زردی نوزاد چیست؟ | نشانه‌ها، راه‌های درمان، خوراکی‌های مفید و عوارض درمان نشدن
اغلب ما کم و بیش با بیماری زردی نوزاد آشنایی داریم؛ اما تعداد کمی از ما می‌توانیم این بیماری را به طور کامل تشریح کرده و درباره آن صحبت کنیم. زردی نوزاد یک بیماری شایع است که درصد بسیاری از نوزادان را پس از تولد به خود درگیر می‌کند. یرقان یا زردی، بیماری ساده‌ای است که می‌توان به راحتی آن را درمان نمود و طی چند روز، اثرات آن را به راحتی ریشه کن کرد؛ اما قبل از آن بهتر است تا این بیماری را به خوبی شناسایی کنیم.
برای کسب اطلاعات کامل و جامع درباره زردی نوزاد و مشکلات آن، می‌توانید به سایت زردی طب مراجعه کنید. این سایت تمامی نکات مختلفی که درباره این بیماری وجود دارد را به شما توضیح داده و در نهایت نیز خدمات مناسبی را به مراجعه کنندگان ارائه می‌دهد. با استفاده از این سایت می‌توانید سلامت نوزاد خود را به راحتی تضمین کرده و بهترین روش‌های درمانی را برای آن استفاده کنید.
زردی نوزاد چیست؟
زردی را می‌توان شایع‌ترین بیماری در نوزادان دانست. بر اساس آمارهای ارائه شده، بیش از شصت درصد از نوزادانی که تازه متولد می‌شوند با بیماری زردی دست و پنجه نرم میکنند و اغلب آن‌ها نیز پس از گذشت هفته دوم، درمان می‌شوند. این بیماری به دلیل افزایش ماده‌ای به نام بیلی روبین در خون رخ می‌دهد.
در صورتی که پزشکان این بیماری را در نوزاد شما تشخیص دهند، روند درمان میتواند بین 2 روز تا بیش از 10 روز ادامه داشته باشد. این بازه زمانی میتواند بر اساس شدت حاد بودن بیماری، سن نوزاد و همچنین دیگر ویژگی‌های جسمانی بیشتر یا کمتر باشد.
دلیل بروز زردی در نوزادان چیست؟
گلبول‌های قرمز پس از نابودی و جایگزین شدن با گلبول‌های جدید، ماده‌ای به نام بیلی روبین ایجاد میکنند. این ماده به خودی خود آسیبی به بدن وارد نمی‌کند؛ اما افزایش آن میتواند تاثیرات منفی بسیاری را در مسیر گردش خون ایجاد کرده و به دیگر بخش‌های بدن آسیب بزند. کبد وظیفه دفع بیلی روبین را بر عهده دارد و به همین دلیل بیماری زردی در نوزادان و همچنین افرادی که کبد ناسالم دارند، بیش از دیگران رخ می‌دهد.
نوزادان در بدو تولد کبد ضعیفی دارند و به همین سبب نمی‌توانند بیلی روبین را به خوبی دفع کنند. اگر نوزاد شما به صورت نارس متولد شده باشد؛ احتمال ابتلا شدن او به زردی بیش از نوزادان دیگر خواهد بود و درمان آن نیز مستلزم زمان بیشتری خواهد بود.
علائم زردی نوزاد چیست؟
زردی در نوزادان میتواند علائم و نشانه‌های مختلف و گوناگونی داشته باشد. بدن نوزادان بسته به میزان مقاومت خود و همچنین شدت بیماری علائم مختلفی را بروز میدهند. وظیفه ما به عنوان والدین، این است که با مشاهده اولین علائم روند درمانی را آغاز نموده و تلاش کنیم تا با سرعت بخشیدن به مسیر درمان، از بروز مشکلات بیشتر حلوگیری نماییم.
برخی از مهم‌ترین علائم زردی خون در نوزادان را در ادامه با کمک یکدیگر بررسی می‌کنیم. توجه داشته باشید که در صورت وجود چند مورد از این نشانه‌ها، باید برای تشخیص زردی و شروع روند درمانی کوشا باشیم و نیازی نیست تا نوزادان تمامی این علائم را داشته باشند.
