حدیث درباره صبر کردن از پیامبر و امامان و اهمیت صبر و بردباری در آیات قرآن
در قرآن نزدیک صد آیه از اهمیت صبر سخن به میان آمده، در حالی که هیچ یک از فضایل انسانی به این اندازه مورد تأکید قرار نگرفته است. این نشان می دهد که قرآن برای صبر اهمیت ویژه و برای صابران اجر فراوانی قائل شده است .
خداوند متعال زندگی دنیا را چنان مقرر فرموده است که لذت آن همواره با رنج و کوشش همراه باشد. در این دنیا کامیابی بدون رنج، سلامتی بدون بیماری، شادمانی بدون اندوه، رفاه بدون دردسر، دیدار بدون فراق، وصل بدون هجران و آرامش بدون هراس وجود ندارد. اگر جز این باشد، با طبیعت زندگی دنیا و نقش انسان در جهان ناسازگار است. جالب این که واژه «شدت» با تمام مشتقاتش ۱۰۲ بار و به همین تعداد واژه صبر و مشتقاتش در قرآن آمده است. می توان این طور برداشت کرد که خداوند به همان اندازه که شدت می دهد، صبرش را هم می دهد.
اهمیت صبر و بردباری در کلام پیامبر و ائمه
حدیث در مورد صبر کردن از پیامبر
اهمیت صبر در حدیث رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
اَلصَّبرُ ثَلاثَهٌ: صَبرٌ عِندَ المُصیبَهِ، وَصَبرٌ عَلَى الطّاعَهِ وَصَبرٌ عَنِ المَعصیَهِ؛
صبر سه نوع است: صبر در هنگام مصیبت، صبر بر طاعت و صبر بر ترک گناه. (کافى، ج۲، ص۹۱، ح۱۵)
اهمیت صبر و بردباری در حدیثی از امام على علیه السلام :
اَلصَّبرُ اَن یَحتَمِلَ الرَّجُلُ ما یَنوبُهُ وَیَکظِمَ ما یُغضِبُهُ؛
صبر آن است که انسان گرفتارى و مصیبتى را که به او مى رسد تحمل کند و خشم خود را فرو خورد.(غررالحکم، ج۲، ص۶۹، ح۱۸۷۴)
رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
عَلامَهُ الصّابِرِ فى ثَلاثٍ: أوَّلُها أن لا یَکسِلَ، وَالثّانیَهُ أن لا یَضجَرَ، وَالثّالِثَهُ أن لا یَشکُوَ مِن رَبِّهِ تَعالى؛ لأِنَّهُ إذا کَسِلَ فَقَد ضَیَّعَ الحَقَّ، وَ إذا ضَجِرَ لَم یُؤَدِّ الشُّکرَ، وَإذا شَکا مِن رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقَد عَصاهُ؛
صبور سه نشانه دارد : اول آن که سستى نمى کند ، دوم آن که افسرده و دلتنگ نمى شود و سوم آن که از پروردگار خود شِکوه نمى کند ؛ زیرا اگر سستى کند، حق را ضایع کرده، و اگر افسرده و دلتنگ باشد شکر نمى گذارد و اگر از پروردگارش شکوه کند او را معصیت کرده است .(علل الشرایع، ج۲، ص۴۹۸، ح۱)
رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
اَلصَّبرُ أربَعُ شُعَبٍ: اَلشَّوقُ ، وَالشَّفَقَهُ ، وَ الزَّهادَهُ ، وَ التَّرَقُّبُ ، فَمَنِ اشتاقَ إلَى الجَنَّهِ سَلا عَنِ الشَّهَواتِ ، وَ مَن أشفَقَ عَنِ النّارِ رَجَعَ عَنِ المُحَرَّماتِ، وَ مَن زَهِدَ فِى الدُّنیا تَهاوَنَ بِالمُصیباتِ، وَمَنِ ارتَقَبَ المَوتَ سارَعَ فِى الخَیراتِ؛
صبر چهار شعبه دارد : شوق، ترس، زهد و انتظار ، هر کس شوق بهشت داشته باشد ، از هوا و هوس دست مى کشد و هر کس از آتش بترسد، از حرام ها خود را نگه مى دارد و هر کس به دنیا بى اعتنا باشد ، گرفتارى ها را به چیزى نگیرد و هر کس منتظر مرگ باشد ، در کارهاى خیر بکوشد . (کنزالعمال، ج۱، ص۲۸۵، ح۱۳۸۸)
اهمیت صبر در گفته رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
ثَلاثٌ مَن کُنَّ فیهِ جَمَعَ اللّه لَهُ خَیرَ الدُّنیا وَالخِرَهِ: اَلرِّضا بِالقَضاءِ وَالصَّبرُ عِندَ البَلاءِ وَالدُّعاءُ عِندَ الشِّدَّهِ وَالرَّخاءِ؛
کسى که سه خصلت در او باشد خداوند خیر دنیا و آخرت را براى او فراهم مى کند: خشنودى به مقدّرات، صبر در بلا و دعا در سختى و راحتى .(بحارالأنوار، ج۶۸، ص۱۵۶، ح۷۱)
حدیث در مورد صبر کردن از امام کاظم علیه السلام :
اِصبِر عَلى طاعَهِ اللّه ، وَاصبِر عَن مَعاصِى اللّه ؛ فَإنَّمَا الدُّنیا ساعَهٌ، فَما مَضى مِنها فَلَیسَ تَجِدُ لَهُ سُرورا وَلا حُزنا، وَما لَم یَأتِ مِنها فَلَیسَ تَعرِفُهُ، فَاصبِر عَلى تِلکَ السّاعَهِ الَّتى أنتَ فیها فَکَأَنَّکَ قَدِ اغتَبَطتَ؛
