بازخوانی اقتصادی پنج استان پیشتاز در انتخابات: آیا مشارکت بالاتر، بهبود اقتصادی را نوید می‌دهد؟+جدول مقایسه‌ای
به گزارش تجارت‌نیوز، با اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری 1403، دو نکته مشخص شد؛ نخست اینکه هیچ‌یک از نامزدها نتوانستند آرا لازم برای راهیابی به پاستور را به دست آورند و دوم اینکه مشارکت در انتخابات به حدود 40 درصد کاهش یافته است.
به این ترتیب انتخابات به دور دوم رفت و مسعود پزشکیان و سعید جلیلی باید روز جمعه پانزدهم تیر بار دیگر با یکدیگر رقابت کنند.
5 صدرنشین در فهرست مشارکت انتخاباتی
با وجود کاهش مشارکت انتخاباتی به 40 درصد، مردم برخی استان‌ها حضور گسترده‌تری در انتخابات هشتم تیر داشتند.
پنج صدرنشین فهرست مشارکت انتخاباتی عبارت بودند از: خراسان جنوبی، یزد، قم، خراسان رضوی و کهگیلویه و بویراحمد. (برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش شرایط اقتصادی ۵ استانی که کمترین مشارکت انتخاباتی را داشتند پیشنهاد میشود.)
این استان‌ها از نظر اقتصادی در چه وضعیتی هستند؟
1. استان خراسان جنوبی/ ۶۴ درصد
خراسان جنوبی در فهرست استان‌هایی که بیشترین مشارکت انتخاباتی را داشته‌اند، در صدر قرار دارد. آمارهای رسمی می‌گوید 64 درصد از واجدین شرایط رای‌دهی در این استان پای صندوق‌های رای رفته‌اند. انتخاب 225 هزار و 825 نفر از آنها نیز «سعید جلیلی» بوده که در نتیجه او در این استان بیشترین رای را کسب کرده است.
این استان، اگر چه بر مبنای برخی آمارها و شاخص‌ها شرایط اقتصادی خوبی ندارد، اما به دلایل سیاسی و اعتقادی، معمولا مشارکت بالایی را در هر دوره انتخابات نشان می‌دهد؛ به گونه‌ای که معمولا یکی از استان‌های صدرنشین در این زمینه است.
البته رقم مشارکت انتخاباتی در خراسان جنوبی در سال‌های اخیر با یک استثنا، رو به کاهش بوده است. چندی پیش روزنامه هم‌میهن در این مورد نوشت که اهالی این استان، در انتخابات مجلس هشتم (۱۳۸۶) مشارکت ۸۵ درصدی، در انتخابات مجلس نهم با 11 درصد کاهش، حضور ۷۴ درصدی، در مجلس دهم مشارکت ۷۲ درصدی و در انتخابات مجلس یازدهم (۱۳۹۸) حضور ۶۶ درصدی داشتند.
به گزارش تجارت‌نیوز، این روند کاهشی در انتخابات 1400 توقفی کوتاه را تجربه کرده و برعکس شده است؛ چرا که ۷۴،۳۸ درصد از واجدان شرایط خراسان جنوبی در سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کردند. اما در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس و چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری بار دیگر روند حضور اهالی این استان در پای صندوق‌های رای عقبگرد داشت و به ترتیب به 63،8 و 64 درصد رسید. البته، با توجه به کاهش کلی آمار شرکت‌کنندگان، این استان همچنان صدرنشین مشارکت انتخاباتی است.
نرخ تورم
خراسان جنوبی، در هر سه شاخص تورم سالانه، نقطه به نقطه و ماهانه، بالاتر از میانگین کشوری قرار دارد. مرکز آمار این سه شاخص را در کل کشور به ترتیب 36،1 درصد، 31،9 درصد و 2،8 درصد و در خراسان جنوبی 39،1 درصد، 36،2 درصد و 2،9 درصد اعلام کرده.
نرخ بیکاری
نرخ بیکاری اما در این استان از میانگین کشوری (8،1 درصد) کمتر ثبت شده است. مرکز آمار نرخ بیکاری را در خراسان جنوبی 5.7 درصد می‌داند. به عبارت دیگر، خراسان جنوبی از جمله استان‌ها با کمترین نرخ بیکاری محسوب میشود.