- زردی پوست نوزادان در نواحی شکم، صورت و دست و پا
- تب مکرر و قطع نشدن تب
- زرد بودن ناحیه سفید چشم
- بی‌قراری نوزاد و بی‌خوابی شبانه
- کم شدن اشتها
- خواب طولانی مدت در طول روز و عدم احساس گشنگی
- بی‌حالی نوزاد
علائم گفته شده تنها برخی از تمامی نشانه‌های ممکن هستند و احتمال مشاهده این علائم در نوزادان مبتلا به زردی بسیار بالا خواهد بود. توجه داشته باشید که این علائم پس از گذشت حداقل 1 روز از تولد نوزادان بروز پیدا میکنند و در اغلب موارد، قبل از ورود نوزاد به 14 روزگی از بین خواهند رفت.
چگونه حاد یا خفیف بودن زردی نوزاد را تشخیص دهیم؟
یکی از مسائل اصلی که والدین در این زمینه با آن درگیر هستند، این است که بتوانند میزان شدت بیماری را تشخیص دهند. تشخیص این نکته از اهمیت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود و می‌توان بر اساس آن روش‌های مناسب برای درمان را تشخیص داد.
با مشاهده دقیق علائم زردی و بررسی آن‌ها، تا حد زیادی می‌توان نسبت به شدت زردی نوزاد اطمینان حاصل نمود؛ اما در نهایت تنها راه مطمئن برای تعیین دقیق میزان زردی، انجام آزمایشات مربوطه خواهد بود. در صورتی که پوست نوزاد شما زردی زیادی داشته باشد و بخش سفید چشم نیز زرد باشد؛ می‌توان نسبت به حاد بودن وضعیت اطمینان حاصل کرد. بی‌قراری و تب نیز میتواند نشانه‌هایی از حاد بودن زردی در نوزادان باشد.
آزمایش‌های مربوطه به زردی نوزاد
همانطور که مطلع هستید، تشخیص زردی در نوزادان تنها با استفاده از آزمایش‌های تائید شده امکان دارد و نمی‌توان بر اساس مشاهده علائم به صورت قطعی این بیماری را تشخیص داد. دو روش جامع برای تشخیص این روش بیماری وجود دارد که در ادامه آن‌ها را با کمک یکدیگر بررسی می‌کنیم:
- استفاده از دستگاه بیلی روبین چک: راحت‌ترین روش برای کسب اطمینان نسبت به این بیماری، استفاده از دستگاه بیلی روبین چک خواهد بود. این وسیله بدون نیاز به نمونه گیری و بدون هرگونه دردی میتواند میزان زردی نوزاد را با تقریبی دقیق به ما اعلام کند. برای استفاده کافی است تا این دستگاه را بر روی پوست نوزاد قرار دهیم و سپس عدد نمایش داده شده بر روی صفحه نمایش، درجه زردی نوزاد را تعیین می‌کند.
- استفاده از تست خون: ممکن است در برخی از موارد پزشکان به دنبال راه دقیق‌تری برای تعیین درجه زردی نوزاد باشند. هرچند که دقت دستگاه بیلی روبین چک بسیار بالا است؛ اما ممکن است با خطا همراه باشد. استفاده از تست خون روشی است که دقت بالاتری داشته اما ممکن است برای کودک با درد کمی همراه باشد. در این روش میزان کمی خون از مچ پای کودک نمونه برداری می‌شود و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
نحوه درجه بندی زردی خون در نوزادان
پزشکان برای آن که بتوانند درجه بندی مناسبی برای زردی خون داشته باشند، بازه عددی مشخصی را تعریف میکنند. پس از اندازه گیری میزان بیلی روبین در خون نوزادان، عدد به دست آمده در جدول مشخصی قرار می‌گیرد. میزان حاد بودن این بیماری بر اساس سن نوزاد تعیین خواهد شد.
