چرا قیمت ارزهای دیجیتال در صرافی‌ها با یکدیگر متفاوت است؟
ارزهای دیجیتال به جایگاهی انکارناپذیر در نظام مالی جهان دست یافته‌اند و امروز کمتر جایی است که صحبت از امور مالی باشد و پای ارزهای دیجیتال به میان کشیده نشود. همانطورکه جفت‌ارزهای فیاتی مانند دلار و یورو و پوند در بازارهای مالی معامله می‌شوند، ارزهای دیجیتال هم در پلتفرم‌های مختلفی در ازای مقادیر مشخصی با یکدیگر یا در ازای ارزهای فیات معامله می‌شوند. در‌این‌میان، صرافی ارز دیجیتال یکی از پلتفرم‌های مهمی به‌حساب می‌آید که فضایی برای خریدوفروش ارزهای دیجیتال فراهم کرده است.
درواقع، صرافی جایی است که خریداران و فروشندگان ارزهای دیجیتال می‌توانند همدیگر را بیابند و مبادله‌شان را انجام دهند. باتوجهبه گسترش استقبال از ارزهای دیجیتال در جهان، اکنون صدها پلتفرم صرافی وجود دارند که خدمات مربوط به معاملات این ارزها را ارائه می‌دهند. بااین‌حال، کاربران هنگام مراجعه به این پلتفرم‌ها با قیمت‌های مختلفی برای یک ارز واحد مواجه می‌شوند. حال دلیل این تفاوت قیمت چیست؟
در این مقاله، می‌خواهیم این موضوع را بررسی کردیم و ببینیم قیمت ارزهای دیجیتال چگونه در صرافی‌ها تعیین می‌شود. همچنین، دلایل تفاوت قیمت ارزها در صرافی‌های مختلف و نحوه کسب سود از این اختلاف قیمت را توضیح می‌دهیم. اگر این تفاوت قیمت برای شما هم سؤال‌برانگیز بوده است، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا دلایل آن را بفهمیم.
صرافی چیست و چگونه کار می‌کند؟
به‌بیان ساده، صرافی ارزهای دیجیتال جایی است که ارزهای دیجیتال در آن‌جا خریدوفروش می‌شوند. اگر بخواهید ارزهای دیجیتال را معامله کنید، باید این کار را ازطریق صرافی انجام دهید؛ چون تعداد شرکت‌های سرمایه‌گذاری سنتی ارائه‌دهنده خدمات مربوط به ارزهای دیجیتال بسیار کم است.
بیشتر بخوانید: صرافی ارز دیجیتال چیست و نحوه معامله در آن چگونه است؟
شایان ذکر است راه‌های دیگری مثل استفاده از نرم‌افزارهای سرمایه‌گذاری و پلتفرم‌های همتابه‌همتا برای خریدوفروش ارزهای دیجیتال وجود دارد؛ اما هیچ‌کدام به راحتی و گستردگی صرافی‌ها نیستند. ازاین‌رو، می‌توان گفت که صرافی‌ها مهم‌ترین پلتفرم‌هایی هستند که خریداران و فروشندگان ارزهای دیجیتال می‌توانند در آن‌جا یکدیگر را پیدا کنند و معامله خود را انجام دهند.
هزاران صرافی در سراسر جهان امکان معاملات ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کنند
به‌طورکلی، سه نوع صرافی در دنیای ارزهای دیجیتال وجود دارد: ۱. متمرکز (Centralized)؛ ۲. غیرمتمرکز (Decentralized)؛ ۳. ترکیبی (Hybrid). صرافی‌های متمرکز به‌دلیل نقدینگی بسیار زیادشان بیشترین حجم معاملات ارزهای دیجیتال را ازآنِ خود کرده‌اند. بااین‌حال، اساس کار همه صرافی‌ها یکسان و آن انجام معاملات خریدوفروش ارزهای دیجیتال است.
