کشورهایی که جنگنده تایفون را خریداری کرده اند

Eurofighter Typhoon یکی از توانمندترین جت های جنگنده نسل چهارم جهان است و برای برتری یافتن با همتایان شوروی خود ساخته شده است. این جت همچنین یکی از گران ترین جت های جهان است – هزینه ای در حدود ۱۲۴ میلیون دلار برای هر فروند (هزینه خرید صرف) دارد. این جنگنده گرانتر از قیمت خرید هر نسخه ای از F-35 Lightning II است (اگرچه F-35 با هزینه های عملیاتی بسیار بالاتری همراه است). با این حال، Eurofighter Typhoon یکی از گران‌ترین جت‌های جهان است، به این معنی که F-16 گزینه مقرون به صرفه‌تری برای نیروهای هوایی بدون جیب پر پول است.

کشورهایی که جنگنده تایفون را در اختیار دارند

طبق گزارش Eurofighter.com، در حال حاضر بیش از ۶۸۰ سفارش برای Eurofighter Typhoon ثبت شده است (اگرچه به نظر می رسد این تعداد بروز رسانی نشده است و تعداد کل سفارش ها می تواند ۷۶۲ فروند باشد). این جت در حال حاضر در ۹ کشور – در پنج کشور اروپایی و چهار کشور در منطقه خلیج فارس- در حال عملیات است. تنها کشوری در اروپا که تایفون را خریداری کرده و عضو کنسرسیوم یوروفایتر نیست، اتریش است (که ۱۵ فروند از این هواپیما خریداری کرده است).

کشورهایی که تایفون را در اختیار داشته یا سفارش داده اندتعداد کل فروندهای سفارش داده شدهتوضیحاتبریتانیا۱۶۰ فروندتعدادی از نسخه های Tranche 1 بازنشسته شده اندآلمان۲۰۱ فروندتعدادی سفارش داده شدهایتالیا۱۲۰ فروندتعدادی سفارش داده شدهاسپانیا۱۱۸ فروندتعدادی سفارش داده شدهاتریش۱۵ فروندتنها دارنده اروپایی این جنگنده که عضو کنسرسیوم یوروفایتر نیستعربستان سعودی۷۲ + ۴۸ فروندآلمان سفارش ۴۸ فروند جدید را بلوکه کردقطر۳۶ فروندعمان۱۲ فروندکویت ۲۸ فروندترکیه۴۰ فروندآلمان سفارش ۴۰ فروندی ترکیه را بلوکه کرد

اگر آلمان اجازه صادرات ۸۸ فروند تایفون یوروفایتر به عربستان سعودی و ترکیه را بدهد، ممکن است تعداد سفارشات بیشتر شود. این جت هیچ خریداری در خارج از منطقه اروپا و خاورمیانه پیدا نکرده است (اگرچه ژاپن در دهه ۲۰۰۰ تا آستانه خرید آن پیش رفت).

اکثر کشورهای اروپایی خرید F-35A را به تایفون ترجیح داده اند – از جمله هلند، دانمارک، بلژیک، نروژ، سوئیس، فنلاند، رومانی و لهستان (انتظار می رود پرتغال نیز در نهایت F-35 را خریداری کند). در حالی که تایفون و اف-۳۵ زوج جنگنده‌ بسیار خوبی را تشکیل می دهند، اکثر این کشورها فقط یک نوع جت جنگنده را استفاده می‌کنند (به جز رومانی و لهستان که به ترتیب F-16 و جنگنده سبک کره‌ای KAI T-50 Golden Eagles نیز در اختیار دارند).

«Thug» اروپایی

نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا هر دو هواپیمای جنگنده تایفون و F-35B را در اختیار دارد (هر دو هواپیما تا حدی انگلیسی هستند – حدود ۱۵ درصد از اجزای F-35 در بریتانیا ساخته شده است). تایفون یک جت پنهانکار نیست و می‌تواند مقدار زیادی سلاح حمل کند (همچنین یک طراحی آکروباتیک فوق العاده است) در حالی که F-35B یک هواپیمای پنهانکار ابررایانه‌ای است که محفظه داخلی آن محدود است (بدون به خطر انداختن قابلیت پنهانکاری). در نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا، این زوج با لقب «اوباش و قاتل» شناخته می شوند.

Eurofighter.com می‌گوید که این جت «کاملاً با پلتفرم‌های قدیمی ایالات متحده سازگار است و به نیروهای هوایی مدرن مزیت استراتژیک قانع‌کننده‌ای در ترکیب ناوگان چند پلتفرمی ارائه می‌کند». ایرباس می‌گوید: «یوروفایتر تایفون پیشرفته‌ترین هواپیمای رزمی نقش متغیر جهان است» و سپس تصریح می کند که «به راحتی می‌تواند از هوا به هوا به هوا به سطح تغییر ماموریت دهد و دوباره به همان مأموریت قبلی بازگردد».