برای نوزادان 5 روزه، میزان بیلی روبین خون نباید بیشتر از 10 باشد. عدد 13 نشانگر زردی خون خفیف بوده و بالاتر بودن آن، نشان از شدت بیماری خواهد داشت. این عدد برای نوزادان 7 روزه باید کمتر از 10 باشد. در صورتی که زردی نوزاد شما عدد بالاتری از 20 داشته باشد، بهتر است تا برای ادامه مراحل درمانی نوزاد را در بیمارستان بستری کنیم.
راه‌های درمان زردی نوزاد
پس از آن که توانستیم زردی و میزان حاد بودن آن را به درستی شناسایی کنیم؛ زمان آن فرا می‌رسد تا به دنبال راه‌های درمان باشیم. در بسیاری از موارد زردی در نوزادان با مرور زمان درمان خواهد شد و نیازی به انجام مراحل درمانی نیست. در صورتی که زردی در مرحله‌ای بالاتر از خفیف باشد، بهتر است تا از روش‌های درمانی مختلفی برای آن استفاده کنیم.
به طور کلی راه‌های درمان زردی در نوزادان به دو دسته تقسیم می‌شود. در ادامه هر دو دسته را بررسی کرده و نکات مثبت و منفی هرکدام را برمی‌شماریم.
- درمان با استفاده از راه‌های سنتی و گیاهی: بدون شک اولین مواجه والدین با زردی استفاده از داروهای گیاهی و راه‌های خانگی خواهد بود. مصرف برخی از گیاهان توسط مادر و همچنین قرار دادن نوزاد در برابر نور خورشید از جمله مهم‌ترین راه‌های خانگی برای درمان زردی نوزاد محسوب می‌شوند.
- درمان با استفاده از دستگاه فتوتراپی: تنها روش مطمئن پزشکی برای رفع زردی نوزادان، استفاده از دستگاه فتوتراپی خواهد بود. این دستگاه میتواند زردی خون نوزادان را در زمان بسیار کوتاهی درمان کرده و از بروز هرگونه عوارض جانبی جلوگیری کند. شرکت زردی طب با اجاره دستگاه زردی نوزاد در کرج به بهبود سلامت نوزاد شما کمک شایانی خواهد کرد. علاوه بر دستگاه فتوتراپی، برخی از پزشکان استفاده از قطره مخصوص را نیز توصیه میکنند.
درمان زردی نوزاد با روش‌های سنتی مناسب‌تر است یا روش‌های پزشکی؟
یکی از سوالات رایج و مهم در زمینه درمان زردی نوزاد، این است که از کدام روش درمانی باید استفاده کنیم؟ آیا روش‌های سنتی می‌توانند برای درمان زردی نوزاد مفید باشند؟
برخی از روش‌هایی که توسط طب سنتی توصیه می‌شوند، برای درمان زردی نوزاد مناسب بوده و می‌توانند کمک بسیار زیادی به روند درمان زردی نوزاد داشته باشد. نکته بسیار مهم این است که انتخاب روش مناسب برای درمان، باید بر اساس وضعیت بدنی نوزاد و همچنین میزان شدت بیماری باشد. در صورتی که نوزاد شما به زردی خفیف مبتلا است، روش‌های سنتی انتخاب مناسبی برای شما خواهند بود.
در سمت دیگر داستان، زردی حاد و شدید تنها باید به وسیله دستگاه فتوتراپی درمان شود. این دستگاه عملکرد بسیار سریع‌تری داشته و عوارض کمتری نسبت به روش‌های دیگر خواهد داشت. پزشکان توصیه میکنند که در صورت کشف زود هنگام زردی، بلافاصله مراحل درمانی را با استفاده از این دستگاه آغاز کنیم. والدین عزیز می‌توانند به صورت همزمان از هر دو روش برای درمان کودک خود استفاده کنند؛ هرچند که باید این مسئله را با پزشک نوزاد در میان بگذاریم.
