چاقی در بین ایرانی‌ها؛ آمارهای نگران‌کننده و هشدارآمیز
خیلی از افراد تصور می‌کنند چاقی فقط زیبایی آن‌ها را به‌هم می‌زند و دلیل اصلی‌شان برای لاغری، تنها حفظ تناسب اندام است. اما متخصصان هشدار می‌دهند که اضافه وزن و چاقی از عوامل خطر اصلی در بروز حدود ۱۳ نوع سرطان است.
به گزارش همشهری‌آنلاین، براساس آمارهای مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، چاقی از ۲۰ درصد جمعیت کشور در ۴۰ سال گذشته، به ۷۰ درصد جمعیت در حال حاضر افزایش یافته است؛ یعنی رشدی حدودا ۶ برابری. و در این میان غیر از ژنتیک، عوامل محیطی مثل سبک زندگی، نوع تغذیه و استرس در این مساله بسیار موثرند.
طبق جدیدترین گزارش وزارت بهداشت، بیش از ۵۶ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال در ایران دارای شاخص توده بدنی بالای ۳۰ هستند و بنابراین چاق یا دارای اضافه‌وزن محسوب می‌شوند. در این میان ۴.۵ درصد جمعیت کشور نیز دچار چاقی مفرط هستند که البته این نوع چاقی یک نوع بیماری محسوب می‌شود و معمولا افراد در بروز آن نقشی ندارند.
درواقع چاقی عامل ۴۰ درصد از سرطان‌ها است. چندی پیش وزارت بهداشت اعلام کرد که ۹۰ درصد ایرانی‌ها تحرک کافی ندارند و مساله چاقی تنها به بزرگسالان مربوط نمی‌شود. به طوری که بیش از ۱۵ درصد کودکان و نوجوانان کشور نیز به چاقی مبتلا هستند و این امر ناشی از تغییر سبک زندگی در کشور است.
۱۳ نوع سرطان با عامل چاقی
در تحقیقات اخیر متخصصان هشدار داده‌اند که چاقی با ۳۲ نوع سرطان مرتبط است و در واقع چاقی عامل ۴۰ درصد از سرطان‌هاست. در این میان مؤسسه ملی سرطان آمریکا چندی پیش اعلام کرد که چاقی و اضافه وزن مشخصا با حداقل ۱۳ نوع سرطان مرتبط است. سرطان‌هایی مثل انواع سرطان پستان به خصوص بعد از یائسگی، سرطان‌های دستگاه گوارش مثل سرطان روده بزرگ و سرطان معده، سرطان رحم، سرطان کبد، سرطان تیروئید، سرطان لوزالمعده، سرطان کلیه، سرطان تخمدان، سرطان کیسه صفرا، سرطان‌های مغز، مری و سرطان مالتیپل میلوما (از شایع‌ترین تومورهای استخوانی).
البته درصد مواردی که به اضافه وزن یا چاقی نسبت داده می‌شود، برای انواع مختلف سرطان متفاوت است. مثلا چاقی تا حدود ۵۴ درصد در ابتلای زنان به سرطان کیسه صفرا نقش دارد و در برخی سرطان‌ها مثل سرطان‌های مرتبط با مری حدود ۴۴ درصد موثر است.
تحقیقات جهانی نشان می‌دهد که افزایش وزن و اضافه وزن در بزرگسالی خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و سایر سرطان‌های دستگاه گوارش را افزایش می‌دهد. کارشناسان می‌گویند آمار چاقی در جهان رو به افزایش است و به همین دلیل، درک ارتباط بین چاقی و خطر بیماری‌های طولانی مدت مانند سرطان برای بهبود سلامت عمومی بسیار مهم است.
سرطان پستان را دست کم نگیرید/ از استرسِ شدید دوری کنید
دکتر آسیه الفت‌بخش، جراح پستان نیز در این رابطه می‌گوید: غیر از ژنتیک، توارث یا سابقه فامیلی و نیز عوامل هورمونی که در ابتلا به سرطان نقش پررنگی دارند، عوامل محیطی هم می‌توانند در ابتلا به بعضی از سرطان‌ها به خصوص سرطان پستان دخیل باشند.