در صرافی‌ها، معامله‌گران سفارش‌های خرید یا فروش خود را ثبت می‌کنند و هرگاه سفارشی متناظر (یعنی خرید در‌مقابل فروش و برعکس) ثبت شود که شرایط لازم را داشته باشد، معامله سر می‌گیرد. تفاوت صرافی‌های متمرکز با غیرمتمرکز این است که در نوع غیرمتمرکز، یک طرف معامله استخرهای نقدینگی قرار دارند. این یعنی خریدار یا فروشنده با قرارداد هوشمندی معامله می‌کند که نقدینگی موجود در آن را کاربران دیگر فراهم کرده‌اند.
قیمت ارزهای دیجیتال چگونه تعیین می‌شود؟
ارزهای دیجیتال مانند ارزهای فیاتی مثل ریال و دلار دراصل ابزاری برای انتقال ارزش و مبادله هستند که به‌عنوان واسطه‌ای برای خریدوفروش کالا و خدمات استفاده می‌شوند. بااین‌حال، این دو نوع پول تفاوتی ماهیتی دارند که به ایده تمرکززدایی بازمی‌گردد. درحالی‌که ارزهای فیات با حکومت‌ها و بانک‌های مرکزی پشتیبانی می‌شوند، نهاد مرکزی ارزهای دیجیتال را کنترل نمی‌کند.
ارزش و ثبات ارزهای فیات پشتوانه‌ای از جنس دولتی دارد و معامله‌گران هم بسته به جایگاه آن حکومت‌ها به ارز بومی‌شان اعتماد دارند. حکومت ازطریق عرضه پول به‌دنبال کنترل تورم است. این در حالی است که نهاد متمرکز و مشخصی روی ارزهای دیجیتال کنترلی ندارد و به نهاد و گروه خاصی وابسته نیست.
این نکته را نیز نباید فراموش کنیم که ارزهای فیات سقف عرضه‌ای ندارند و این موضوع را در برخی از ارزهای دیجیتال نیز شاهد هستیم. البته بعضی از ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین نیز سقف عرضه مشخص و محدود دارند. نکته مهم درباره این نوع دارایی‌ها آن است که براساس سازوکار غیرمتمرکز موجود در آن‌ها، هرگونه تصمیم‌گیری و تغییر به اجماع کاربران و اداره‌کنندگان شبکه نیاز دارد.
یکی از معیارهای مهم در تعیین قیمت ارزهای دیجیتال میزان عرضهوتقاضای آن‌هاست؛ البته این معیار نیز به‌نوبه خود تحت‌تأثیر عوامل دیگری قرار دارد که فضای کلی بازار را هدایت می‌کنند. افزایش تقاضا و کاهش عرضه افزایش قیمت را به‌دنبال دارد و کاهش تقاضا و افزایش عرضه سبب کاهش قیمت ارزهای دیجیتال می‌شود. عوامل دیگری مثل جایگاه یک ارز دیجیتال در فضای رسانه‌ای و میزان کاربرد و هم‌خوانی با موازین قانونی نیز بر قیمت آن مؤثر است؛ اما به‌نظر می‌رسد اصلی‌ترین نقش را در این زمینه همان قانون عرضهوتقاضا بازی می‌کند.
چرا قیمت ارزهای دیجیتال در صرافی‌ها با یکدیگر تفاوت دارد؟
همین حالا که این مقاله را می‌خوانید، اگر ارز دیجیتال مشخصی را در چند صرافی مختلف جست‌وجو کنید، خواهید دید که ارز مدنظرتان در هر‌یک از این صرافی‌ها قیمت متفاوتی دارد. چرا یک دارایی واحد در پلتفرم‌های مختلف با قیمت‌های متفاوتی معامله می‌شود؟ این مسئله دلایل متعددی دارد که در‌ادامه مهم‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
نبود قیمت‌گذاری استاندارد
مبنایی‌ترین توضیح درباره دلیل متفاوت‌بودن قیمت ارزهای دیجیتال در صرافی‌های مختلف این است که در هیچ مقطع زمانی‌ای، قیمت‌گذاری استانداردی برای این نوع از دارایی‌ها وجود ندارد. ارزهای دیجیتال (به‌استثنای استیبل کوین‌ها) ازلحاظ ارزشی به هیچ ارز فیاتی متصل نیستند. همچنین، این ارزها اغلب با کشوری خاص یا نهادی مشخص ارتباطی ندارند. عرضهوتقاضای مربوط به ارزهای دیجیتال نیز مانند همه کالاهای دیگر بسته به زمان و شرایط بازار تغییر می‌کند و درنتیجه این تغییر، قیمت آن‌ها نیز کم و زیاد می‌شود.
