در استودیوهای دوبله ایران، ارمنی‌های بسیاری مشغول کار بودند/ در «استودیوهای دوبله ایران» ارمنی‌های بسیاری مشغول کار بودند – اخبار سینمای ایران و جهان
سینماپرس: گوینده و دوبلور پیشکسوت گفت: ایران دارای قومیت‌ها و زبان‌های مختلف است و در دوران مدرن، ارمنی‌ها و آشوری‌ها در سینمای ایران بسیار موثر و راهگشا بودند.
به گزارش سینماپرس، سومین قسمت از پادکست حضوری «رادیو موزه سینما» همزمان با شب سال نو میلادی با حضور ژرژ پطروسی گوینده و دوبلور پیشکسوت، ادوین خاچیکیان فیلمساز و فرزند زنده‌یاد ساموئل خاچیکیان و هنرمندان جامعه ارمنی سینمای ایران در سال فردوس موزه سینما برگزار شد.
پس از اجرای پادکست حضوری توسط مژگان اصغری و شهراد بانکی، مهرداد غفار زاده نویسنده و فیلمساز، به همراه ژرژ پطروسی و ادوین خاچیکیان پیرامون نقش جامعه ارامنه در سینمای ایران به گفت‌وگو پرداختند.
غفارزاده گفت: زنده‌یاد خاچیکیان از بدو ورود خود به سینما به همه امور جاری در این حرفه دقت و توجه بسیاری داشت. او فیلمی به نام «شب‌نشینی در جهنم» را در کارنامه دارد که با توجه به امکانات آن زمان اثری درخشان به شمار می‌رود و همچنان دیدنی است. من این اثر را در نوجوانی دیدم و بسیار بر روی من اثرگذار بود.
غفارزاده درباره هنر دوبله در سینمای ایران نیز بیان داشت: ظاهرا در ابتدا دوبلورهای ایرانی در کشور ایتالیا با این هنر آشنا شدند و به اندازه‌ای دارای نبوغ بودند که پس از ایتالیا، دوبله‌های ایران در جهان شهرت داشتند اما پس از انقلاب و به دلیل اینکه صدابرداری سر صحنه رواج یافت، دوبله کمی به حاشیه رفت.
در ادامه پطروسی، گوینده و دوبلور پیشکسوت گفت: اینکه شاهد تجلیل از هنرمندان غیرفارسی‌زبان از طرف موزه سینما هستم، بسیار باعث خوشحالی است. ما همه اعضای یک ملت بزرگ باستانی هستیم که در تاریخ جهان دارای جایگاه والایی است و قطعا روزهای روشنی در انتظار مردم ایران خواهد بود.
وی ادامه داد: ایران دارای قومیت‌ها و زبان‌های مختلف است. در دوران مدرن، ارمنی‌ها و آشوری‌ها در سینمای ایران بسیار موثر و راهگشا بودند. من پنجاه سال است که در صنعت دوبله فعالیت دارم و همواره در هر استودیو یک یا دو ارمنی مشغول کار بودند. من این افتخار را داشتم که در فیلم «بلوف» خاچیکیان مدیر دوبلاژ باشم و با او همکاری کنم. خاچیکیان بسیار فرد زلال و مهربانی بود و این موضوع در وصف نمی‌گنجد. او خود فیلمنامه فیلم‌هایی که کارگردانی می‌کرد را می‌نوشت و به همین دلیل روی متن بسیار احاطه داشت.
این گوینده خاطرنشان کرد: آلبرت دومان شخصیتی مهمی در صنعت دوبله ایران و از عوامل خلاق و باهوش حاضر در استودیوها بود. خلاقیت دومان به اندازه‌ای بود که نقش مهمی در پیشرفت سینمای ایران داشت و ضروری است که به او پرداخته شود. دومان خود ابتکاراتی داشت که حیرت انگیز بودند.
وی افزود: دوبله نیز مانند سایر هنرها، محصول یک دوره خاصی است که در آن افراد بسیار درخشانی مشغول فعالیت بوده و بنیانی اساسی را برقرار کردند. دوبلورهای قدیمی برای کار خود و مخاطب ارزش فراوانی قائل بودند و به همین دلیل با تمام توان کار خود را صورت می‌دادند اما متاسفانه امروزه وضعیت تغییر کرده است و بسیاری از پیشکسوت‌ها از فضای کاری فاصله گرفته و افراد جوان نیز فرصتی برای آموختن ندارند.
پطروسی یادآور شد: در استودیوهای دوبله ایران، ارمنی‌های بسیاری مشغول کار بودند که هر یک در پیشرفت و رشد سینمای ایران نقش داشتند اما خیلی کم از آنها یاد شده است. در هنر دوبله وضعیت مانند ادبیات، شعر معاصر و نقاشی مدرن ایرانی است. همگی این هنرها محصول دوران خاصی هستند که افراد درخشانی زمینه‌ساز قدرت و اعتبار این حوزه‌ها به شمار می‌رفتند. آنها بنیان مسائل اساسی را به وجود آوردند و در حوزه نقاشی می‌توان از زنده رودی، تناولی و… نام برد که در زمان شروع کار چندان جدی گرفته نشدند اما با این وجود نقش مهمی در آینده هنر نقاشی ایران ایفا کردند.