F-35 یک جت فوق العاده است، اما یک نیروی هوایی لزوماً لازم نیست تنها F-35 داشته باشد. F-35 به خوبی با جنگنده های نسل چهارم مانند تایفون جفت می شود – در ارائه آگاهی موقعیتی به جنگنده های نسل چهارم بسیار عالی است. F-35 بهترین هواپیما برای نفوذ به پدافند هوایی دشمن، سرکوب و انهدام پدافند هوایی دشمن (SEAD و DEAD) است. قابلیت‌های SEAD جنگنده F-35 اخیراً توسط اسرائیل به نمایش گذاشته شد.

نزدیکترین جنگنده مشابه ایالات متحده به یوروفایتر احتمالاً خانواده F-15 Eagle و همچنین تا حدی F/A-18 Super Hornet هستند.

«این سیستم مجهز به دو موتور EJ200 است که به Eurofighter Typhoon نسبت پیشرانه به وزن و قدرت مانور قابل توجهی می بخشد. در قلب این سیستم تسلیحاتی پیشرفته، قابلیت شناسایی و ترکیب حسگر آن بر اساس رادار CAPTOR-E AESA و سنسور PIRATE FLIR است که توسط سیستم کمک دفاعی الکترونیکی PRAETORIAN (DASS) محافظت می شود. هیچ جنگنده دیگری چنین تعداد زیادی از تسلیحات اروپایی و آمریکایی را با هم ادغام نکرده است، که آن را برای هر مأموریت رزمی آماده می کند.» -ایرباس

اروپایی‌ها در حال برنامه‌ریزی برای ادامه تولید یوروفایتر تا سال ۲۰۳۵ هستند، زمانی که صنعت هوایی این قاره می‌تواند به سمت تولید جت جنگنده نسل ششمی در حال توسعه Tempest/GCAP برود. انتظار می رود این تغییر برای آلمان و اسپانیا که قرار است نسل ششم جت جنگنده FACS را در دهه ۲۰۴۰ بسازند، بیشتر طول بکشد. انتظار می رود آخرین جت جنگنده تایفون تا دهه ۲۰۶۰ در سرویس بماند.

رقبای بازار صادراتی یوروفایتر تایفون

یوروفایتر در بازار صادراتی با داسو رافال فرانسوی (که منشأ توسعه مشترکی با آن دارد) و همچنین جت های نسل چهارم دیگر مانند ساب گریپن، F-15EX Strike Eagle II و شاید هواپیماهای روسی Su-30 Flanker رقابت می کند. در برخی موارد، این جنگنده می توانست با F-16 Block 70 بسیار کوچکتر از خود رقابت کند. یونان در سال ۲۰۰۰ ابتدا تایفون را سفارش داد اما در سال ۲۰۰۴ این سفارش را به نفع F-16 لغو کرد. تایفون در رقابت های خود در برابر رافال در مورد هند، اندونزی و امارات متحده عربی شکست خورد.

کشورهای خاورمیانه ایت که تایفون (و رافال) سفارش داده اند، اجازه خرید F-35 را نیافته اند (توافقات قبلی برای فروش ۱۰۰ فروند F-35A به ترکیه، ۴۰ فروند F-35A به امارات و ۲۰ فروند F-35A به مصر مسدود یا لغو شده است). درخواست های خرید F-35 از جانب قطر و عربستان سعودی توسط ایالات متحده بررسی نشده است. این کشورها چندین نوع جت جنگنده غربی را در اختیار دارند.

کشورهای خارج از اروپا که تایفون را سفارش می دهند عموماً کشورهایی هستند که می خواهند هواپیماهای غربی بخرند (برخلاف هواپیماهای روسی یا چینی). ایالات متحده از سال ۲۰۱۷ و تحت قانون CAASTA، کشورهای خریدار جت های جنگنده روسی را تحریم می کند (فروش جت های جنگنده روسیه به شدت سقوط کرده است) اما ایالات متحده F-35 ارزشمند خود را به هیچ متحد یا شریکی نخواهد فروخت. ایالات متحده به طور کلی فقط به کشورهای مورد اعتماد عضو ناتو و برخی از متحدان اصلی غیر ناتویی اجازه خرید F-35 را می دهد (نه شرکای که با آنها روابط پیچیده ای دارد).

Eurofighter Typhoon با F-35 رقابت نمی کند – یا حداقل رقابتی اینچنینی ندارد. در حال حاضر در اسپانیا و بریتانیا بحث هایی در مورد خرید تایفون یا اف-۳۵ وجود دارد – اما بخشی از این بحث این است که از صنعت داخلی و برنامه تایفون حمایت کرد یا خرید F-35 صادراتی از ایالات متحده. اسپانیا به تازگی ۲۵ فروند تایفون یوروفایتر دیگر سفارش داده است در حالی که چند روز بعد ایتالیا سفارش ۲۴ تایفون دیگر را صادر کرد. در همین حال، بر اساس گزارش ها، بریتانیا به سمت خرید تعداد بیشتری F-35B تمایل دارد.

