«زبان» در هر «رده سنی» متفاوت است/ «نمایش‌نامه‌نویسان» باید با زبانی متناسب با «زبان مخاطب» خود بنویسند – اخبار سینمای ایران و جهان
سینماپرس: محمود فرهنگ داور نوزدهمین جشنواره هنرهای نمایشی کودکان و نوجوانان با اشاره اهمیت زبان در نمایشنامهنویسی گفت: مربیان کانون باید در حوزه نمایشنامهنویسی به روز باشند و با زبان متناسب با مخاطب خود نمایشنامه بنویسند.
به گزارش سینماپرس، محمود فرهنگ داور نوزدهمین جشنواره هنرهای نمایشی کودکان و نوجوانان در مورد آثار رسیده به این دوره از جشنواره گفت: یکی از راه‌های جدی و مهمی که باید در حوزه کودکان و نوجوانان به آن بپردازیم، موضوع نمایشنامه و اجرای نمایش است. دلیلش است که آثار نمایشی چون به صورت سمعی و بصری است می‌تواند اثرات بسیار جدی روی مخاطبان به ویژه کودکان و نوجوانان داشته باشد.
او با اشاره به تاثیرگذاری نمایش بر روی مخاطبان اظهار داشت: اثری را به بانکوک برده بودم که مورد استقبال قرار گرفت. سفیری بود که سن بالایی داشت و من و گروهم را دعوت کرد تا با ما همزاد پنداری کند و بگوید از جنس ماست. خاطره‌ای از دوران ابتدایی تعریف کرد و گفت که در دوره ابتدایی چند نمایش را بازی کرده است و اسم نمایش و نام استادش را گفت. در آنجا پی بردم که چقدر نمایش و ادبیات نمایشی می‌تواند کمک کننده و اثرگذارباشد.
فرهنگ با بیان این‌که آثار رسیده به نوزدهمین جشنواره هنرهای نمایشی کودکان و نوجوانان را خواندم و بررسی کردم، افزود: خیلی از آثار از سوی مربیان کانون نوشته شده بود. متاسفانه به‌نظر می‌رسد کانون در دهه‌های گذشته سرمایه‌گذاری جدی برای پرورش علمی درحوزه ادبیات نمایشی به‌ویژه برای مربیان نداشته و یا شاید هم داشته ولی اثرگذار نبوده است.
داور نوزدهمین جشنواره هنرهای نمایشی کودکان و نوجوانان اظهار داشت: بیشتر صاحبان آثاری که در این جشنواره شرکت کردند، ۱۵ سال پیش، یک دوره آموزشی کوتاه از نمایشنامهنویسی دیده بودند که شاید از نظر اصول نمایشنامهنویسی چیزی به ذهن‌شان نمی‌رسید. قشر اول شرکت‌کنندگان، مربیان کانون بودند که آثارشان در سطح بالا نبود زیرا متاسفانه یا پیگیر نبودند و یا اطلاعات‌شان به‌روز نشده بود.
او ادامه داد: در حوزه ادبیات نمایشی کودک آثار خوبی نوشته و تالیف شده است اما مربیان کانون هنوز به‌روز نشدند. ممکن است آن‌ها به خاطر کارهای اجرایی و برنامه‌هایی که در کتاب‌خانه‌هاست فرصتی ندارند تا از برنامه‌های آموزشی استفاده کنند شاید هم ضرورتش را احساس نمی‌کنند. برخی از این آثار ۲۰ سال پیش نوشته شده است و برای ما فرستادند. ما آن‌ها را خواندیم و متاسفانه از سطح پایین برخوردار بودند.
این نویسنده و کارگردان تئاتر با بیان این‌که در بعضی از آثار رسیده به جشنواره گاهی اصول اولیه نمایشنامهنویسی رعایت نشده است، عنوان کرد: برخی از آثار اقتباسی بودند. تعدادی هم برگردان قصه‌هایی بودند بیشتر به سمت کتاب بود تا نمایشنامه و از سطح خیلی بالایی برخوردار نبودند. بخش دیگر آثاری بودند که صاحبان آن‌ها خارج از کانون درجشنواره شرکت کرده بودند یعنی مربی یا عضو کانون نبودند. این دسته از نمایش‌نامه‌نویسان هم مخاطب را نمی‌شناختند و نمی‌دانستند برای چه مخاطبی این اثر را به نگارش درآوردند. آثار آن‌ها هم ضعیف و سطح پایین بود هم از نظر تکنیکی و هم از نظر موضوع.