وی ادامه داد: دوبله در ایران نیز چنین وضعیتی را دارا بود و محصول یک دوران ویژه به شمار می‌رفت. در آن زمان روندی حرفه‌ای پی گرفته می‌شد و فردی فیلم‌ها را از کشورهای خارجی خریداری می‌کرد و نسبت به کیفیت استودیوهای دوبله و مدیران دوبلاژ نیز آگاهی داشت و همه امور با دقتی فراوان پیگیری می‌شد. آن زمان همه برای تماشاگر و مخاطب یک فیلم ارزش قائل بودند.
پدرم به نقش امید در زندگی توجه داشت
سپس ادوین خاچیکیان، فیلمساز و فرزند زنده‌یاد ساموئل خاچیکیان نیز گفت: ما در جامعه ارمنی‌ها و آشوری‌ها خود را ایرانی و متعلق به این سرزمین می‌دانیم به همین دلیل در کنار سال نو مسیحی، نوروز نیز عید دیگر ما به شمار می‌رود و آن را گرامی می‌داریم. خوشحالم آقای نظام‌الدین کیایی که همراه و یار همیشگی پدر بودند در این جمع حاضر هستند.
وی با بیان اینکه جامعه ارمنی‌ها همواره نقش مهمی در سینمای ایران برعهده داشتند، افزود: در این خصوص می‌توان از نام‌های اثرگذار بسیاری در طول سالیان نام برد. خاچیکیان فیلمسازی بود که پرمخاطب‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران، «عقاب‌ها» را ساخت.
خاچیکیان ادامه داد: او بعدها با فیلم «چاوش» به سینما بازگشت در حالی که این اثر از سینمای مورد علاقه او دور بود. خاچیکیان فیلمسازی بود که در کنار دستاوردهای فنی که برای سینمای ایران به همراه آورد، همواره به نقش امید در زندگی توجه داشت. او به صورت جدی ادبیات را دنبال می‌کرد و از ۹ سالگی شعر سرود و با این همه بسیار علاقه مند به سینما بود. هر زمان صحبت از کار می‌شد چشم‌های او برق می‌زد اما در سال‌های آخر کمی از فضا دل‌زده شده بود. زمانی که من قصد ورود به سینما را داشتم، او در مقابل من مانعی ایجاد نکرد اما مشوق هم نبود.
وی بیان کرد: پدر هنگام ساخت فیلم‌های «ضربت» و «دلهره» شور و اشتیاق فراوانی داشت؛ زیرا او با سینما زندگی می‌کرد. پدر زمانی که مشغول کار بود فردی پرانرژی بود و همچون یک جوان عمل می‌کرد.
فرزند زنده‌یاد خاچیکیان بیان داشت: براساس پیشینه‌ای که پدر در تئاتر داشتند و احاطه او به میزانسن و نورپردازی، از او برای حضور در سینما دعوت می‌شود. او سینما را از نوجوانی در تبریز دنبال می‌کرده است و گاهی گفته می‌شود او فیلمسازی را به واسطه مکاتبه و از طریق یوسف شاهین آموخته است، در حالی که این‌گونه نیست. خاچیکیان دارای این قدرت بود که کلیشه‌های تثبیت شده را از میان بردارد و با استفاده از قدرت خطر کردن و نهراسیدن در اشتباه کردن، فضایی متفاوت و خلاقانه را در سینمای ایران به وجود بیاورد.
ذات سینما برای خاچیکیان اهمیت داشت
در بخش دیگری از این برنامه، نظام‌الدین کیایی صدابردار شناخته شده سینمای ایران نیز گفت: خاچیکیان به زبان انگلیسی مسلط بود و با تمام دانشگاه‌های سینمایی در آمریکا مکاتبه می‌کرد و بسیار درباره سینما به مطالعه می‌پرداخت. او مقوله‌هایی همچون دکوپاژ و میزانسن را به صورت آکادمیک دنبال می‌کرد و نسبت به پلان‌هایی که ضبط شده بسیار آگاه بود. خاچیکیان تحت هیچ شرایطی به مال دنیا توجه نشان نمی‌داد و ذات سینما برای او اهمیت داشت، در حالی که گران‌ترین کارگردان سینمای آن زمان به شمار می‌رفت.
کیایی با بیان اینکه خاچیکیان خود را یک هنرمند ایرانی می‌دانست، ادامه داد: نکته جالبی وجود دارد و آن اینکه همواره مقابل منزل خاچیکیان عده‌ای ایستاده بودند تا زمانی که او خارج می‌شود بتوانند دیداری با او داشته باشند. او زلال‌ترین انسان روی زمین بود و در طول یک هفته، نامه‌های فراوانی به دستش می‌رسید. من همواره در مقابل پاکی و بزرگ‌منشی‌های او سر تعظیم فرود می‌آوردم.
این صدابردار پیشکسوت درباره دلیل قوت هنر دوبله در ایران گفت: تماشاگران ایرانی با زبان خارجی آشنا نبودند به همین دلیل باید آثار اروپایی و آمریکایی برای آنها دوبله می‌شد. از این نظر دوبله در ایران فرآیندی حساس و البته پررونق به شمار می‌رفت. با این وجود سینمای ایران زمانی جهانی شد که با فیلم «دونده» ساخته امیر نادری، صدابرداری اصلی و سر صحنه به آن راه پیدا کرد و درخشش سینمای ایران در دنیا بیشتر شد.
