پول الکترونیکی چیست و چه تفاوتی با ارزهای دیجیتال دارد؟
پول الکترونیکی چیست؟ در دنیای مالی امروز که همه چیز به سمت الکترونیکی و دیجیتال شدن می‌رود، نقش مهمی پیدا کرده و پول کاغذی هم از این قاعده جدا نیست. پول الکترونیکی یا E-Money نوعی پول دیجیتال است که به شما این امکان را می‌دهد تا معاملات خود را به صورت الکترونیکی و بدون نیاز به پول نقد انجام دهید. احتمالا بسیاری از شما با ارزهای دیجیتال آشنایی دارید و ممکن است آن را با پول الکترونیکی یکی بدانید، اما هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند که نیاز به توضیح بیشتری دارد.
در این مقاله، قصد داریم به بررسی این تفاوت‌ها بپردازیم، با هم به دنیای پول الکترونیکی و ارزهای دیجیتال نگاهی عمیق‌تر بیندازیم.
پول الکترونیکی چیست؟
بانک مرکزی اروپا پول الکترونیک را به این شکل تعریف میکند:
«پول الکترونیکی یا E-Money به نوعی از پول دیجیتال گفته می‌شود که به ما این امکان را می‌دهد تا معاملات خود را به صورت آنلاین و بدون نیاز به پول نقد انجام دهیم.» این نوع پول، نمایانگر دیجیتالی از ارزهای فیات است و به افراد و کسبوکارها کمک میکند تا به راحتی و سریعاً تراکنش‌های مالی خود را انجام دهند.
با استفاده از پول الکترونیکی، شما می‌توانید ارزش پول خود را به صورت دیجیتال ذخیره کنید و از طریق پلتفرم‌های مختلف پرداخت کنید. این پول می‌تواند بر روی کارت‌های پرداخت بارگذاری شود، در کیف‌پول‌های دیجیتال نگهداری شود یا در حساب‌های بانکی شما موجود باشد. این ویژگی‌ها باعث شده‌است که پول الکترونیکی برای خرید کالا و خدمات، انجام پرداخت‌های فرد به فرد و حتی انتقال پول به خارج از کشور بسیار مناسب باشد.
مزایای پول الکترونیکی چیست؟
یکی از مزایای اصلی پول الکترونیکی، سرعت و کارایی بالای آن در انجام معاملات است. شما می‌توانید در عرض چند ثانیه و با چند کلیک، پرداخت‌های خود را انجام دهید. پول الکترونیک زیر نظر مقامات مالی کشورها قرار دارد، پس می‌توانید با خیال راحت و اطمینان از امنیت بالای آن، این نوع پول را جایگزین پول‌های کاغذی خود کنید.
برخلاف ارزهای دیجیتال مثل بیت کوین و اتریوم که غیرمتمرکز هستند و می‌توانند خارج از سیستم‌های بانکی سنتی عمل کنند، پول الکترونیکی معمولاً توسط موسسات مالی معتبر صادر و تنظیم می‌شود. این نظارت قانونی به ایجاد اعتماد در بین مصرف‌کنندگان کمک میکند و اطمینان می‌دهد که تراکنش‌ها قابل ردیابی و تأیید هستند.
پول الکترونیکی به عنوان یک جایگزین مطمئن برای پول نقد در دنیای دیجیتال امروز شناخته می‌شود و به ما این امکان را می‌دهد که به راحتی و با اطمینان بیشتری در معاملات مالی خود از آن‌ها استفاده کنیم.
بیشتر بخوانید: بیت کوین چیست؟
پول الکترونیکی چگونه کار میکند؟
برای استفاده از پول الکترونیکی شما باید اول پول نقد به یک حساب دیجیتال واریز کنید. برای داشتن این حساب‌ها می‌توانید از پلتفرم‌های پی پال (PayPal) یا ونمو (Venmo) استفاده کنید. این پلتفرم‌ها به عنوان واسطه عمل می‌کنند و انتقال وجه، پرداخت‌های خرید و دریافت پول را از طریق شبکه‌های آنلاین امن را در اختیار شما می‌گذارند. به این ترتیب، می‌توانید به راحتی و با چند کلیک پول را ارسال و دریافت کنید.