بر طاعت خدا صبر کن و در ترک معاصى او شکیبا باش ؛ زیرا دنیا لحظه اى بیش نیست. آنچه گذشته جاى شادى و غم ندارد و از آنچه نیامده نیز خبرى ندارى . پس لحظه اى را که در آن به سر مى برى ، صبور باش چنان که گویى خوشبخت و خوشحالى .(بحارالأنوار، ج۷۵، ص۳۱۱، ح۱)
حدیث در مورد صبر کردن از امام على علیه السلام :
فَصَبرا عَلى دُنیا تَمُرُّ بِلوائِها کَلَیلَهٍ بِأَحلامِها تَنسَلِخُ؛
در برابر دنیایى که گرفتارى آن، مانند خواب هاى پریشان شب مى گذرد شکیبا باش. (بحارالأنوار، ج۴۰، ص۳۴۸، ح۲۹)
اهمیت صبر و بردباری در حدیثی از رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
إنَّ المَعونَهَ تَتى مِنَ اللّه عَلى قَدرِ المَؤونَهِ وَإنَّ الصَّبرَ یَتى مِنَ اللّه عَلى قَدرِ المُصیبَهِ؛
براستى که کمک از جانب خداوند به اندازه هزینه مى رسد و صبر از جانب خداوند به اندازه گرفتارى مى آید. (کنزالعمال، ج۶، ص۳۴۷، ح۱۵۹۹۳)
اهمیت صبر از دیدگاه امام على علیه السلام :
إنّکَ إن صَبَرتَ جَرَت عَلَیکَ المَقادیرُ وأنتَ مَأجُورٌ ، وإن جَزِعتَ جَرَت عَلَیکَ المَقادیرُ وأنتَ مَأزورٌ؛
اگر صبر کنى مقدرات الهى بر تو جارى مى شود و اجر خواهى بُرد و اگر بیتابى کنى باز هم مقدرات خداوند بر تو جارى مى شود و گناهکار خواهى بود. (جامع الأخبار، ص۳۱۶، ح۸۸۲)
امام على علیه السلام :
اَلصَّبرُ فِى المورِ بِمَنزِلَهِ الرَّأسِ مِنَ الجَسَدِ، فَاِذا فارَقَ الرَّأسُ الجَسَدَ فَسَدَ الجَسَدُ وَ اِذا فارَقَ الصَّبرُ المورَ فَسَدَتِ المورُ؛
نقش صبر در کارها همانند نقش سر در بدن است؛ همچنان که اگر سر از بدن جدا شود، بدن از بین مى رود، صبر نیز هرگاه همراه کارها نباشد، کارها تباه مى گردند. (کافى، ج۲، ص۹۰، ح۹)
الصبر الظفر
صبر، پیروزی است.
غررالحکم، ح ۲۱۳
لایعدم الصبور الظفر و ان طال به الزمان
انسان شکیبا و مقاوم هرگز از دست یافتن به مقصد و آرمان خود محروم نخواهد ماند اگرچه پس از گذشت دورانی طولانی باشد. (نهج البلاغه)
اهمیت صبر کردن و صبوری در آیات قرآن
از دیدگاه قرآن، مهم ترین پشتوانه صبر یاری خواستن از خداوند است که بدون آن هیچ بشری نمی تواند صبر را به نهایت درجه برساند و در مقام صبر هم چنان باقی بماند تا به مقصود برسد. در سوره بقره دوبار «صبر» و «صلاه» در کنار هم آمده اند. در آیه ۴۵ می فرماید:
وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاهِ…
از صبر و نماز کمک بجویید.
و در آیه ۱۵۳ می فرماید:
یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاهِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ
ای کسانی که ایمان آورده اید از صبر و نماز کمک بگیرید که خداوند با صابران است.
… نِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِینَ* الَّذِینَ صَبَرُوا وَ عَلَی رَبِّهِمْ یتَوَکلُونَ
پاداش انسان های پرتلاش صابر که همواره در همه امور امید به خدا بسته اند، بسیار خوب است.
عنکبوت/ ۵۸ و ۵۹
صبر تنها سرمایه ای است که زیان ندارد، و به علاوه، سود آن در بالاترین حد ممکن است:
وَ لَنَجْزِینَّ الَّذِینَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یعْمَلُونَ
و البته کسانی را که در دنیا صبر پیشه کنند به بهترین وجهی پاداش خواهیم داد، و بهترین عمل های آنان را محور پاداش و جزایشان قرار می دهیم.
نحل/۹۶
خداوند، دستمزد صابران را با شماره و اندازه نمی دهد و پاداششان بی حساب است:
إِنَّما یوَفَّی الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسابٍ
خداوند صابران را [استثنائاً] بی حساب، پاداش خواهد داد.
زمر/ ۱۰
سَلامٌ عَلَیکمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ
سلام بر شما به خاطر صبر و استقامت تان، که سرانجام چه نیکو منزلگاهی یافتید.
رعد/ ۲۴