نقدینگی و حجم معاملات
صدها صرافی در دنیای ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند؛ اما اختلاف عمیقی در حجم معاملات آن‌ها دیده می‌شود. درحالی‌که صرافی‌های بزرگی مانند بایننس و کوین بیس سهم بزرگی از معاملات بازار ارزهای دیجیتال را ازآنِ خود کرده‌اند، حجم معاملات در صرافی‌های کوچک‌تر بسیار کمتر است.
همانطورکه گفتیم، قیمت ارزهای دیجیتال نیز مانند هر کالا و خدمات دیگری تابع قانون عرضه‌وتقاضاست. این قاعده به ما می‌گوید که قیمت هر کالایی با افزایش تقاضا یا کاهش عرضه افزایش و با کاهش تقاضا یا افزایش عرضه کاهش می‌آید.
میزان عرضهوتقاضا در هر صرافی با صرافی دیگر متفاوت است. صرافی‌هایی که مشتریان بیشتری دارند، میزان عرضه‌وتقاضایشان بیشتر از صرافی‌های کوچک‌تر است. به‌بیان بهتر، نقدینگی در پلتفرم‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است و این تفاوت در نقدینگی باعث بروز شکاف در قیمت‌ها می‌شود.
ثبت قیمت با استفاده از برآورد میانگین
اگر استانداردهای جهانی برای قیمت‌گذاری ارزهای دیجیتال وجود ندارد، معامله‌گران و سرمایه‌گذاران چگونه می‌توانند از دقیق‌بودن قیمتی که در جست‌وجوی گوگل یا صرافی‌ها یا هر پلتفرم دیگری می‌بینند، مطمئن باشند؟ پاسخ ساده به این پرسش آن است که تضمینی برای دقیق‌بودن این قیمت‌ها وجود ندارد.
دلیل این امر به مکانیسمی به نام «میانگین تخمین قیمت» (Average Estimate Pricing) بازمی‌گردد که بیشتر پلتفرم‌های ردیاب قیمت از آن استفاده می‌کنند. این پلتفرم‌ها از میانگین تخمین قیمت‌های مختلف یا قیمت تازه‌ترین معامله در صرافی‌های مشهور به‌عنوان بهای مبنا استفاده می‌کنند. برای مثال، قیمت‌هایی که در گوگل می‌بینیم، از صرافی کوین بیس گرفته می‌شود.
همچنین، معامله‌گران باید دقت کنند که قیمت‌های موجود در پلتفرم‌های مختلف، علاوه‌بر دقیق‌نبودن، از قیمت واقعی معاملات در صرافی‌ها کمتر است. این یعنی اگر بخواهید همان ارزی را معامله کنید که قیمتش را در یکی از پلتفرم‌ها بررسی کرده‌اید، احتمالاً باید قیمت بیشتری برایش بپردازید.
دلیل این پرداخت اضافه آن است که بیشتر صرافی‌ها مبلغی نیز به‌عنوان کارمزد معامله از کاربران می‌گیرند. کارمزد صرافی‌های مختلف باهم تفاوت دارد؛ بههمیندلیل، علاوه‌بر تفاوت قیمت اصلی ارزهای دیجیتال و دقیق‌نبودن قیمت اعلامی در فهرست صرافی‌ها یا موتورهای جست‌وجو، باید این کارمزد را هم مدنظر قرار دهید.