بیشتر بخوانید: پی پال چیست؟
تراکنش‌ها از طریق شبکه‌هایی مثل ویزا (Visa) یا مسترکارت (MasterCard) پردازش می‌شوند و ایمنی انتقال وجه بین حساب‌ها را تامیین می‌کنند. این شبکه‌ها به کاربران این اطمینان را می‌دهند که اطلاعات مالی آن‌ها در حین انجام تراکنش‌ها محافظت شده و امن باقی می‌ماند.
نقش مؤسسات پول الکترونیکی (EMIs)
مؤسسات پول الکترونیکی (EMIs)، پول الکترونی را صادر می‌کنند و اطمینان حاصل می‌کنند که تمامی تراکنش‌ها امن و درست انجام شوند. در واقع EMIs، ارائه‌دهندگان خدمات مالی دیجیتال هستند که خدمات متنوعی از جمله انتقال وجه و پردازش پرداخت‌های آنلاین را ارائه می‌دهند. در بسیاری از کشورها، EMIs باید توسط نهادهای نظارتی تأیید شوند و طبق قانون و مقررات آن‌ها عمل می‌کنند.
امنیت و انعطاف‌پذیری در تراکنش‌ها
یکی از مزایای پول الکترونیکی، امنیت و انعطاف‌پذیری بالای است. بر خلاف تراکنش‌های نقدی، تراکنش‌ها در پول الکترونیک به صورت آنی و آنلاین انجام می‌شوند. سیستم‌های پول الکترونیکی سوابق دقیقی از تمامی تراکنش‌ها نگهداری می‌کنند و پیگیری پرداخت‌ها و جلوگیری از تقلب را آسان‌تر میکند.
همین ویژگی‌ها باعث شده تا پول الکترونیکی یک جایگزین امن، کارآمد و انعطاف‌پذیر برای پول نقد باشد. با توجه به تغییرات مثبتی که ای مانی در دنیای معاملات امروز ایجاده کرده، افراد و کسبوکارها می‌توانند با سرعت بیشتری فرایند‌های مالی را انجام دهند.
انواع پول الکترونیکی چیست؟
پول الکترونیکی به دو نوع پول الکترونیکی سخت و پول الکترونیکی نرم تقسیم‌بندی می‌شود. پول الکترونیکی سخت معمولاً برای معاملات کلان‌تر استفاده می‌شود و پول الکترونیکی نرم برای معاملات خرد.
با این دو نوع پول الکترونیکی بیشتر آشنا شویم:
پول الکترونیکی سخت
پول الکترونیکی سخت به تراکنش‌هایی گفته می‌شود که پس از پردازش، غیرقابل برگشت هستند. به این معنا که پس از انجام یک پرداخت، امکان تغییر یا لغو آن وجود ندارد. در واقع این امر باعث می‌شود تراکنش‌ها از امنیت بسیار بالایی برخوردار باشد. پول الکترونیکی سخت برای معاملاتی که به نهایی بودن و قطعیت نیاز دارند، مثل معاملات بزرگ تجاری یا انتقال‌های بین‌المللی استفاده می‌شود.
تراکنش‌های پول الکترونیکی سخت معمولاً از طریق سیستم‌های بانکی پردازش می‌شوند که سطح بالایی از امنیت و اطمینان را تضمین میکند. به دلیل ویژگی غیرقابل برگشت بودن این نوع پول، هر دو طرف معامله اطمینان دارند که پرداخت نهایی است و بازگشت آن امکان‌پذیر نیست پس معامله به راحتی و در امنیت بالا انجام شده‌است.
پول الکترونیکی نرم
پول الکترونیکی نرم انعطاف‌پذیری بیشتری دارد. کاربران امکان دارند تا تراکنش‌ها را بعد از زمانی که شروع به انجام آن کردند برگردانند یا تغییر دهند. این نوع پول الکترونیکی بیشتر برای تراکنش‌های خرد و روزمره یعنی زمانی که می‌خواهید خرید کوچکی انجام بدهید یا برای شخصی پول انتقال بدهید مفید است. در استفاده‌های روزمره ممکن است در تراکنش‌ها نیاز به بازگشت پول یا اصلاح انتقال پول باشد که پول الکترونیکی نرم به شما این امکان را می‌دهد.
پول الکترونیکی نرم معمولاً در کیف‌پول‌های دیجیتال و خدمات پرداخت مثل پی پال (PayPal) یا اپلیکیشن‌های بانکداری موبایل استفاده می‌شود. پول الکترونیکی نرم کنترل بیشتری بر امور مالی خود به کاربران می‌دهد و به همین دلیل بهترین انتخاب برای معاملات شخصی و کوچک است.