به گفته این جراح پستان چاقی، کم‌تحرکی یا کمبود فعالیت‌های بدنی و استرسِ شدید مهم‌ترین عوامل محیطی هستند که ارتباط مستقیمی با بروز سرطانی مثل سرطان پستان دارند.
بسیاری از مطالعات نشان داده اند که در زنان یائسه، BMI (شاخص توده بدنی) بالاتر با افزایش متوسط خطر سرطان پستان ارتباط دارد. به عنوان مثال، افزایش ۵ واحدی BMI با ۱۲ درصد افزایش خطر همراه است. در میان زنان یائسه کسانی که چاق هستند، ۲۰ تا ۴۰ درصد در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان در مقایسه با زنان با وزن طبیعی هستند. در مردان نیز چاقی، یک عامل خطر برای ابتلا به سرطان پستان به شمار می‌رود.
چه ارتباطی بین چاقی و سرطان هست؟
اما چاقی چگونه با بروز سرطان ارتباط پیدا می‌کند و بر روی آن تاثیر می‌گذارد؟ به گفته متخصصان، افراد چاق اغلب دارای التهاب مزمن در سطح پایین هستند که با گذشت زمان می‌تواند باعث آسیب DNA شود که منجر به سرطان می‌شود. افرادِ دارای اضافه وزن و چاقی، بیشتر از افرادِ با وزن طبیعی دارای شرایط یا اختلالات مرتبط یا ایجادکننده التهاب موضعیِ مزمن هستند و همین مورد، از عوامل خطر برخی سرطان‌ها است.
دکتر احسان شایسته، پزشک عمومی در این رابطه می‌گوید: چاقی به یک حالت التهاب مزمن در سراسر بدن منجر می‌شود و تولید طبیعی هورمون‌هایی مثل انسولین، تستوسترون، و استروژن را مختل می‌کند که همگی از عواملی هستند که می‌توانند به بروز سرطان منجر شوند.
به گفته این پزشک، افرادِ با چاقی بیش از اندازه در مقایسه با افرادِ با وزن سالم، ۵ برابر بیشتر احتمال دارد که به سرطان مری مبتلا شوند. این احتمال برای ابتلا به علائم سرطان رحم ۷ برابر بیشتر است. مطالعات جهانی ثابت کرده که از دست دادن وزن و کاهش توده بدنی (BMI) می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را به طرز چشمگیری کاهش دهد.
از میزان توده بدنی خود غافل نباشید
BMI یا شاخص توده بدنی اغلب برای پیش‌بینی خطر بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌ها به کار می‌رود. شاخص توده بدنی ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ نشانه وزن طبیعی، ۲۵ تا ۲۹.۹ بیانگر اضافه وزن و ۳۰ تا ۳۴.۹ علامت چاقی است. BMI بالاتر از ۳۵ هم نشان‌دهنده ابتلا به چاقی مرضی است.
درمجموع شاخص توده بدنی (BMI) ۳۰ که آستانه چاقی محسوب می‌شود، خطر ابتلا به سرطان‌هایی مانند روده، کلیه، پستان و رحم را حدود ۱۲ درصد برای زنان و نزدیک به ۲۴ درصد برای مردان افزایش می‌دهد. بنابراین بهتر است افراد از میزان توده بدنی خود آگاهی داشته باشند. در حال حاضر سایت‌هایی وجود دارند که با وارد کردن یک سری اطلاعات خود مانند وزن و قد و سن و جنسیت و … می‌توانید از توده بدنی‌تان مطلع شوید. اگر بخواهید دقیق‌تر درباره بدن، میزان چاقی یا عدد توده بدنی خود بدانید، مراکزی نیز هستند که این کار را برای شما انجام می‌دهند و خیال‌تان را راحت می‌کنند تا با یک برنامه‌ریزی درست بتوانید به توده بدنی مناسب و استانداردی برسید.
البته شاخص توده بدنی، تنها مقیاس برای تعیین سلامت افراد نیست و پژوهشگران معتقدند که افراد برای سالم ماندن باید به خوردن غذاهای سالم، فعالیت جسمی و خواب کافی اهمیت دهند. نه اینکه صرفا بر میزان وزن‌شان متمرکز شوند.