شاخص فلاکت
شاخص فلاکت که از تجمیع نرخ تورم و بیکاری به دست می‌آید، بر اساس آخرین گزارش‌ها در خراسان جنوبی بالاتر از میانگین کشوری قرار دارد؛ 49،5 در برابر 48،8 درصد.
البته به گزارش اکوایران، در یک بازه 12 ساله (از ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۲)، این استان رکوردار ثبت کمترین شاخص فلاکت بوده؛ به عبارت دیگر، خراسان جنوبی در این مدت سه بار رکورد کمترین نرخ فلاکت را در اختیار داشته است. هر چند آخرین باری که این استان کمترین سطح شاخص فلاکت را تجربه کرد، سال ۱۳۹۵ بود.
وضعیت فقر
به گزارش تجارت‌نیوز، خراسان جنوبی از جمله استان‌هایی محسوب میشود که کمترین نرخ بیکاری را دارند اما در تورم و شاخص فلاکت از میانگین کشوری بالاتر قرار گرفته است.
این استان از نظر محرومیت نیز جایگاه خوبی ندارد. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دو گزارش را با عنوان «پایش فقر» در سال‌های 1399 و 1400 منتشر کرد. هر دو آنها حاوی جدول‌هایی بودند که هر یک با استفاده از منابعی، شرایط فقر و محرومیت را در استان‌ها نشان می‌دادند:
1. جدول «نرخ محرومیت» بر مبنای داده‌های مندرج در «پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان»،
2. جدول «رتبه‌بندی محروم‌ترین استان‌ها بر اساس شاخص ترکیبی» که از تجمیع داده‌های ثبت شده در «پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان» و «سهم خوراک در اطلاعات شاپرک» به دست می‌آمد.
در گزارش پایش فقر 1399، نرخ محرومیت خراسان جنوبی در جدول نخست 37 درصد ثبت شده بود. این رقم بالاتر از متوسط کشوری (31 درصد) قرار داشت. همچنین خراسان جنوبی در جدول دوم، ششمین استان محروم کشور از نظر شاخص ترکیبی بود.
اما در گزارش پایش فقر 1400، این استان در جایگاه دهمین استان محروم کشور قرار گرفت.
سال گذشته نیز سایت تحلیل بازار در گزارشی در مورد نرخ فقر قطعی، نشان داد که نزدیک به 30 درصد خانواره‌ها در خراسان جنوبی، درگیر این پدیده هستند؛ نرخی که بالاتر از میانگین کشوری قرار دارد (اندکی بیشتر از 20 درصد).
2. استان یزد/ 58،18 درصد
پس از مردم خراسان جنوبی، واجدان شرایط در استان یزد نیز مشارکتی بیشتر از میانگین کشوری را ثبت کردند و با حضور 58.18 درصدی در جایگاه دوم این جدول قرار گرفتند. اکثریت آنها (213 هزار و 513 نفر) رای خود را به نام «سعید جلیلی» به صندوق انداختند.
یزد با وجودی که از جمله استان‌ها با بیشترین نرخ تورم محسوب میشود، در پایین‌ترین سطوح محرومیت کشوری قرار گرفته است.
نرخ تورم
استان یزد تورم سالانه و ماهانه‌ای بیشتر از نرخ کشوری دارد. تفاوت به ویژه در مورد تورم سالانه معنادار است؛ 41،6 در برابر 36،1 درصد. تورم ماهانه خرداد نیز در این استان 3،2 درصد و در کشور 2،8 درصد ثبت شده.
اما مرکز آمار تورم نقطه به نقطه را در یزد از میانگین کشوری پایین‌تر اعلام کرده؛ 30.5 در برابر 31.9 درصد.
نرخ بیکاری
نرخ بیکاری نیز در این استان کمتر از نرخ کشوری قرار دارد. مرکز آمار، نرخ کشوری را 8،1 درصد و نرخ بیکاری را در یزد 7 درصد اعلام کرده است.
شاخص فلاکت
شاخص فلاکت اما در یزد بالاتر از میانگین کشوری است. مرکز آمار عدد این شاخص را در کشور 48،8 درصد و در یزد، 57،4 درصد می‌داند؛ که بیشترین نرخ در سال گذشته بوده است.
البته یزد در بازه طولانی‌مدت (از ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۲)، از جمله استان‌هایی محسوب میشود که کمترین شاخص فلاکت را ثبت کردند.