فرهنگ با اشاره به این‌که هر یک از مخاطبان از گروه سنی «الف» تا «د» خاستگاه دقیقی دارند، بیان کرد: به همین علت این خاستگاه باید در نمایشنامهنویسی رعایت شود. نمایش‌نامه‌نویس باید کلمات و جملاتی متناسب با رده سنی مخاطب استفاده کند. حتی زمان اثر هم برای مخاطبان مهم است که متاسفانه این مساله در آثار رسیده به جشنواره رعایت نشده بود.
داور نوزدهمین جشنواره هنرهای نمایشی کودکان و نوجوانان دسته سوم آثار رسیده به این جشنواره را مربوط به اعضای کانون دانست و گفت: این افراد با کمک و هم‌فکری مربیان کانون اثر را نگاشته و ارسال کرده بودند. مربیان به‌روز نبودند و نمی‌دانستند چه آثاری در حوزه ادبیات نمایشی تاکنون چاپ شده و در واقع تکنیک‌های نمایشنامهنویسی را نمی‌دانستند و به همین علت کمک آن‌ها موثر واقع نشد. یعنی آثار اعضای کانون هم سطح پایینی از نظر ساختار، دیالوگ‌نویسی و شناخت عناصر جدی نمایشنامهنویسی داشتند.
او خاطر نشان کرد: برخی از آثار رسیده به جشنواره اقتباس‌های ضعیفی بودند که به قول معروف نعل به نعل همان قصه و داستان کودکان و نوجوانان را برگردانده بودند، در صورتی که می‌دانیم شرایط در یک قصه با نمایشنامه متفاوت است. قصه ابعاد و عناصر خود را لازم دارد و با نمایشنامهنویسی فرق دارد. این سه بخش را ملاحظه کردیم و متاسفانه سطح آثار ضعیف بود.
فرهنگ بیان کرد: ما می‌خواستیم ۶۰ اثر را انتخاب کنیم اما دیدیم سطح آثار ضعیف است و ۳۰ اثر را انتخاب کردیم و در نهایت شاید ۱۰ کار خارج و مطرح شود. البته این‌ها هم مشاوره جدی نیاز دارند که آثار از نظر تکنیکی با معرفی نمایشنامه و عناصر نمایشنامهنویسی تقویت شوند. صاحبان اثر نکاتی را آموزش ببینند و کتاب‌هایی که در این زمینه هست را بخوانند. در واقع این افراد باید اثر را باردیگر بازنویسی کنند از نظر دیالوگ‌نویسی، نقطه اوج، نتیجه، نقطه فرود، گره‌افکنی، گره‌گشایی‌ها و عناصری که نمایشنامه لازم دارد.
این منتقد تئاتر با اشاره به اهمیت زبان در نمایشنامهنویسی عنوان کرد: هر مخاطب زبان مرسوم و لازم سن خود را نیاز دارد. به عنوان مثال نوجوانی یک سری جمله‌ها و کلمه‌ها دارد و گروه سنی، «الف» و «ب» و «ج» هر یک جمله‌ها و کلمه‌های خاص خود را دارند. زبان در هر رده سنی متفاوت است. به همین دلیل نمایش‌نامه‌نویسان باید با زبانی متناسب با زبان مخاطب خود بنویسند.
فرهنگ یادآور شد: من در دهه‌های گذشته ۴۵۰ نمایشنامه برای مخاطبان از قبل از دبستان، دبستان، راهنمایی، دبیرستان و تربیت معلم با کمک شورایی متشکل از استادان تئاتر کودک و نوجوان نوشتم که از سوی انتشارات مدرسه در قالب ۳۳ مجموعه به چاپ رسید. شش مجموعه از این آثار نمایشی مربوط به مقطع اول تا ششم ابتدایی بود که توسط استادان نگاشته شد.
داور نوزدهمین جشنواره هنرهای نمایشی کودکان و نوجوانان اظهار داشت: مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باید جامعه‌شناسی بخوانند، روانشناسی بدانند، در حوزه نمایشنامهنویسی به‌روز باشند و از مسئولان کانون تقاضای برگزاری کلاس‌های جدی در حوزه نمایشنامهنویسی داشته باشند.
نوزدهمین دوره جشنواره هنرهای نمایش کودکان و نوجوانان صبح روز ۲۷ شهریور ۱۴۰۳ آغاز شد و عصر روز جمعه ۳۰ شهریور نیز با اهدای جوایز برگزیدگان در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون واقع در خیابان حجاب تهران به کار خود پایان می‌دهد.