آیا استفاده از دستگاه فتوتراپی عوارض دارد؟
نگرانی والدین نسبت به دستگاه نور درمانی، میتواند آن‌ها را نسبت به استفاده از این دستگاه به شک انداخته و روند درمانی نوزاد را کند نماید. در صورتی که از دستگاه فتوتراپی به درستی استفاده شود و نکات مهم را در حین استفاده رعایت کنیم؛ هیچگونه خطری نوزاد را تهدید نخواهد کرد. در حقیقت این دستگاه عوارض بسیار کمتری نسبت به تمام روش‌های دیگر داشته و در عین حال، سریع‌ترین روش ممکن نیز به شمار می‌آید.
اگر شما هم جز آن دسته از والدین نگرانی هستید که می‌خواهید قبل از استفاده از دستگاه فتوتراپی، تمامی نکات را در نظر گرفته و از سلامت کودک خود اطمینان حاصل نمایید؛ بهتر است تا با پزشک خود در این زمینه مشورت نمایید. پزشکان می‌توانند بر اساس فاکتورهای مهم، ساعت استفاده از دستگاه را برای شما مشخص کنند.
نکات مهم هنگام استفاده از دستگاه فتوتراپی
پزشکان و پرستاران تمامی نکات مهم درباره استفاده از دستگاه نور درمانی را در مراکز پزشکی رعایت میکنند. برخی از افراد ترجیح میدهند تا با اجاره دستگاه، ادامه روند درمانی را در خانه طی کنند. در چنین مواردی بهتر است تا به دقت نکات مهم را بررسی و مطالعه کنیم. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین نکات استفاده از دستگاه فتوتراپی می‌پردازیم. رعایت این موارد میتواند بروز آسیب به کودک را تا حد بسیار زیادی کاهش داده و حتی آن را به صفر برساند.
- مدت زمان استفاده از دستگاه: در هیچ شرایطی نباید بیش از 2 ساعت از دستگاه به صورت مکرر استفاده کرد. نوزاد باید پس از 2 ساعت از دستگاه خارج شده و حداقل 30 دقیقه در بیرون دستگاه باشد. این زمان بر اساس تشخیص پزشک ممکن است به یک ساعت و سی دقیقه نیز کاهش پیدا کند.
- پوشش نوزاد: برهنه بودن نوزادان درون دستگاه، از نکات بسیار مهم و حیاتی محسوب می‌شود. استفاده از پوشک و چشم بند برای نوزادان الزامی است و باقی نواحی بدن نوزاد، باید در دسترس نور قرار بگیرد. قرار دادن نوزاد با لباس درون دستگاه، هیچگونه فایده درمانی نداشته و علاوه بر آن، میتواند برای کودک خطر آفرین باشد.
- تغذیه کودک درون دستگاه فتوتراپی: برخی از نوزادان بعد از قرار گرفتن درون دستگاه بی‌قراری کرده و به صورت مداوم گریه میکنند. برای رفع این مشکل بهتر است تا زمان شیردهی به نوزاد را تنظیم کرده و نوزاد را در فواصل استراحت تغذیه کنید. توجه به تغذیه نوزاد درون دستگاه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود و میتواند تاثیر به سزایی را بر روی رودن درمانی داشته باشد.
خوراکی‌های مفید برای درمان زردی نوزاد
هرچند که بهترین راه برای درمان زردی نوزاد استفاده از دستگاه نور درمانی است؛ اما در مواردی که بیماری در مراحل خفیف قرار دارد، استفاده از گیاه‌های مفید و خوراکی‌های درمانی میتواند روند بیماری را کند کرده و زردی را در مراحل اولیه درمان کند. توجه داشته باشید که افراط در مصرف این داروها خود میتواند منجر به بروز مشکلات دیگری شده و عوارض مختلفی داشته باشد
چند مورد از خوراکی‌های مفید را در ادامه با یکدیگر بررسی می‌کنیم و نحوه عملکرد آن‌ها را تا حد ممکن، توضیح می‌دهیم. این خوراکی‌ها نمی‌توانند جایگزین درمان‌های پزشکی و استفاده از دستگاه فتوتراپی باشند؛ اما استفاده از آن‌ها نیز بی‌فایده نخواهد بود.