وضعیت فقر
با وجودی که یزد در دو شاخص تورم و فلاکت، شرایط خوبی ندارد اما استان فقیر و محرومی محسوب نمی‌شود. در جدول نرخ محرومیتی که در گزارش پایش فقر سال 1399 درج شده بود، یزد کمترین نرخ را در بین استان‌های کشور داشت (16 درصد). در حالی که در همان سال، استان سیستان و بلوچستان با نرخی معادل ۶۲ درصد، بالاترین نرخ محرومیت را به خود اختصاص داده بود.
اما در جدول رتبه‌بندی محروم‌ترین استان‌ها بر اساس شاخص ترکیبی، تهران کمترین محرومیت را داشت و یزد یکی مانده به آخر بود.
در پایش فقر سال 1400، شرایط برعکس شد. به این معنا که یزد در جدول نخست جای خود را به تهران داد؛ در واقع پایتخت با 15.44 درصد، کمترین نرخ محرومیت را داشت. البته نام یزد همچنان در میان استان‌هایی با کمترین نرخ محرومیت دیده می‌شد. در مقابل، آنگونه که فردای اقتصاد گزارش داده است، در جدول دوم، یزد دردوباره استانی با کمترین محرومیت شناخته شد.
این استان همچنین کمترین سهم خانوارهای درگیر با فقر قطعی را در خود جای داده که آمار آن کمتر از 15 درصد است.
3. استان قم/ 57 درصد
تنها اطلاعاتی که در مورد حضور مردم قم در پای صندوق‌های رای در روز جمعه منتشر شده، درصد مشارکت انتخاباتی آنهاست؛ 57 درصد. اما ترکیب آرای نامزدها در این استان مشخص نیست.
نرخ تورم
استان قم در هر سه شاخص تورم سالانه، نقطه به نقطه، وضعیت بهتری نسبت به میانگین کشوری دارد. مرکز آمار این سه شاخص را برای قم، 35،9 درصد، 30،8 درصد و 2،4 درصد اعلام کرده است که کمتر از نرخ‌های کشوری (36،1 درصد، 31،9 درصد و 2،8 درصد) هستند.
نرخ بیکاری
اما نرخ بیکاری در این استان، اندکی بیشتر از میانگین کشور است؛ 8،2 در برابر 8،1.
شاخص فلاکت
این شاخص نیز در استان قم بیشتر از نرخ کشوری قرار دارد. مرکز آمار شاخص فلاکت را برای کل کشور 48،8 و برای قم 49،5 درصد اعلام کرده است.
وضعیت فقر
این استان نیز با وجود ارقام مربوط به شاخص بیکاری و فلاکت، از نظر نرخ محرومیت شرایط متفاوتی دارد. گزارش پایش فقر سال 1399، نرخ محرومیت این استان را 24 درصد اعلام کرده بود که فاصله معناداری با نرخ کشوری (31 درصد) داشت. در جدول رتبه‌بندی محروم‌ترین استان‌ها بر اساس شاخص ترکیبی نیز قم در جایگاه بیست و هشتم قرار داشت؛ به عبارت دیگر (از سمت پایین جدول) قم چهارمین استان کشور، با کمترین نرخ محرومیت محسوب می‌شد.
اما آنگونه که فردای اقتصاد از پایش فقر سال 1400 نقل کرده، شرایط این استان در گزارش بعدی تغییر چشمگیری داشت و قم از جایگاه بیست و هشتم به دوازدهم نقل مکان کرد؛ چنین شرایطی به معنای تشدید فقر در این استان است.
قم اما از نظر سهم خانواره‌های دچار فقر قطعی، در نیمه پایین جدول قرار دارد؛ نزدیک به 20 درصد خانوارهای قم درگیر این پدیده هستند که کمتر از میانگین کشوری است.
4. استان خراسان رضوی/ 49،39 درصد
نام یک خراسان دیگر هم در فهرست بیشترین مشارکت انتخاباتی دیده میشود؛ خراسان رضوی که 49،39 درصد
واجدان شرایط آن به پای صندوق‌های رای رفته‌اند و 50.2 درصد آنها نیز به «سعید جلیلی» رای داده‌اند (تعداد آرای نامزدها در این استان اعلام نشده است.)