ویژگی‌های پول الکترونیکی
پس متوجه شدیم که پول الکترونیکی به دلیل قابلیت‌های منحصر به فرد خود، مثل امنیت بالا، سرعت در تراکنش‌ها و دسترسی آسان،در میان کاربران محبوب است. در این قسمت با جزییات بیشتری ویژگی‌های کلیدی پول الکترونیکی را بررسی می‌کنیم:
ذخیره‌سازی دیجیتال: پول الکترونیکی به‌صورت دیجیتال ذخیره می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود که کاربران بتوانند وجوه خود را روی دستگاه‌های الکترونیکی یا پلتفرم‌های ابری نگهداری کنند. با این کار، دسترسی به وجوه و مدیریت آن‌ها آسان‌تر می‌شود.تراکنش‌های آنی: تراکنش‌ها می‌توانند به صورت آنی انجام شوند. با این ویژگی برخلاف روش‌های بانکی که ممکن است چند روز طول بکشد، با چند کلیک در لحظه تراکنش انجام می‌شود.دسترسی جهانی: پول الکترونیکی به شما این امکان را می‌دهد که به راحتی و بدون دردسر، معاملات بین‌المللی انجام دهید.
ویژگی‌های امنیتی: رمزگذاری پیشرفته و پروتکل‌های امنیتی از پول الکترونیکی در برابر تقلب و دسترسی غیرمجاز محافظت می‌کنند. هزینه‌های پایین‌تر تراکنش: معمولاً، تراکنش‌های الکترونیکی هزینه‌های کمتری نسبت به روش‌های سنتی بانکی دارند.کاربرپسند: کارکردن با پلتفرم‌های پول‌الکترونیکی با توجه به نیازهای کاربران طراحی شده و بسیار راحت و آسان است. ادغام با خدمات مالی: پول الکترونیکی به راحتی می‌تواند با خدمات مالی مختلف، مثل ابزارهای بودجه‌بندی، پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری و درگاه‌های پرداخت، ادغام شود. با این ویژگی می‌توانید در مدیریت مالی کلی هم به راحتی از این نوع پول استفاده کنید.
مزایا و معایب پول الکترونیکی
درست است که پول الکترونیکی راحتی و کارایی معاملات را افزایش می‌دهد، اما چالش‌هایی وجود دارد که بهتر است قبل از استفاده از این نوع پول آن‌ها را بشناسیم.
مزایای پول الکترونیکی
راحتی: هر زمان و در هر مکانی که بخواهید، می‌توانید به راحتی معاملات خرد و کلان خود را انجام دهید.سرعت در تراکنش‌ها: تراکنش شما در کمترین زمان ممکن به صورت آنی انجام می‌شود.هزینه‌های پایین‌تر: پول الکترونیک، هزینه‌های تراکنش شما را به حداقل می‌رساند، پس انتخابی به صرفه برای معاملات خرد و کلان شما خواهد بود.امنیت بالا: امنیت پول الکترونیک بسیار بالاست. پول‌ها رمزگذاری و افراد احراز هویت می‌شوند. در بستر قوانین تایید شده با اطمینان خاطر می‌توانید، معاملات خود را انجام دهید.نگهداری سوابق دیجیتال: هر زمان که بخواهید می‌توانید به سوابق و تاریخچه تراکنش‌ها دسترسی داشته‌باشید. در نتیجه به راحتی می‌توانید مدیریت امور مالی مورد نظرتان را انجام دهید.
معایب پول الکترونیکی
وابستگی به فناوری: برای استفاده از پول الکترونیکی باید به گوشی موبایل هوشمند یا لپ‌تاپ و اینترنت دسترسی داشته باشید. پس اگر در مکانی باشید که اینترنت نداشته باشید با مشکل مواجه می‌شوید.خطر تهدیدات سایبری: درست است که این نوع پول از امنیت بالایی برخوردار است، اما مثل دیگر اطلاعات آنلاین، متاسفانه امکان حملات سایبری نیز وجود دارد.احتمال کلاهبرداری: همچنین ممکن است در معرض کلاهبرداری‌های آنلاین قرار بگیرید. برای جلوگیری از این امر همیشه حواستان باشد که فریب شرکت‌های قلابی را نخورید.نگرانی‌های حریم خصوصی: بر خلاف معاملات نقدی، پول الکترونیکی یک ردپای دیجیتال دارد. قابلیت ردیابی همان‌طور که در برخی موارد به کار می‌آید اما نگرانی‌هایی برای حریم خصوصی استفاده‌کننده‌ها هم به وجود می‌آورد.محدودیت‌های زیرساختی: در برخی از مناطق، زیرساخت‌های لازم برای انجام معاملات پول الکترونیکی ممکن است وجود نداشته باشد.
