیایی هستند.
کاپژینسکا می‌گوید: «آکریلامید در حین تفت دادن در دانه قهوه تولید می‌شود و اگر افراد به میزان زیاد در معرض آن قرار بگیرند، خطر آسیب عصبی و سرطان در آن‌ها افزایش پیدا می‌کند.»
او توضیح می‌دهد: «اما هیچ دلیلی برای هشدار نیست. مصرف قهوه، فوری یا آسیا شده، به رشد سرطان ارتباطی ندارد. اما مرجع امنیت غذایی اروپا توصیه می‌کند که میزان آکریلامید در رژیم غذایی کاهش پیدا کند. برای همین توصیه شده که دانه‌های کلاسیک آسیا شده را به قهوه فوری و جایگزین‌های قهوه ترجیح بدهیم.»
چند فنجان در روز می‌توان نوشید؟
یک مطالعه که اخیرا روی افراد 100ساله ساکن مناطق آبی «طول عمر» اروپایی، شامل ساردینیا، ایکاریا، یونان و … انجام شده است، نشان می‌دهد که تقریبا همه این افراد روزی دو تا سه فنجان قهوه تلخ می‌نوشیدند.
کاپژینسکا می‌گوید: «با فرض اینکه یک فنجان قهوه 220میلی‌لیتر است، دو تا سه فنجان در روز بهترین حالت ممکن است و بیش‌تر از 5فنجان بیش از حد محسوب می‌شود.»
شوبروک می‌گوید: «هرچند کافئین مفید است اما همه قدرت هضم آن را ندارند. میزان توصیه‌شده کافئین 400میلی‌گرم در روز است. هر مقداری بالای 600میلی‌گرم با بی‌خوابی و افزایش فشار خون مرتبط است.»
کاپژینسکا می‌گوید، قهوه دمی خانگی حاوی بین 70 میلی‌گرم تا 140میلی‌گرم کافئین است که به نوع دانه و روش دم کردن بستگی دارد. میزان کافئین موجود در قهوه‌های خیابانی تا 180میلی‌گرم است. میزان کافئین موجود در اسپرسو نسبت به سایر انواع قهوه پایین‌تر است.
عاطفه رضوان نیا