نرخ تورم
تورم سالانه و نقطه به نقطه در خراسان رضوی بیشتر از میانگین کشوری و تورم ماهانه آن کمتر است؛ 38،3 درصد، 35،4 درصد و 2،5 درصد استانی، در مقابل 36،1 درصد، 31،9 درصد و 2،8 درصد کشوری.
نرخ بیکاری
اما مرکز آمار، نرخ بیکاری را در این استان 6،3 درصد اعلام کرده که کمتر از میانگین کشوری (8،1 درصد) است. به این ترتیب، خراسان رضوی از جمله استان‌هایی با کمترین نرخ بیکاری محسوب میشود.
شاخص فلاکت
در عین حال، شاخص فلاکت در خراسان رضوی 49،2 درصد است که بالاتر از نرخ کشوری (48،8 درصد) قرار دارد.
وضعیت فقر
در گزارش پایش فقر سال 1399، نرخ محرومیت این استان 38 درصد اعلام شده بود که بالاتر از میانگین کشوری بود. خراسان رضوی همچنین در جدول رتبه‌بندی محروم‌ترین استان‌ها بر اساس شاخص ترکیبی، در جایگاه شانزدهم قرار داشت که همین رتبه در گزارش 1400 هم تکرار شد.
این استان، از نظر تعداد خانوارهای درگیر با فقر قطعی بالاتر از میانگین کشوری قرار دارد که حدود 20 درصد است؛ نزدیک به 30 درصد خانوارهای خراسان رضوی دچار این پدیده هستند.
5. استان کهگیلویه و بویراحمد/ ۴۹،۳ درصد
نهادهای رسمی در میان پنج استانی که بیشترین مشارکت انتخاباتی را داشته‌اند، انتخاب اول چهار استان را اعلام کرده‌اند که تنها یکی از آنها «مسعود پزشکیان» است؛ «کهگیلویه و بویراحمد».
بر اساس آمارها، ۴۹.۳ درصد از واجدان شرایط رای‌دهی در این استان به پای صندوق‌ها رفتند و ۱۲۳ هزار و ۲۴۰ نفر از آنها به پزشکیان رای داده‌اند.
نرخ تورم
نرخ تورم سالانه در کهگیلویه و بویراحمد بالاتر از میانگین کشوری و نرخ تورم نقطه به نقطه و ماهانه پایین‌تر است. مرکز آمار این سه شاخص را در کهگیلویه و بویراحمد 37،3 درصد، 31،7 درصد و 1،5 درصد، اعلام کرده؛ در برابر 36،1 درصد، 31،9 درصد و 2.8 درصد کشوری.
نرخ بیکاری
این شاخص نیز در کهگیلویه و بویراحمد نیز کمتر از میانگین کشوری است؛ 7،7 در برای 8،1 درصد.
شاخص فلاکت
کهگیلویه و بویراحمد در شاخص فلاکت نیز بالاتر از نرخ کشوری قرار دارد. مرکز آمار شاخص فلاکت را در این استان 50 و در کل کشور 48،4 درصد اعلام کرده است.
علاوه بر این، نام کهگیلویه و بویراحمد در فهرست 6 استانی دیده میشود که در بازه زمانی 12 ساله (از ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۲)، بیشترین نرخ فلاکت را تجربه کرده‌اند.
وضعیت فقر
در گزارش پایش فقر سال 1399، نرخ محرومیت کهگیلویه و بویراحمد 42 درصد اعلام شد. این استان همچنین چهارمین استان محروم کشور از نظر شاخص ترکیبی بود. در گزارش 1400 اما جایگاه این استان اندکی بهبود یافت و به رتبه هفتم رسید.
از سوی دیگر، حدود 30 درصد خانوارها در کهگیلویه و بویراحمد، درگیر فقر قطعی هستند که این نرخ بالاتر از میانگین کشوری (حدوده 20 درصد) قرار دارد.
در میان 5 استانی که روز جمعه 8 تیر بیشترین مشارکت انتخاباتی را داشتند، برخی حتی اگر محروم محسوب شوند، در برخی شاخص‌ها به ویژه بیکاری شرایط بهتری نسبت به استان‌های دیگر دارند. یزد نیز کمترین نرخ محرومیت را در کشور دارد. اما به نظر می‌رسد، با وجود اثرگذاری نسبی عوامل اقتصادی بر مشارکت انتخاباتی، از نقش مسائل سیاسی و اعتقادی در این حوزه نیز نباید غافل شد.