ارزهای دیجیتال چیست؟
حالا که با پول الکترونیک و ساز و کارش آشنا شدیم، بیایید به معرفی ارزهای دیجیتال بپردازیم تا تفاوتشان با یکدیگر را بهتر درک کنیم.
ارزهای دیجیتال نوعی از پول هستند که به صورت الکترونیکی وجود دارند و تقریبا هیچ نسخه فیزیکی مانند سکه یا اسکناس ندارند. این ارزها با علم رمزنگاری طراحی شده‌اند و یکی از ویژگی‌های اساسی آن‌ها غیرمتمرکز بودن است. در واقع ارزهای دیجیتال تحت کنترل هیچ نهاد یا دولتی نیستند و تراکنش‌های آن‌ها از طریق شبکه‌های توزیع‌شده انجام می‌شود.
از این نوع ارزها برای معاملات مختلف، از خرید کالا و خدمات گرفته تا انتقال ارزش و تجارت در بازارهای مالی، استفاده می‌کنند. ارزهای دیجیتال به پول‌های فیزیکی نیازی ندارند و ارزش خود را از تقاضا و عرضه در بازار می‌گیرند. با افزایش پذیرش عمومی، ارزهای دیجیتال به عنوان یک ابزار مالی نوین در حال تبدیل شدن به بخشی جدایی‌ناپذیر از اقتصاد مدرن هستند.
بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال چیست؟
پول الکترونیکی چه تفاوتی با ارزهای دیجیتال دارد؟
پول الکترونیکی و ارزهای دیجیتال تفاوت‌های اساسی دارند: از ساختار مدیریت و روش‌های ذخیره و انتقال گرفته تا امنیت و کاربردها. در این قسمت هر کدام از تفاوت‌ها را بررسی خواهیم کرد.
ساختار مدیریت
پول الکترونیکی (E-money) معمولاً توسط موسسات مالی یا موسسات خاصی به نام EMI صادر و تنظیم می‌شود. این نهادها بر رعایت قوانین مالی و حفاظت از وجوه شما نظارت می‌کنند. در واقع، پول الکترونیکی معمولاً به ارزهای فیات وابسته است و به همین دلیل ارتباط مستقیمی با پول‌های سنتی دارد که توسط دولت‌ها صادر می‌شود.
اما ارزهای دیجیتال می‌توانند در دو دسته کلی قرار بگیرند: متمرکز و غیرمتمرکز. ارزهای دیجیتال متمرکز، مانند CBDCها، توسط بانک‌های مرکزی کشورها صادر و تنظیم می‌شوند و به عنوان پول قانونی شناخته می‌شوند. در مقابل، ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز، مثل بیت کوین، بر پایه فناوری بلاک چین عمل می‌کنند و هیچ نهاد مرکزی برای کنترل آن‌ها وجود ندارد.
نحوه ذخیره و انتقال
پول الکترونیکی در کیف پول‌های دیجیتال یا حساب‌های مدیریت‌شده توسط EMIها نگهداری می‌شود. یعنی شما می‌توانند وجوه خود را به این حساب‌ها واریز کنید و از آن‌ها برای انجام تراکنش‌ها استفاده کنید. انتقالات معمولاً سریع و آسان هستند و می‌توانند از طریق روش‌های مختلف پرداخت الکترونیکی، مثل اپلیکیشن‌های موبایل یا بانکداری آنلاین، انجام شوند.
اما ارزهای دیجیتال در کیف پول‌های دیجیتالی ذخیره می‌شوند که می‌توانند نرم‌افزاری (مثل اپلیکیشن‌های موبایل) یا سخت‌افزاری (مثل کیف پول‌های سخت‌افزاری) باشند. انتقال این ارزها معمولاً با فناوری بلاک چین انجام می‌شود. یعنی تراکنش‌ها به صورت مستقیم بین کاربران انجام می‌شود.
امنیت و کنترل
تراکنش‌های پول الکترونیکی علاوه بر این‌که رمزگذاری شده‌است، نظارت قانونی هم دارند. وجوه شما تحت پروتکل‌های امنیتی موسسات مالی حفظ می‌شود، به همین خاطر معمولاً از حمایت‌های قانونی بهره‌مند می‌شوید.