نبود مکانیسم معاملات بین صرافی‌ها
تفاوت قیمت ارزهای دیجیتال در صرافی‌های مختلف فرصتی برای درآمدزایی است که برخی از معامله‌گران از آن استفاده می‌کنند. ازلحاظ نظری، معامله‌گران می‌توانند یک ارز دیجیتال را از پلتفرمی بخرند که آن را با قیمت ارزان‌تری فهرست کرده است و با قیمت بیشتری در صرافی دیگری بفروشند و از این تفاوت قیمت سود ببرند.
در دنیای واقعی ارزهای دیجیتال، انجام معاملات میان صرافی‌های مختلف فرایند بسیار پیچیده‌ای دارد. معامله‌گران اگر بخواهند چنین کاری را به‌طورمؤثر انجام دهند، باید وثیقه زیادی داشته باشند. بااین‌حال، روی دیگر سکه این است که اگر معاملات میان صرافی‌ها آسان شود و کاربران بتوانند به‌راحتی ارزهایشان را در بین صرافی‌های مختلف جابه‌جا کنند، تفاوت قیمت ارزهای دیجیتال در پلتفرم‌های مختلف از بین خواهد رفت.
وقتی معامله‌گران برای خرید از صرافی‌ای هجوم بیاورند که قیمت ارزان‌تری دارد، افزایش تقاضا باعث افزایش قیمت می‌شود. همین‌طور وقتی آنان فروش آن ارزها را در صرافی دیگری شروع کنند، میزان عرضه در آن‌جا افزایش می‌یابد و این مسئله باعث کاهش قیمت در آن صرافی می‌شود.
همانطورکه می‌بینید، در‌حال‌حاضر که انجام معاملات میان صرافی‌های مختلف با سرعت زیاد ممکن نیست، شکاف قیمتی موجود دوام بیشتری دارد؛ اما اگر سرعت این معاملات افزایش یابد، شکاف قیمت ارزهای دیجیتال در صرافی‌های مختلف نیز کاهش می‌یابد و مدت‌زمان بسیار کوتاه‌تری دوام می‌آورد.
عامل مهم دیگری که به وجود اختلاف قیمت در صرافی‌های مختلف کمک می‌کند، کارمزد معاملات است. کارمزد معاملات عاملی کم‌اثر است؛ اما تفاوت در آن باعث متفاوت‌شدن قیمت نهایی ارزهای دیجیتال می‌شود.
بازه به‌روزرسانی قیمت‌ها
قیمت‌هایی که در فهرست صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی مشاهده می‌کنیم، براساس آخرین معامله‌ای است که در آن پلتفرم انجام شده است. ناگفته نماند هر پلتفرم معاملاتی فهرست خود را در بازه‌های زمانی خاصی به‌روز می‌کند که ممکن است هم ازلحاظ طول بازه و هم در‌صورت یکسان‌بودن بازه، لحظه به‌روزرسانی با دیگر پلتفرم‌ها متفاوت باشد. این محدودیت باعث می‌شود که معامله‌گران نتوانند دقیقاً آخرین معامله انجام‌شده در پلتفرم‌ها را باهم مقایسه کنند. بخشی از تفاوت قیمت‌ها در پلتفرم‌های مختلف نیز از همین محدودیت ناشی می‌شود.
این مسئله درباره پلتفرم‌های جمع‌آوری داده و رتبه‌بندی ارزهای دیجیتال مثل کوین مارکت کپ (CoinMarketCap) و کوین گکو (CoinGecko) هم صادق است. این وب‌سایت‌ها نیز قیمت‌های متفاوتی را برای ارزهای مشابه نشان می‌دهند. دلیل این تفاوت علاوه‌بر ناهمسانی بازه‌های به‌روزرسانی، به منابع داده‌های این پلتفرم‌ها مربوط می‌شود. وب‌سایت‌های یادشده داده‌هایشان را از منابع متفاوتی جمع‌آوری می‌کنند. برای مثال، کوین گکو داده‌های خود را از ۶۰۸ صرافی و کوین مارکت کپ از ۵۲۳ صرافی مختلف جمع‌آوری می‌کنند.
