سویه تاریک مدیتیشن و ذهن‌آگاهی که از آن بی خبرید!
راهنماتو-از آنجایی که ذهن‌آگاهی عملی است که می‌توانید به صورت رایگان در خانه تمرین کنید، اغلب به نظر می‌رسد که دارویی بی‌نقص برای استرس و مشکلات سلامت روان است.
به گزارش راهنماتو، ذهن‌آگاهی نوعی مدیتیشن مبتنی بر مکتب بودایی است که در آن تمرکز روی آگاهی بر چیزی است که هم‌اکنون حس می‌کنید، به آن فکر می‌کنید یا در لحظه حال احساس می‌کنید.
اولین شواهد ثبت شده از ذهن‌آگاهی که در هند کشف شده به 1500سال قبل باز می‌گردد. کتاب مقدس مدیتیشن Dharmatrāta که توسط جامعه بودایی‌ها نوشته شده است، شامل توصیف‌های مختلفی از تمرینات و گزارش‌هایی از علائم افسردگی و اضطراب است که می‌تواند بعد از مدیتیشن رخ دهد.
این کتاب همچنین به جزئیات ناهنجاری‌های شناختی مرتبط با اپیزودهای روان‌پریشی، تجزیه شخصیت و اختلال مسخ (زمانی که مردم احساس می‌کنند جهان “واقعی” نیست) می‌پردازد.
در هشت سال گذشته، موجی از تحقیقات علمی در این زمینه افزایش پیدا کرده است. این مطالعات نشان می‌دهند که اثرات نامطلوب مدیتیشن و ذهن‌آگاهی کم نیستند.
یک مطالعه در سال ۲۰۲۲، با استفاده از نمونه‌ای از ۹۵۳ نفر در آمریکا که به طور منظم مدیتیشن می‌کردند، نشان داد که بیش از ۱۰ درصد از شرکت‌کنندگان اثرات نامطلوبی را تجربه کرده‌اند که تأثیر منفی قابل‌توجهی بر زندگی روزمره آنها داشته و حداقل به مدت یک ماه ادامه داشته است.
بر اساس مروری بر بیش از ۴۰ سال تحقیق که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، رایج‌ترین اثرات نامطلوب اضطراب و افسردگی است. این اثرات با علائم روان‌پریشی یا توهمی، تجزیه شخصیت یا اختلال مسخ، و ترس یا وحشت همراه هستند.
تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که اثرات نامطلوب می‌توانند برای افرادی که قبلاً مشکلات سلامت روان نداشته‌اند و برای کسانی که تنها مواجهه بسیار متعادلی با مدیتیشن داشته‌اند، رخ دهد و می‌تواند به علائمی ماندگار منجر شود.
جهان غرب نیز برای مدت طولانی درباره این اثرات نامطلوب شواهدی عرضه کرده است.
در سال ۱۹۷۶، آرنولد لازاروس، یک چهره کلیدی در جنبش علم شناختی-رفتاری، گفت که مدیتیشن، زمانی که به طور آشفته استفاده شود، می‌تواند مشکلات جدی روان‌پزشکی مانند افسردگی، تحریک‌پذیری و حتی فروپاشی اسکیزوفرنی ایجاد کند.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ذهن‌آگاهی می‌تواند بهبود سلامت روانی افراد را تسهیل کند. مشکل این است که مربیان ذهن‌آگاهی، ویدئوها، برنامه‌ها و کتاب‌ها به ندرت به مردم درباره اثرات بالقوه نامطلوب ذهن‌آگاهی هشدار می‌دهند.
رونالد پرسر، استاد مدیریت و معلم بودایی، در کتاب خود “McMindfulness” که در سال ۲۰۲۳ منتشر شد، نوشت که ذهن‌آگاهی به نوعی “معنویت سرمایه‌داری” تبدیل شده است.
تنها در آمریکا، ارزش مدیتیشن ۲.۲ میلیارد دلار (۱.۷ میلیارد پوند) است. و افراد برجسته در صنعت ذهن‌آگاهی باید از مشکلات مدیتیشن آگاه باشند.
جان کابات-زین، یکی از چهره‌های کلیدی پشت جنبش ذهن‌آگاهی، در مصاحبه‌ای با گاردین در سال ۲۰۱۷ اذعان کرد که “۹۰ درصد تحقیقات [در مورد تأثیرات مثبت ذهن‌آگاهی] ضعیف است”.
متعهدان به ذهن‌آگاهی، اشتیاقی ایمان‌گونه به قدرت ذهن‌آگاهی در تغییر دادن افراد و تاریخ بشریت دارند. حتی بی‌خدایان و لاادری‌هایی که ذهن‌آگاهی را تمرین می‌کنند، باور دارند که این آداب قدرت ایجاد و افزایش صلح و شفقت در جهان را دارد.
بحث رسانه‌ای در مورد ذهن‌آگاهی نیز تا حدودی نامتوازن بوده است.
نتایج گران‌ترین تحقیقی که تاکنون روی اثرات مدیتیشن انجام شده است (با بودجه‌ای در حدود 8میلیون دلار که توسط موسسه خیریه تراست تأمین شد)، و در سال 2022 منتشر شد، بازتابی در رسانه‌ها نداشت. این تحقیقات که با آزمودن 8000 کودک بین سنین 11 تا 14سال در 84 مدرسه در انگلستان در بین سال‌های 2016 تا 2018 انجام شد، نشان داد که ذهن‌آگاهی نتوانست سلامتی ذهنی این کودکان را در مقایسه با گروه کنترل افزایش دهد و حتی در جاهایی برای بعضی خطراتی داشت.
پیامدهای اخلاقی
آیا اخلاقی است که برنامه‌های ذهن‌آگاهی بفروشیم، به مردم کلاس‌های مدیتیشن بیاموزیم یا حتی از ذهن‌آگاهی در عمل بالینی استفاده کنیم بدون اینکه به اثرات نامطلوب آن اشاره کنیم؟ با توجه به شواهدی که نشان می‌دهند این اثرات چقدر متنوع و رایج هستند، پاسخ باید منفی باشد.
با این حال، بسیاری از مربیان مدیتیشن و ذهن‌آگاهی معتقدند که این تمرینات فقط می‌توانند مفید باشند و از پتانسیل اثرات نامطلوب آن آگاهی ندارند.
رایج‌ترین روایتی که از افرادی که اثرات نامطلوب مدیتیشن را تجربه کرده‌اند، می‌شنویم این است که معلمان آنها را باور نمی‌کنند. معمولاً به آنها گفته می‌شود که اگر به مدیتیشن ادامه دهند آن اثرات از بین خواهند رفت.
تحقیقات در مورد چگونگی انجام ایمن مدیتیشن تازه آغاز شده است، که به این معناست که هنوز توصیه‌های واضحی برای ارائه به مردم وجود ندارد.
اما منابعی وجود دارند که مردم می‌توانند برای آگاهی از این اثرات نامطلوب از آنها استفاده کنند. این منابع شامل وبسایت‌هایی است که اثرات نامطلوب مدیتیشن و ذهن‌آگاهی را برجسته می‌کنند.
اگر قرار است از مدیتیشن به عنوان ابزاری برای رفاه یا درمان استفاده شود، عموم مردم باید از پتانسیل آن برای آسیب مطلع شوند.
عاطفه رضوان نیا