اما ارزهای دیجیتال، به ویژه ارزهای غیرمتمرکز، از تکنیک‌های رمزنگاری برای تأمین امنیت تراکنش‌ها و کنترل تولید واحدهای جدید استفاده می‌کنند. این روش‌ها امنیت بالایی دارند، اما شما را در معرض خطراتی مثل هک و تقلب قرار می‌دهند، به خصوص اگر اقدامات لازم برای امن نگه‌داشتن کیف پول‌های دیجیتال خود را رعایت نکنید.
کاربردها
پول الکترونیکی بیشتر برای معاملات روزمره مثل خریدهای آنلاین، پرداخت قبوض و انتقال پول استفاده می‌شود. در واقع می‌تواند جایگزین مناسب و راحتی از پول کاغذی برای انجام تراکنش‌ها در زندگی روزمره باشد.
در مقابل، ارزهای دیجیتال کاربردهای گسترده‌تری دارند. علاوه بر استفاده در معاملات عادی و روزانه، این ارزها به عنوان دارایی‌های سرمایه‌گذاری هم شناخته می‌شوند. شما می‌توانید در برنامه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi)، قراردادهای هوشمند و خدمات مختلف از آن استفاده کنید. مثلا، از آن‌جایی که ارزهای دیجیتال می‌توانند در صرافی‌ها معامله شوند، گزینه‌ی مناسبی برای اهداف سرمایه‌گذاری هم هستند.
به طور کلی، در حالی که پول الکترونیکی و ارزهای دیجیتال هر دو به عنوان اشکال دیجیتالی از ارز شناخته می‌شوند، اما در جنبه‌های مختلفی مثل مدیریت، ذخیره، امنیت و کاربردها تفاوت‌های قابل توجهی دارند.
بیشتر بخوانید: قرارداد هوشمند چیست؟ Smart Contract چطور کار میکند؟
سوالات متداول
آیا پول الکترونیکی و ارز دیجیتال یکسان هستند؟
نه، این دو با هم متفاوت هستند. پول الکترونیکی توسط موسسات مالی مشخص صادر و کنترل می‌شود، اما ارزهای دیجیتال (مخصوصاً نوع غیرمتمرکز آن) تحت کنترل هیچ نهاد خاصی نیستند.
انواع پول الکترونیکی کدامند و چه تفاوتی با هم دارند؟
پول الکترونیکی به دو نوع سخت و نرم تقسیم می‌شود. پول الکترونیکی سخت غیرقابل برگشت است و برای معاملات کلان استفاده می‌شود، اما پول الکترونیکی نرم قابل برگشت است و برای معاملات خرد کاربرد دارد.
امنیت پول الکترونیکی چگونه تامین می‌شود؟
امنیت پول الکترونیکی از طریق رمزگذاری پیشرفته، پروتکل‌های امنیتی و نظارت قانونی تامین می‌شود. همچنین موسسات EMI بر تراکنش‌ها نظارت می‌کنند.
مزایای اصلی استفاده از پول الکترونیکی چیست؟
مهمترین مزایا شامل سرعت بالا در تراکنش‌ها، هزینه‌های پایین‌تر نسبت به روش‌های سنتی، دسترسی جهانی، امنیت بالا و امکان نگهداری سوابق دیجیتال است.
جمع‌بندی
در پایان، می‌توان گفت که پول الکترونیکی و ارزهای دیجیتال هر دو به عنوان ابزارهای نوین مالی در دنیای امروز نقش مهمی دارند. اما تفاوت‌های کلیدی در ساختار و کاربردهای آن‌ها وجود دارد. پول الکترونیکی به عنوان نماینده دیجیتال ارزهای فیات، تحت نظارت موسسات مالی قرار دارد و برای انجام معاملات روزمره بسیار مناسب است. در مقابل، ارزهای دیجیتال با استفاده از فناوری بلاک چین و بدون نیاز به نهاد مرکزی، آزادی بیشتری را در تراکنش‌ها فراهم می‌کنند. شما همیشه می‌توانید از ارزهای دیجیتال به عنوان دارایی برای سرمایه‌گذاری استفاده کنید.
در این مقاله‌ی ارز دیجیتال، به بررسی این دو مفهوم پرداختیم تا درک بهتری از ویژگی‌ها و کاربردهای آن‌ها در زندگی مالی خود داشته باشید.