غیرمتمرکزبودن
مهم‌ترین ویژگی ارزهای دیجیتال که درواقع رسالت اصلی این نوع دارایی‌ها به‌شمار می‌رود، غیرمتمرکزبودن آن‌هاست. غیرمتمرکزبودن یعنی هیچ نهادی متولی این ارزها نیست و کاربران آن‌ها درباره همه جزئیات و ویژگی‌هایشان، ازجمله میزان عرضه و نحوه توزیع تصمیم‌گیری می‌کنند.
یکی از پیامدهای اصلی غیرمتمرکزبودن این است که هیچ نهادی نمی‌تواند ارزش و نرخ برابری ارزهای دیجیتال را تعیین کند. در ارزهای فیات می‌بینیم که حکومت‌ها با اعمال سیاست‌های پولی و بانکی ازطریق بانک مرکزی، مثل تعیین نرخ بهره و چاپ پول بر نرخ برابری پول خود با پول دیگر کشورها اثر می‌گذارند. این در حالی است که هیچ نهادی نمی‌تواند این‌چنین روی ارزهای دیجیتال اثر بگذارد.
قیمت در صرافی‌های غیرمتمرکز
همانطورکه پیش‌تر گفتیم، در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) معاملات ارزهای دیجیتال درواقع میان یک خریدار یا فروشنده واقعی و یک استخر نقدینگی انجام می‌شود. هر استخر نقدینگی حاوی یک جفت‌ارز است که نوعی تعادل در مقدار آن‌ها برقرار است. نرخ برابر جفت‌ارزهای موجود در استخرها براساس فرمولی خاص و باتوجهبه تعادل میان آن‌ها تعیین می‌شود.
بیشتر بخوانید: بازارساز خودکار (AMM) چیست؟ آشنایی با قلب تپنده صرافی‌های غیرمتمرکز + ویدیو
کم‌شدن یک ارز در استخر نقدینگی باعث برهم‌خوردن تعادل و افزایش نرخ برابری آن در‌مقابل ارز همنشین خود و افزایش یک ارز باعث کاهش نرخ برابری آن می‌شود. البته برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز برای جلوگیری از افزایش شکاف قیمت با دیگر صرافی‌ها، قیمت بازاری ارزهای موجود در استخرهای نقدینگی را نیز در معادله کشف قیمت دخالت می‌دهند. ازاین‌رو، تفاوت در میزان نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز مختلف ممکن است باعث تفاوت در قیمت ارزهای آن‌ها با دیگر صرافی‌ها شود.
بااین‌حال، اگر به نحوه تعیین قیمت در صرافی‌های غیرمتمرکز عمیق‌تر نگاه کنیم، می‌بینیم که در این‌جا هم همان قانون عرضهوتقاضا برقرار است. هرگاه عرضه یک ارز در استخر نقدینگی کاهش یابد، نرخ برابری‌اش افزایش می‌یابد و هرگاه عرضه آن افزایش یابد، نرخ برابری‌اش کاهش می‌یابد.
چگونه از تفاوت قیمت در صرافی‌ها سود ببریم؟
اگر وارد دنیای ارزهای دیجیتال شده باشید، خیلی طول نمی‌کشد تا متوجه شوید که می‌توان از اختلاف قیمت ارزهای دیجیتال در پلتفرم‌های مختلف کسب سود کرد. به این کار اصطلاحاً آربیتراژ (Arbitrage) می‌گویند.
ارزهای دیجیتال مختلف بسته به قیمتشان تفاوتی چندسِنتی تا چند‌دلاری در صرافی‌های مختلف دارند. آربیتراژکنندگان ارز مدنظرشان را از پلتفرمی می‌خرند که آن را با قیمتی ارزان‌تر فهرست کرده است و به صرافی دیگری انقال می‌دهند و می‌فروشند که آن ارز را در همان زمان با قیمت بیشتری عرضه کرده است.