- شیر خشت: استفاده از شیر خشت تاثیرات مثبت بسیاری را برای نوزادان مبتلا به زردی نوزاد خواهد داشت. یک نخود از گیاه شیر خشت را با آب جوش ترکیب کنید و سپس عصاره آن را در دو یا سه نوبت در روز مصرف کنید. مصرف عصاره شیر خشت برای نوزادان بسیار مفید بوده و میتواند سیستم ایمنی آن‌ها را در برابر زردی نوزاد مقاوم سازد.
- زنجبیل: زنجبیل داروی بسیار مفیدی برای درمان زردی نوزاد محسوب می‌شود و خواص آنتی اکسیدان آن، سبب کاهش چربی خون خواهد شد. استفاده از زنجبیل راه‌های مختلفی دارد و شما می‌توانید این ماده را همراه با چای یا آب جوش مصرف کنید. توجه داشته باشید گه افراط در استفاده از زنجبیل مشکلات مختلفی را به همراه خواهد داشت.
- غلات کامل: مصرف غلات کامل پیش از تولد نوزاد و در دوران بارداری، میتواند از بروز این مشکل جلوگیری کند. علاوه بر این مسئله مصرف غلات کامل در دوران شیردهی مواد مغذی موجود در شیر مادر را افزایش داده و کمک شایانی به روند درمانی نوزاد خواهد داشت.
- ویتامین D، C و آهن: مادران باید در دوران بارداری به تغذیه خود توجه کافی داشته باشند و ویتامین‌های مختلف را به بدن خود برسانند. تحقیقات علمی ثابت نموده که اغلب مادرانی که ویتامین‌های بدن آن‌ها تکمیل است، می‌توانند از ابتلای نوزاد خود به زردی جلوگیری کنند و یا در صورتی که نوزاد به این بیماری مبتلا شود، احتمال تشدید آن بسیار پائین خواهد بود.
علاوه بر خوراکی‌های گفته شده، مواد مغذی بسیاری وجود دارند که می‌توانید با مصرف آن‌ها، سلامت خود و فرزند دلبندتان را تا حد بسیار زیادی تضمین کنید.
مواد خوراکی مضر برای زردی نوزاد
همانطور که برخی از خوراکی‌ها می‌توانند به روند درمان کمک کرده و وضعیت سلامت نوزاد را بهبود دهند؛ برخی از مواد خوراکی نیز ممکن است شرایط را برای درمان سخت‌تر کرده و مشکلات والدین و همچنین نوزاد را دو چندان کنند. در ادامه این مواد را معرفی می‌کنیم و بهتر است تا مادر از خوردن این خوراکی‌ها تا حد ممکن پرهیز کنند. این مسئله اهمیت بسیار بالایی داشته و میتواند روند درمان را به کلی تغییر دهد.
- انواع ماهی‌ها: مصرف ماهی به دلیل وجود مقدار بسیار بالای جیوه در آن، به مادران شیرده توصیه نمی‌شود و بهتر است تا حد ممکن از مصرف این ماده اجتناب کنید.
- نوشیدنی‌های حاوی کافئین: نوشیدنی‌هایی که در ترکیبات آن‌ها از کافئین استفاده شده باشد؛ برای کودک و همچنین مادر مفید خواهد بود. مصرف کافئین میتواند مادران را با خطر کم خونی و همچنین افزایش ضربان قلب مواجه کند.
- الکل: الکل میتواند آسیب‌های بسیاری را به کبد وارد کند و این آسیب‌ها در دوران بارداری و شیردهی، بسیار بیشتر خواهند بود. استفاده از الکل حتی به مقدار کم، سلامت کودک را به خطر انداخته و منجر به افزایش میزان زردی خواهد شد.