قضیه ترکیه

ترکیه سامانه پدافند هوایی اس-۴۰۰ روسی را خریداری کرد و در نتیجه، آمریکا این کشور را از برنامه اف-۳۵ اخراج کرد (با وجود اینکه اولین هواپیماهای اف-۳۵ ترکیه ساخته، خریداری شده و خلبانان ترک برای آموزش پرواز با آن ها وارد ایالات متحده شده بودند). ترک‌ها اس-۴۰۰ را در انبار نگهداری کرده‌اند، زیرا تلاش دارند روابط خود با ایالات متحده را بهبود بخشند. ترکیه می خواهد دوباره در این برنامه پذیرفته شود و ۴۰ فروند F-35A خریداری کند. همزمان، ترکیه در حال خرید جنگنده های جدید F-16 Block 70 از ایالات متحده (و کیت های ارتقاء یافته برای F-16 های قدیمی) است و همچنین در حال توسعه جت جنگنده با قابلیت پنهانکاری نسبی خود به نام Kaan است (که اولین پرواز خود را در اوایل سال ۲۰۲۴انجام داد). ترکیه همچنین در حال مذاکره برای خرید ۴۰ فروند یوروفایتر تایفون است.

ملاحظات ژئوپلیتیک اجازه صادرات یوروفایتر تایفون

Eurofighter Typhoon توسط یک کنسرسیوم اروپایی متشکل از بریتانیا، آلمان، ایتالیا و اسپانیا ساخته شده است. این گروه بندی چند کشوری به تقسیم هزینه های توسعه کمک کرد – اگرچه گاهی تاثیراتی بر ممنوعیت های صادراتی داشته است زیرا هر یک از این کشورها در زمینه اجازه فروش، حق وتو دارند.

مالکیت برنامه یوروفایتر تایفون:

بریتانیا: ۳۳ درصد

آلمان: ۳۳ درصد

ایتالیا: ۲۱ درصد

اسپانیا: ۱۳ درصد

آلمان از حق وتوی خود برای بلوکه کردن صادرات بیشتر هواپیماهای یوروفایتر به عربستان سعودی استفاده کرده و فروش این جت به ترکیه را مسدود کرده است (اگرچه نشانه هایی وجود دارد که آلمان ممنوعیت خود را برای این کشورها لغو خواهد کرد). به نوبه خود، انگلیسی ها مشتاق فروش این جت ها به ترکیه و عربستان هستند. به طور کلی راضی کردن گروهی از کشورها برای توافق جمعی دشوارتر از یک کشور است.

این احتمالاً بخشی از دلیل فروش صادراتی رافال فرانسه بوده است (حتی عربستان سعودی، بنا بر گزارش‌ها، در حال بررسی خرید رافال به جای تایفون است). فرانسه عموماً مایل است جت های خود را به طیف وسیع تری از کشورها بفروشد – همچنین از عربستان سعودی خواسته است تا به جای تایفون یا علاوه بر آن ها، رافال های فرانسوی نیز بخرد. وقتی روابط با ایالات متحده پیچیده است، گاهی اوقات فرانسه به عنوان یک کشور غربی جایگزین برای خرید جنگنده دیده می شود. حتی روسیه قبل از سال ۲۰۱۴ در حال خرید عرشه های بزرگ فرود هلیکوپتر کلاس Mistral فرانسوی بود، پیش از اینکه فرانسه این قرارداد را لغو کرده و کشتی ها را به مصر بفروشد.

نتیجه گیری

در خاتمه، تعداد نسبتاً کمی از کشورها غیر از چهار کشور سازنده آن، Eurofighter Typhoon را خریداری کرده اند. اما این پتانسیل وجود دارد که کشورهای بیشتری آن را خریداری کنند (ترکیه نمونه بارز آن است). با این حال، اغلب در رقابت با رافال و همچنین خانواده F-15 Eagle شکست خورده است. جنگنده کوچکتر F-16 Fighting Falcon جایگزین بسیار ارزان تری برای تایفون است، در حالی که F-35 کلاس متفاوتی از قابلیت ها را ارائه می دهد (اما با هزینه های نگهداری بالاتری همراه است).

چه کشورهایی جنگنده سوئدی JAS 39 Gripen را در اختیار دارند؟

یوروفایتر تایفون یا رافال داسو؛ کدام جت جنگنده اروپایی بهتر است؟

۷ جت جنگنده برتر ساخت اروپا؛ از Dassault Mirage III تا Eurofighter Typhoon

منبع خبر