هر ارز دیجیتالی پایگاه طرفداران و جامعه دارندگان متفاوتی دارد و حجم معاملات آن بسته به این پایگاه متفاوت است. برخی از ارزهای دیجیتال حجم معاملات بسیار زیادی دارند و همین امر باعث می‌شود که قیمتشان دقیق‌تر و تفاوت کمتری در پلتفرم‌های مختلف داشته باشد. افزون‌براین، ارزهای دیجیتالی که حجم معاملاتشان کم است، شکاف قیمتی عمیق‌تری در صرافی‌های مختلف دارند.
برای آربیتراژ ابزارهای آنلاین متعددی وجود دارد که یکی از آن‌ها وب‌سایت‌های تجمیع‌کننده است. این وب‌سایت‌ها قیمت و حجم معاملات ۲۴ساعته و قیمت آخرین معامله هر ارز دیجیتال را در صرافی‌های مختلف نشان می‌دهند و کاربران می‌توانند به‌سرعت آن‌ها را باهم مقایسه کنند. همین حالا می‌توانید با مراجعه به لیست صرافی‌های ایرانی ارز دیجیتال از تفاوت قیمت هر ارز در صرافی‌های مختلف آگاه شوید.
ریسک‌های استفاده از آربیتراژ
سودی که از هر معامله آربیتراژ نصیب معامله‌گر می‌شود، بسیار ناچیز است و شاید در برخی مواقع به چند سِنت برسد. بههمیندلیل، کسانی که به‌دنبال آربیتراژ هستند، باید معاملات زیادی انجام دهند تا در پایان روز سود درخورتوجهی برایشان بماند و لازمه این کار نیز صرف وقت بسیار است.
این نکته را نیز مدنظر قرار دهید که هم‌زمان افراد بسیاری به‌دنبال کسب سود از تفاوت قیمت هستند و این مسئله باعث می‌شود که پنجره زمانی برای استفاده از این فرصت بسیار کوتاه باشد. همچنین، زمان انتقال دارایی ممکن است در برخی صرافی‌ها طولانی باشد؛ درنتیجه، احتمال دارد دارایی شما زمانی برای فروش به صرافی دیگر برسد که قیمتش در آن صرافی تغییر کرده است یا کسان دیگری فرصت کسب سود را ربوده‌اند.
جمع‌بندی
در این مطلب، با مفهوم صرافی و انواع آن آشنا شدیم و گفتیم که قیمت ارزهای دیجیتال با چه مکانیسمی در این صرافی‌ها تعیین می‌شود. همچنین، با اشاره به تفاوت قیمت ارزهای دیجیتال در صرافی‌ها و پلتفرم‌های مختلف، دلایل وجود این شکاف قیمتی را توضیح دادیم و گفتیم نقدینگی و قانون عرضهوتقاضا عوامل مهمی هستند که باعث به‌وجودآمدن اختلاف قیمت در صرافی‌های مختلف می‌شوند.
نبود قیمت‌گذاری استاندارد، تفاوت در حجم معاملات، برآورد قیمت، نبود مکانیسمی برای سرعت‌بخشیدن به معاملات میان صرافی‌ها، نحوه به‌روزرسانی قیمت‌ها و ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال از دیگر عواملی بودند که برای وجود شکاف قیمت در پلتفرم‌های مختلف خریدوفروش ارزهای دیجیتال ذکر کردیم.
دنیای ارزهای دیجیتال هرروز گسترده‌و‌گسترده‌تر و مباحث مرتبط با آن‌ها هم جزئی‌تر می‌شود. ازآن‌جاکه این فناوری هنوز نوپا و بسیاری از مشکلات آن حل نشده است، کسانی که در این حوزه حضور دارند یا خواهان فعالیت در آن هستند، باید به‌طورمداوم درباره ارزهای دیجیتال مطالعه و تبادل‌نظر کنند و با ابعاد مختلف این دنیا آشنا شوند.
شما کاربران وب‌سایت ارزدیجیتال می‌توانید دیدگاه‌های خود درباره دلایل تفاوت قیمت ارزهای دیجیتال در صرافی‌های مختلف را ازطریق کامنت با ما و دیگر کاربران در میان بگذارید.