عوارض درمان نشدن زردی نوزاد چیست؟
زردی نوزاد میتواند بیماری گول زننده‌ای باشد. شیوع بسیار زیاد آن در میان نوزادان سبب شده تا بسیاری از افراد، میزان خطر آن را درک نکنند. درصد بسیار بالایی از نوزادان مبتلا به زردی نوزاد، پس از گذشت چند روز بهبود پیدا میکنند؛ اما در صورتی که نوزاد زردی شدید داشته باشد، باید برای جلوگیری از بروز عوارض بیشتر مراحل درمانی را در سریع‌ترین زمان ممکن آغاز کنیم.
برخی از عوارض درمان نشدن زردی نوزاد میتواند عوارض موقتی باشد. به عنوان مثال ممکن است نوزادان بی‌قراری بیشتری داشته باشند و نفس کشیدن آن‌ها دچار مشکل شود. از سوی دیگر برخی از نوزادان به دلیل تشدید زردی به اختلال در عملکرد ماهیچه دچار شده و نمی‌توانند دوران کودکی راحتی را بگذرانند.
مهم‌ترین آسیب عدم درمان زردی، آسیب‌های مغزی خواهد بود. در صورتی که بیلی روبین در خون نوزادان افزایش پیدا کند و بتواند راه خود را به مغز باز کند، سبب بروز معلولیت و فلج مغزی برای نوزاد خواهد شد. فلج مغزی ناشی از یرقان، درمان پذیر نخواهد بود و تنها راه جلوگیری از این اتفاق، درمان به موقع و مناسب این بیماری خواهد بود.
چگونه از ابتلا نوزاد به زردی جلوگیری کنیم؟
تمامی نکات مهم و ریز و درشتی که درباره زردی نوزاد وجود دارد را با یکدیگر بررسی کردیم. اگر بتوانیم تا حد ممکن از ابتلا نوزاد خود به زردی نوزاد پیشگیری کنیم، زندگی راحت‌تری را برای خود و نوزادمان رقم بزنیم. هرچند که راه‌های ارائه شده نمی‌توانند به طور قطعی از زردی نوزاد پیشگیری کنند؛ اما رعایت آن‌ها بدون فایده نخواهد بود و تاثیرات مثبت بسیار زیادی را ایجاد خواهد کرد.
- مصرف میوه‌ها و سبزیجات در دوران بارداری
- نوشیدن آب کافی در طول روز
- پرهیز از خوردن خوراکی‌های مضر مانند قهوه، ماهی و … .
- مصرف مکمل‌‌های مختلف در دوران بارداری طبق دستور پزشک
- رعایت برنامه غذایی سالم و مشورت با پزشک تغذیه در دوران بارداری و شیردهی
سخن نهایی
هر مادری به دنبال آن است تا کودک خود را سالم و سرحال مشاهده کند و در مواقع بیماری، تمام تلاش آن‌ها برای درمان کودک خواهد بود. زردی نوزاد هرچند که بیماری خطرناکی نیست، اما عدم درمان به موقع سبب بروز آسیب‌های دائمی به کودک شده و میتواند اوقات بسیار سختی را برای خانواده رقم بزند.
اگر نگران نوزاد خود هستید و می‌خواهید تا سلامتی را برای او به ارمغان آورید، می‌توانید به مراکز پزشکی معتبر و سایت‌های با تجربه اعتماد کنید. سایت زردی طب پاسخ‌های صحیحی برای تمامی سوالات شما خواهد داشت و میتواند به تنهایی، مشکلات بسیاری را از روی دوش والدین بردارد. این سایت یکی از بهترین مراجع در زمینه زردی نوزاد بوده و شما می‌توانید با اعتماد به این سایت، مسیر درمان را کوتاه و لذت بخش کنید.
سوالات متداول
- چرا نوزادان به زردی مبتلا می‌شوند؟
زردی به علت تجمع بیلی روبین در خون و عدم توانایی کبد در دفع آن ایجاد می‌شود. - آیا زردی نوزادان بیماری خطرناکی است؟
در صورتی که زردی به سرعت درمان شود، خطری نوزاد را تهدید نخواهد کرد. - بهترین روش برای درمان زردی نوزاد کدام است؟
دستگاه فتوتراپی بهترین راه ممکن برای درمان بیماری زردی در نوزادان خواهد بود.